Katalog

ı Y O L B O Y U / 4 : Refik Durbaş ve Ümit Kıvanç, Kars'tan bildiriyor Taşköprü önünde pirü pak çıkmış Çelebi Muradiye Hamamı'ndan aviyanı ahbar kim şöyle hikâyet eder: "Horasan'dan yola çıkan Türk boylan, bir Ukbahar sabahı şimdiki Kars kaı lesi önüne geürler. Karlar daha yeni erimektedir. Karadağ'ın güneyindeki Gölyeri, gerçek bir göle benzemektedir. Karadağ ve Içkale'de kar vardır, Dışkale eteklerinde de eriyen karların oluşturduğu bir göl. Kalenin altından geçen çay, bahar sellenyle oldukça kabarmıştır. Gelenler bu güzelliğe hayran kalırlar. Kaleyi ele geçırdikten sonra da buraya KarSu kalesi adını verirler. Bu ad zamanla Kars kalesine dönüşürî' bahar değildi, 40 dcrecede kışın hUkUm sürdüğü bir zamandı. Kars Çayı'nda bahar selleri yoktu, buz tutmuştu. Çay üzerinde bebeler plastik topla futbol maçı yapıyorlardı. ı BenlKars Kalesi cteklerine vardıgımda yaz R Tasköprii önündeki Muradiye Hamamı'nın külhanı yanıyordu. laşköprü Üzerinde Evliya Çdebi'yi gördüm. Hamamdan pirü pak çıkmış, Kars Kalesi'ni yazıyordu bir san deftere. Çelebi şöyle yazıyordu Kars Kalesi'nin şekillerini: "Kuzey tarafında ensesi, top menzili uzaklıkta bir yüksek dağdır. Onun eteğinde bu kalenin iç kalesi bir tepe Uzerindedir. Aşağıhisar bu düzlüktedır. Hepsi beş kat kuvvetli bir sur oluşturur. Kale kapısı doğu tarafa bakar. Ortakale kapısı batıya açık demir kapılardır. Sur içinde kale ağası evi, iki yüz adet levend evlen, mükellef ve mükemmel cephaneleri vardır. Ama bu Ortahisar'da çarşı, pazar, han, hamam yoktur. Bu kalenin aşağısı varoştur. Buyük hısardır. Üç yeni demır kapıdır. Bu kapılardan bırı batıya, Erzurum'a açılmıştır kı 'Su kapısı' derler. Bi ri Kağızman tarafına açılmıştır ki 'Orta kapı' diye anılır. ÜçUncUsü doğu tarafıdır. Van tarafına bakan, Behram Paşa kapısıdır!' Çelebi, kalenin çevresini de adımlamış. lam 5700 adım. Kars Çayı buz tutmuş, yüreğim de, gözlerim de, çayın üzerinde top oynayan çocuklann düşleri de... Bu iklimde Kars Kalesi'ne çıkmak imkânsız. öyleyse gel haberi Cemıü Siireya'dan verelim: "Oyle güzei ki ölürüm artık Beyaz uykusuz uzakta Kars çocuklann da Kars'ı ölüleri yağan karda Donmuş gözlerimin arası" I aşköprü'den Kars Kalesi'ne bakıyorum. Ümit Kıvanç benim Kars Kalesi'ne baktığımın fotoğrafını çekiyor. "Donmuş gözlerinin arası" Kars Kalesi'nin. Benim fotoğrafımı "beyaz uykusuz uzakta" Kars Çayı Üzerinde top oynayan çocuklara vereceğim. Kars Kalesi'nin fotoğrafını da Evliya Çelebi'ye... • Ben< ı Çelebi'ye inarup kalenin çevresini adımlamadım. Doğru olsa gerek. Kars Kalesi'nin tarihini de Kars Çayı anlatsın: Kale HS2'de Saltukogullan'ndan Sultan Melik Izzeddin'in buyruğuyla mimar Firuz Aka tarafından yapılmış. 1386'da Timur kaleyi yıkmış. Ama III. Mural döneminde kale yeniden onanlmış. Beş kat surla çevhli yapı, iç ve dış kale bölümlerinden oluşmakta. tç kale durduğu halde, dış kaJenınin kabntıları görülmekte... I aşköprü'den Kars Kalesi'ne bakıyorum. •4Ü& 32