Katalog

H AFTANIN KONUĞU Müzikle mühendisliği bir arada yürüten Önder Focan: 'Cazda evrensel kalıpları yeğliyorum' On iki yıldır Türk caz rnüziği içinde aktif biçimde yer alan Önder Focan, yalnızca caz çalarak yaşanamayacağını söylüyor. Ama bu durumdan da şikâyetçi değil. Focan, iki işi bir arada yürüterek dolu dolu bir yaşam sürmenin de ayrı bir mutluluğu bulunduğuou belirtiyor. Nihal Un asçı llkin Deniz'in kurduğu toplulukla, çalışmalarını Avrupalı müzisyenlerin de çaldığı caz kulüplerinde sürdüren Onder Focan, müzisyenlikle mühendisliği bir arada yürütüyor. Belki biraz az uyuyor; ama kendi deyişiyle, "dolu dolu" bir yaşam sürmenin mutluluğunu yaşıyor. On iki yıldır Türk caz müziği yaşantısının içinde aktif bir biçimde yer alan önder Focan ile birlikteyiz! B • Sayın önder Focan, yalnızca caz çalarak yaşamak olanaksız mı? Bu yüzden mi birbiriyle pek bağdaşıyor gibi görünmeyen iki mesleği bir arada sürdürüyorsunuz? • Yalnızca mü/isyenlik para getirebilir, ama cazdan başka şeyler çalmak koşuluyla. Türkiye'nin en kalburüstu müzisyenlerinden kurulu bir topluluk iki yıldır aynı yerde çalıyorlardı. Iş sürekli olduğu için düşük ücrete de razıydılar. Bu yıl birden, işin bittiği söylendi kendilerine. Sadece caz çalarak yaşamanın olanağı yok. Ben bunu çok önceleri görmüş biriyim, bu nedenle mi bilemiyorum, mühendisliği de çok seviyorum. Projeci olarak çalışıyorum bir özel sektör kuruluşunda ve yaratıcı isler yapıyorunı. Cazda da böyle 'live' müzik yapıyoruz; doğaçlamalar çok önemli oluyor. Bence, cazın kendisi emprovizasyon ve tümüyle yaratıcılık demck. Kendimi bu anlamda çok şanslı goruyorum. Yehudi Menuhin'in ilgili bir telcvizyon programında öğrenmişlim, beynin bir tarafında matematik, öteki tarafında mü/ik merkezi varmış. Gündüzleri matematiklc uğraşırken muzik merkezi tatile giriyor, beyin böylecc dinlenmiş oluyor herhalde... Gece saat 2O.3O'dan sonra çalmaya başlıyoruz, eve dönüşüm ertesi günün ilk saatlerini buluyor, sabah 8'de işimin başında oluyorum, dolu dolu bir yaşam sürmenin mutluluğunu yaşıyorum diyebilirim. istanbul 1955 doğumlu olan önder Focan, Orta Doftu Teknlk Ûnlversltesl Maklne Mühendisliği Bölümü'nden 1978 yılında mezun joldu. Mühendltllk İle caz gltarlıttljlnl bir arada yürüten Focan, on Ikl yıldır Istanbul'da çeşitll caz kulöplerlnde çalısıyor. 1. BİLSAK Caz ŞenllgTne de katılan sanatçı, kendl bestelerinden oluşan bir kaset çıkartma hazıriığı Içerlslnde. Focan, evll, üç yaşında bir ojlu var. orilerle de uğraştım bu yıllarda, gitara yönelik kuramlar da ilgilendiriyordu beni. Bu dönemde ev ödevi misali yazmaya da uğraşıyorduın. Büyük orkestra düzenlemeleri gibi. Bunların bazıları piyanoda seslendirildi. • Tam anlamıyla kendi kendini yetiştirmiş bir müzisyensiniz o halde? • Belki de tüm dünyada müzisyenler böyle yetiştiriyorlardı kendilerini. Artık geçerli olmayabilir. Birçok müzik okulu var; bir yanda okullular, öte yanda okulsuzlar. Ama caz müzisyenlerinin çoğu, konuşmalarında kendi kendilerini yetiştirdiklerini anlatmışlardır. • Profesyonelleşme aşamasmda etkilendiğiniz müzisyenler oldu mu? • ODTÜ Makine bölümünden 1978'de mezun oldum. Siyasi karışıklıklar, toplumsal çalkantılar okulun sık sık kapanmasına neden oluyordu. lstanbul'a geliyor ve günde seljiz saat çalışıyordum. 