Katalog

Kremlin pek çoğumuz için, Gorbaçov öncesi Sovyet iktidarının simgesel adı olmakla sınırlı idi. Oysa bugun glasnost politikası, tüm Sovyetler Birliği'ni sararken Kremlin'n de kapılarını açıyor. KREMLİN çük bir ticaret merkezi olarak kurulan Moskova'yı büyük bir merkez yapmış ve Kremlin'i de halyan mimarlarına yeniden inşa ettirmişti. Korkunç lvan" olarak da bilinen Büyük Ivan, yedi karısı ile birlikte burada yaşamış, öfkeli olduğu bir anda oğlunu demir uçlu sopa ile burada öldürmüştü... Kremlin'in tarihi açısından ilginç olan bir başka olay da Rusya'nın kurucusu "Büyük Petro"nun Kremlin'den nefret edişidir. Petro on yaşındayken, Kremlin'de bir isyana tanık olmuştu. Isyancılar Kremlin'de dayısını ve arkadaşlarını yakalamışlar ve onları paramparça etmişlerdi. Petro tahta geçer geçmez, başkenti St.Petersburg'a (bugünün Leningard'ı) taşıdı. Kremlin 1712'den 1918'e kadar adeta "ölü kent" görünümüne büründü. Bolşevikler Moskova'yı yeniden başkent yapınca, ıktidan da yeniden Kremlin'e taşıdılar. Bolşevik Hükümet katedralleri ve kiliseleri müzeye dönüştürdü. Din adamlarını Kremlin'in dışına çıkardı. Lenin, eşi Krupskaya ve kızkardeşi ile birlikte, 5 yılını Kremlın'de geçirdi. Stalin de 20'li ve 30'lu yılları Kremlin'de geçirdi. Gorbaçov Kremlin'i, önce Batı'nın büyük liderlerinin ziyaretleri dolayısıyla dünyaya açtı. ABD Başkanı Reagan'ı "Büyük Saray" ın ünlü kabul odasında ağırladı. Korkunç lvan'dan devraldığı bu mekân, bu kez dünyaya büyük ufuklar açan "yumuşama" olayına sahne olmuştu. Gorbaçov, Ingiltere Başbakanı Bayan Thatcher'ı da "Büyük Saray"ın ünlü "St.George Hall"ünde kabul etmişti. Son birkaç yıl içinde Sovyet yöneticileri birçok gazetecinin, Kremlin'in, "Tek başına gezdiginizde kendinizi kaybedeceginiz" koridorlarmda dolaşmalarına da izin verdi... Kremlin'in büyük bölümünü gezmesine izin verilen National Geografic dergısinın muhabiri, Kremlin'deki butün binaların KGB tarafından ayrı ayrı gözetim altında tutulduğunu belirtiyor. Kremlin'i, Güvenlik Komutanı Gennadi Baskhin'in komutasında, binlerce "babuşka" Rusça'da "Mehmctçik" koruyor. General Baskhin, herşeyden sorumlu; dama konan kargalardan bile! Kargalar, Kremlin'in damında sorunlar yaratmış. Ancak Kremlin'in damında kargalara karşı silah kullanırsa, bütün dünyayı birbirine katacağını düşünen general Baskhin, başka sessiz yöntemler geliştirmiş: Şahinleri kullanmış! Yüksek kırmızı tuğla duvarlarıyla Moskova'nın tam ortasında 28 hektarlık bir araziye üçgen biçiminde yayılan Kremlin toprakları üstünde Batılı gazeteciler, Gorbaçov'un çalışma odasının burnunun dibinde, "Daha bizden saklanan bir şeyler var mı acaba?" diye dolanıp dururken, Sovyet arkeologları da aynı toprakların bir kıyısında, 17. yüzyıldan 12. yüzyıla uzanan "ilk Kremlin yapıları" araştırmasını sürdürüyorlar. D S kapılarını açıyordu. on birkaç yıldır, aralarında National Spaskaya ve Nikolskaya kuleleri