Katalog

M EKTUPLARDAN Osman Senemoğlu Rıza Tevfik'ten Edward Browne'a , • Yeniköy,28Ekim 1321(1903) •MuallimiFaziletmend Profesör(l) Edvvard Brovvne Cenaplarına ÜstadıMııhteremimEfendimHazretleri TarihiEdebiyatıOsmaniye'nınbcşincicildinegirişolmaküzerebendenii'eliitfengöndcrmiij bıılunduğunuzgö/Iemlerini/ialdım ve büyük birdikkatleokudum. böyleönemli bir görevin erdemli ellerinize verilmiş olması gerçckten çok yerinde bir seçimdır. Zatı âlilerinize bu konuda küçükbirhizmetedebilirsembendeniziçınşcreftir. Bunadayanarakbirele^tiriyazısıhazırladım. Bilgılerinizc sunuyorum. Birazgeciktimsebağışlamanızıdilerim.Bazışairveyazarlarailişkinolmaküzereözetlediğim düşüncelerıgüçlendirmezorunluluğundanyineozatlarınyapıtlarındanbazıbelgeleriortaya çıkarmakgerekti. Acizanemektubumungecikmcsincbundanbaşkabirnedenyoktur. fncclemcnizingenelyapısınavetemelbölümlenmesinehiçbirönemlikusurbulunamaz.şimdiki durumuçokiyidir. Yalnı/birikinoktasıhakkındabirikisözsöyledim.Ondanbaşka,Akif, Reşid, Cevdet,MünirveAhmctVefikpa^alariçinbazıeleştirileryazarakyapıtlanndanörnekler gösterdimkibunlarancakayrıntıbölümündeyeralabilir. Eğerbumaruzatımtarafınızdandikkate alınacakkadardeğertaşırsabundanövünçduyarım.Üstünsaygılarımınkabulbuyrulmasınıve tevcccühlerinizinsürmesiniistirhamederirnefendirn.* Muhlisiniz (i)YaklaşıkanlamınıguncelTurkçeyeaktardıgımızbumektubunözgunmetnişöyle "Mualllmlfaziletmendprofesör Edvvard Browne cenaplarına Ustadımuhteremımefendlmhazretleri, , TarıhıEdebıyat lOsmanıye nın5 cıldınemukaddimeolmakuzerelutfenbendenlzeırsalbuyurmuşolduğunuzmutalaatıaldımve kemalıdıkkatletetebbuettırn Boylebirhizmetijnuhimmevemeşkurenınuhdeıfazılanelertnetefvizedllmlşolması haktkaten bir levcihlvecıhtır Zatı alılerınebuhusustacuzıbirhlzmetedebılırsembendeniziçlnşereftir Bınaenaleyhbırmulahazaıtenkıdıyetertlb ettlm Nazargâhıtazılanelerlnearzedıyorum Blrazgeciktımseatiınızı istırhamederım Bazışuaravemuharrlrlnealtolmakuzerebast ottığım mulahazatı tahkım etmek mecburıyetiyleylne ozatların eserlerlnden bazı vesalki mu'tebere (documents) irad etmek lazım geldı Mektubuacızanemınteehhurunebundanbaşkabırsebebyoktur Mukaddımenızınheyetıumumıyevetaksımatıesasıyesınehıçbırmuhlmta'rızikameedılemez.vukuuhalepekmutabıktır Yalnızblrıki noktasıhakkındabiriklsözsöyledım OndanmaadaAkıt,Reşıt,Cevdet,MunıtveAhmetVefıkpaşalarıçinbazımutalaatıtenkldlyye beyanederekeserlerındennumunegosterdımkl.bunlarınancaktafsılatıbahseleallukıolabllir Eğerbumaruzatımzatılazılanelerine şayanınazargörulecekkadarkıymetıhaızolursalltıharederım Bakııhlıramalılaıkamınkabulbuyrulmasınıveteveccuhatınızın devamınılstırhamederımelendım Muhlisiniz" Dr ReezaTovvfeek hkoç kökenli Türkolog Elicıs Jülm Wilkinson Gibh 'm clcv çalışmaM The History of Ottoman Poetry'nm. Rıza Tevjik 'ın deyişiyle "Tarihi Edebiyalı Osmaniye"nin. gerek htıztrlanmasmda, v.erekse Gibb oldükten sonra ycıpıtın 'hıtirilmesinde büyük külkısı olan luiwardG. Browne, kiıni bölümlerin denetU'nmesi için Rıza Tevjik 'm yardımım islcmi}lir. Bu meklubu, E.G. Browne 'un kızı aracılığıvta 197O'le' Cambridge'ie Yavuz Senemoğlu'ya iletilen ve Rıza Tevjik 'in Ingilizlerle çalışmalanm daha yakından tanıma olanağtverecekbirdizimektuparasmdanseçtik. Rıza Tevfik ( Bölükbaşt, 18691949), iıpöğrenimigörmesine karşm, siyasalc tk mlik leri veyazmsal çahşmalanyla lanınmıştır. II. Meşrutiyet'te Edirnemilletvekiliseçilen Rıza Tevjik, Damat Ferit Paşa'mnmaarijnazın (eğitimbakanı) oldu. İstanbul'daki MiUi Mücadele yanlılarmı işgal kuvvetlerine ihbar etmesi, Sevr Antlaşması'm imzalayan heyettegö'rev almasınedeniyle 1922yıhnda, Türkiye Büyük Millet Meclısi'nceyurtdışına sürgüneyollandı. Yirmiyıh aşan sürgünün büyük bölümünü Urdün 'de geçiren Rıza Tevfik, özellikle Istanbul'un işgali sırasında îngilizlere duyduğu vakınlıklahağımsızlıkyanlılarmıneleştirilerinehedejolmuşlur. Yazınsalçalışmalarmda önceleri Tevjik Fikret ve A bdülhak Hâmid'in etkisinde kalan Rıza Tevfik, aruz kurallarma uygun şiirleryazmışancak sonradanhalk şiiriyle tekke şiiri geleneklerineyakınlıkduymuştur.Bukaynaklardan esinlenerekyazdığıko$mavenefeslerJçtenanlatımıylakimi çevrelerdebeğenikazanmıştır.Bektaşictkisindeyazdtğı fiirlerindeyse zevk ve içkınin sevincinianlatmış, ancakbuşiir türlerinebiryenilikkatmayıbaşaramamıştır.ŞiirleriniSerabt ömrümbaşhğıallında toplayan Rıza Tevfik Jelsefe,yazın ve yazıntarihiüstünedekitaplaryazmıştır: "Ermedengülşenin devrimatemî/ Dedik şadedelimköhne âlemı ISerbazâşıklann yari, hemdemi / Bezmi muhabbete sela okundu / A sude canları hep uyandırdık j Ummanı vahdetidalgalandırdık / Aşkm çerağmıyaktıkyandırdıkj Pervane gönüller nurameftundu." 19