Katalog

B AŞKENT GÜNLERİ Müşerref Hekimoğlu Sanat dünyasında Boy verenler, boyunu yitirenler Ama büyük şanssızlık, değerli sanatçımı/ da gribe yakalandı, üç hafta yatakta kaldı. Bu yazıya başlarken uzun bir tclefon konuşmamız vaı. Hâlâ öksüruyor, sağ ciğerinde zaturree başlangıcından kuşku duyuluyor, İslanbııl'un kirli havasından uzaklaşması, bir an önce yumusak bir iklirne gitmesi gerekiyor. Konuşurken sesi gulüyordu; "Yinegelecegim, çocuklar çok iyi çalışıyor, ben de elimden geleni yapacağım; bu ortamda buna meıburıım", diyor. "11. Mehmel" biraşk öykü.su aslında; Leyla Gencer'in kaikısıyla sahnede başka bir öyküyü de yansılacak. Opera sanatına sevgiyle ve saygıyla bakanlamı öyküsünü. Mustafa tklu'nun bunca yıl sonra Belkıs Aran'ı sahneye çıkarmasını da bu sevgi ve saygının bir göstergesi diye düşünüyorum ben. Soprano Belkıs Aran, Türk operasmı parlatan ilk yıldızlardan. "Maça Kızı"nda parıltısını yeniden yansıtıyor. Ankara'da çok güzel anılarımız var. Rahmetli eşi, öğrenimini Almanya'da yapmış bir mühcndis, üst düzeyde bir bürokrat, Alalürk dcvrimlerini içtenlikle yaşar; eşinin opera çalışmalarını desteklerdi. Belkıs Aran, Ayhan Aydan, Şadan Candar, Hilmi Girginkoç, Ferit Rrtüzün iie acı ve (atlı olayları birlikte yaşadık. Cüneyt Gükçer opera ve balenin de genel müdürü o zaman. Devlei sahnelerinde çok parlak bir dönem. Karl Kbert'in öğrencileri güzellikler üretiyor. Yıllar o üretkenliği yitirdi gidcrek... Soprano Belkıs Aran'a, "Operanın Marlene Dietrich'i" derdim ben. Marlene Dietriclı gibi upuzun bacakları yok, ama upuzun bir solıığu, bir coşkusu var. O coşkuyu "Maça Kızı"nda da duyuruyor. Operaseverler, Mesut İktu'nun Yekla Kara'ya yönetmenlik vermesini de özendirici bir davranış diye niteliyorlar. Iki opera sahneledi Yekta Kara, "Sihirli Fliil" vc "Sevil Berberi". Son yıllarda operaya az gidiyorum, ama "Sevil Berbcri"ni görmek isterdim. Feminist bir yorumla sahnelendiğinden söz ediliyor. Şimdi ufukta bir Mozarl operası var, "Cosifan Tulle". Ocağın son haftasında seyredecek başkentliler. Yekla Kara sahneliyor, dekor ve kostümlcri Osman Şengezer yapıyor. Mozart'ın müziğindeki Türk motiflerini vurgulamak istiyorlar? Hangi motifler, nasıl vurgulanacak, seyredince göreceğiz. Osman Şengezer başkentin yakından tanıdığı bir sanatvı, dekorları da güzel parlar, giysileri de.. Oytun Tufandaile birlikte yazdığı "Niçin?" balesini de merak ediyorum, dansları da parlattılar mı bakalım? Opera ses demek her şeyden önce. Güzel bir ses, iyi eğitilmiş bir ses ınutluluk duyuruyor insana. Yıllar geçiyor, o guzellik surüyor, çünkü ses eskimiyor, usta bir sanatçı sesini güzel kullanıyor. Operadan söz ederken beni çok üzen bir olayı da ya/mak istiyorum. üevlet Operası'ndan kimi yıldızlar gazinolarda şarkılar söy u/ik üiınyasının buyük ustaları gu/.el olaylarla anılıyor her zaman. Doğıım yıldönumlerinde gorkemli törenlcr, festivaller dü/cnlcniyor, bir yıl boyunca yapılları çalınıvor, kompakt diskler, kasetler, kitaplar, yeni yorunılarla... Yüzyıllar öncesinden bugüne u/anan bir köprüde bir sanatçının ölıımsü/lüğııım yasıyor yetişcn kuşaklar. Mo/arf'ı ycnidcn lanıyorlar, Çaykovski'yi değişik sanatçılardan dinliyorlar; Vivaldi ilc Barok çağına dönuyorlar yenidcn, bir müzik ustası ycni boyııtlar ka/.anıyor durmadan. Şu aralık bir Rossini ruzgârı esiyor müzik dünyasında; kascllcr, yorumlar, eleştirilerle Rossini yenidcn boy vcriyor sahnelerde. Islanbııl Operası da unlü bcstccinin " I I . Mehmel" opeıasıııı sahnelemeye ha/ırlanıyor. Çok a/, lanınan vc de az oynanan bir opera "Ikinci Mehrncı." Hazırlık çalışmalarına deecrli operacımı/ Leyla Gencer'in de kaikısı var. Önce Mesul İklu'yu kutlanıak gerekir. tslanbul Operası Müdürii, görevinc r.'Vgi ve saygıyla bakan bir yonetici. i.cyla Getıcer ile kurduğu diyalog da bu sevgi ve saygının göstergesi benee. Opera dünyasının sönmeyen yıldızı Leyla Gencer, uluslararası boyutlara varnıış bir sanatçı; opera sanatını yaşatmak için büyük savaş veriyor. Barok operaları sahnelemek, Verdi'nin eski operalarını yeni bir yorumla oynamak için gösterdiği çabalar, verdiği konserlerin ötesindc değişik ülkelerin opera sahnelerinde, uluslararası festivallerde yeni yıldızlar parlatmak için