arasında Geographic'in de bulunduğu Batı dergilerinin bol fotoğraflı geniş say yükselen Kremlin'i, 1924 yılından bu yana 110 milyon insan ziyaret etmişti. Bugün ise falar ayırdıkları konuların en gözdelerinden birı de Kremlin... "Bir İmparator Kremlin'in iç bölümlerindeki birçok yeni bina ya da eski anıtsal yapı, kapılarını dünyalugun Merkezi", "Gizli Kremlin'in nın tüm meraklılanna açıyor. Aslında KremKalbinde" yada "Kızıl Kremlin'in Kalbi Bir lin'in iç kapıları, Batılı politikacılara, gazeÇariar Tapınagıdır" başlıklanyla, Kremlin'in tecilere açıldıkça insanlar, kapalılığın tahrik labirentleri andıran UnlU koridorlarından "Büyük Saray"a, Yiiksek Sovyet'in karar ettiği sıradan bir gizem duygusunun ötesingâhından Çar ailelerinin yaptırdığı katedral de, çok daha karmaşık bir gizemin varlığını lere uzanan bir gezinin izlenimlerini aktarır hissettiler Kremlin'in koridorlarında gezinirken... Çünkü Kremlin, bütün bir Rusya taken, Batılı gazetecilerin en sık kullandıklan sözcük, "gizem"... Gerçektende 12. yüzyı rihinin simgesiydi. Kilise ve katedralleri, saray ve devlet binalarıyla Kremlin, yüzyıllar lın başlarında yükselen ilk kale surlanndan bugüne, Kremlin'in "tarih yiikii" bir çırpı boyunca "Rusya Ana"nın kalbi olmuştu... Amerikalı gazeteci Jon Thompson, bakın bu da düşünüldüğünde, dünyanın hiçbir sarayının, hiçbir devlet kurumu kompleksinin böyle olguyu nasıl dillendiriyor: "Pek çoğumuz, tek bir Kremlin'in varlığından haberdardık; bir özelliğe sahip olmadığı ortaya çıkar. Kremlin, pek çoğumuz için Gorbaçov ön ama Rusya'da birçok Kremlin vardı." Gerçekten de "Kremlin" Rus dilinde, içincesi Sovyet iktidarının simgesel adı olmakla sınırlı idi. "Dışarıdan" görunuşü ile kosko de katedrallerin bulunduğu, prens ve piskoca Kremlin, "Ekim Devrimi"nin yıldönüm pos saray larırun, devlet kurumlarının ve bu lerinde Sovyet liderlerinin Kızıl Meydan'a dö arada, cephane depolarının yer aldığı bir nük balkonlarından Kızıl Ordu'nun geçit tö "içkale" anlamına geliyordu. Geçmişte Rus renini selamladıkları mekândan ibaretti. Kı prensliklerine başkent olmuş başka şehirlerzıl Meydan'ın gerisindeki bu bilinmezlik, de de 'Kremlin'ler' bulunuyordu. Kremlin'in yüzydlar boyu sürmüş tarih yüMoskova'daki Kremlin'i Rusya'nın kalbi küne bir başka gizem de ekliyordu. Oysa bu yapan kişi ise Rusya prensliklerini Moskova gün, Gorbaçov'un glasnosl politikası tüm Prensligi'ne bağlayarak, Rusya'nın birliğini Sovyetler Birliği'ni sararken, Kremlin'in de sağlayan "Büyük Ivan" olmuştu. lvan, kü /s 1 '• r ~ " • fi 0 >< * f • r 0 .. ;; 16 Yüksek kırmızı duvarlarıyla Moskova'nın tam ortasında 28 hektarlık bir araziye üçgen blçimlnde yayılan Kremlin'in bellibaşlı yapıları: Kongre Sarayı (1); çarların özel Ibadet mekflnı olan "Kurtancı Killsesi" (2); Başmelek Mlkail Kllisesi ve çar alleslnln mezarları (3); Prezldyum blnası (4); Bakanlar Konseyl binası (5). J{. Derleyen: Cüneyt Akalm