de büyük çaba gösteriyor, bir mastcr okulu yönetiyor. Mustafa Iklu da Leyla Gencer'in sanat birikimini İstanbul Operası'nda değerlendirmek istiyor. Bir süre önce başlayan çalıçmalara kimi sanatçılar büyük ilgi gösteriyorlar. Öngörülen programa göre Rossini, Bellini, Donizetli ve Verdi operalarını kapsayan bir çalışma olacak. Ankara'da çoksesli müzik merkezinin kuruluşundan sonra aceIe lstanbul'a döndü Leyla Gencer. Rossini ve " I I . Mehmet" çalışmalarına başlamak için. Devlet Konservatuvan'nın unutulmaz hocası Carl Ebert ve eşi, Cüneyt Gökçer ve Ayten Gökçer ıle konservatuvarın bir kuruluş yıldönümünde.. Devlet Tiyatroları'nda ve Opera'da parlayan birçok yıldızın sanat gücü, Prof. Carl Hebert: ten kaynaklanıyor. Profesörün en parlak öğrencilerinden biri de Cüneyt Gökçer... Mozart ve Türk motifleri ledi bir aralık. Alaturka şarkıcılar arasında yer aldılar. O davranışı çok yadırgadım, gazetedeki köşemde cleştirdim her zaman. Devlet Operası'ndan bir sanatçının içkili bir gazinoda sigara dumanları arasında aryalar söylemesi hüzün verdi bana. Gerekçeleri de inandırıcı değildi hiç. Opera sanatçısı olarak kazandıkları para, bir gazino sahnesinde kazandıklarının yanında çok yetersizdi. Ama yitirdikleri? Devlet Operası'nda bir sanatçı olmak başka, bir gazinoda şarkı söylemek başka değil mi? Ayrıca para tek değer ölçüsü mü acaba? Yaşam yolunda tüm köşeler parayla döııülebilir mi? Galeri enflasyonu Gaziosmanpaşa'da Galeri Nev'de tlhan Koman'ın heykeilerini okşuyorum; önce gözlerimle, sonra ellerimle. Stockholm'de Ilhan Koman'ın gemi evinde bir söyleşi çınlıyor kulağımda. Melda Kaptana'yı düşünüyorum. Şimdi nerelerde acaba? Nişantaşı'ndaki küçük galeride ne güzel bir öncülüğü var. Galeri Nev'in kurucusu Mimar Ali Tuygan da küçük heykellerin öyküsünü anlatıyor. Bu sergiyi açmak için gösterilen çabayı, emeği, özveriyi. Onu saygıyla dinliyorum. Güzel ürünlerin sevgi ve saygıyla oluştuğunu düşünüyorum. Nev'de daha önce açılan sergilerin yeni bir halkası İlhan Koman. Birden soruyorum; "Bu galeriden para kazanıyor musun u z ? " Önce duraklıyor, gulümsüyor mimar Ali Tuygan. Sonra konuşuyor. Sergilerle değil, yaıı çalışmalarla yürüyor galeri. Oysa galericilikten para kazananlar da var değil mi? Aslında her dalda var bu sorun, kimileri resim satıyor, kimileri sunuyor, bir güzelliği göstermek amacıyla açıyor bir sergiyi, dönemsel değil evrensel nitelikte resimler ser giliyor, ucuz beğenilere seslenmiyor. Ülkemizde bir sanatsevere yeni ııfuklar açmak istiyor. Tanımadığı görmeye olanak bulamadığı sanatçıların yapıtlarını sunuyor. O sanatçının kitabını yayımlıyor, özgünbaskılar yapıyor. Başka bir deyişle iyi bir örnek vermek istiyor, tüm yozlaşmalara karşın soylu, saygın çabalann da varlığını kanıtlamak istiyor. Çağdışılığa karşı çağdaş bir çağrı, çağdaş bir uyarı gibi. Arabesk ortamdan yakınanlara güzel bir soluk veriyor bu çabalar. Başkentimizde adım başında bir galeri var, nerdeyse bir galeri enflasyonu. Ancak güzel bir sergi görmek olanağı yok her zaman. O galerilerde güzel yapıtlar sergilemek için belli bir birikim de gerekiyor galiba. Yoksa çok güzel bir yapıt bile duvardaki yerini bulamıyor. Kimi zaman da ressamların imzasını satmaktan öteye gidemiyor galeri yönelicileri, seçimde hayli yanılıyorlar. Kimi sergilerin seyirci bulamaması da buradan kaynaklanıyor belki... Oysa kimi sergilerde de iğne atsan yere düşmüyor, Fnda'da Eşref Üren'i seyrettiniz mi bilmem? Yıllar geçiyor renkler solmuyor hiç... O solmayan renkler önünde öğrencileri "Eşref Hoca"yı konuşurken, siyasal ressamlardan söz edenler de var. Ve siyasal ressamlar özellikle son günlerde, yalnız sergilerde değil her yerde çok eleştiriyorlar siyasal ressamları. Fırçalarını hayli acemi buluyorlar. Ulusal renkleri soldurduklarını öne surenler var. Ulusal çizgileri iyi belirtmediklerini, sevgiyi ve coşkuyu yitirdiklerini. Kimi eleştiriler daha da acımasız. Kimi kişilerin, resim değil boyacılık yaptığı öne sürülüyor; boyaları yüzlerine, gözlerine bulaş. tırdıkları. O resimler tarihin galerisinde nasıl seyredilecek kimbilir! Ll Dünya çapında un sahibi opera sanatçısı Leyla Gencer, Roma Operası'nda Verdi'nin "Sicilya Geceleri"ni seslendirdiğı günlerde.. 10