1977'de Neşet Ruacan ile tanıştım. Bana çok yardımda bulundu. Birçok plağını banta çekerek dinledim. Sonra, saksofoncu Tahsin Ünüvar ile birlikte çalma olanağı bulduk. Başlangıçta küçük kombolar kurmuştuk. Bir arkadaş yaptığımız bir bantı Erol Pekcan'a dinletmiş, böylece Pekcan'la tanışma fırsatı doğdu. 79'da Sheratonda, jamsessionlar yapılıyordu. Burada birçok müzisyenle tanıştım. Çalışmalarını bölük pörçüktü, evde çalışma, jam sessionlar, kısa süreli dağılan topluluklar... Galata Kulesi, Taksim'deki Bodrum Caz Club'da çalıştım. gittik; orada Tlma Ötenel, davulcu Cankut Ozgül, basçı Nezih Yeşilnil, piyanist Ali Aşkın ile çalma olanağı buldum. Benim için güzel bir deneyimdi. 85'te Nükhet, Deniz, llkin, Ali Aşkın ile birlikte l. Bilsak Caz Şenliği'nde çaldık. 86'da Jazzino vc Bilsak Jazz Center'de çaldım. • Peki, kaç yaşında gitar çalmaya başladımz ve caza yönelişiniz nasıl oldu? • On beş yaşında çalmaya başladım. Daha önceleri mandolin, melodika filan çalardım. Gitara başladığımda, önce basit pop şarkıları çıkarmaya çalışırdım, sonra rocka geçtim. Pek bir şey bilmeden çalıyordum başlangıçta. Caza yönelişimde müzik tekniğimi geliştirme kaygını ağır basıyordu. Caz dinlemeye başlayınca, düşüncelerim bütünüyle değişti. Baktım ki cazda bambaşka bir lezzet, bir tat var. Cazı özümlersem rocku daha yetkin bir biçimde yorumlayabilirim diyordum. Cazın müzikalitesinin daha zengin olduğunu gördüm ve bu türdc karar kıldım. Bir ara gitarr unutmuştum. Tüm zamanımı armoni calışmaları alıyordu. 1978'e kadar böyle sürdü. Te • îlk topluluğunuz ne zaman oluştu? • 1982'de Metin Cenkmen, basçı Mithat Danışan, davulcu Deniz DUndar ve Nükhet Aruca ile ilk topluluğumuzu kurduk. Belirli bir çevrede tanınmamızı sağlayan bir çalışma içerisine girdik. Hiçbirimiz enstümanlarımızda virtüöz değildik, bugun düzeyimiz gerçekten çok yukarılarda. Bir sound'umuz vardı. Aramızda iyi bir uyum vardı, bunu önemli buluyorum. Basçı Oğuz Durukan ve piyanist Can Ayer de daha sonra bize katılmıştı. 84 yazında topluluk dağıldı. Nükhet ile ben Bodrum'a • Akşamdan akşama değişiyor. Faktörlerden biri müzisyenlerin ruh hali. İyi günümüzdeysek, iyi reaksiyon veren bir topluluğa çalıyorsak, teknik aksakhk çıkmamışsa performansımız yüksek oluyor. Ortalığın boş olmaması önemli. Geçen akşam, bizi dinlemeye gelenler arasında Uğur Yücel vardı. Kendi kapasitemize göre hayatımızın en iyi performansını göstcrdik, müzikal tat olarak. Çünkü Uğur Yücel, tek başına çok güzel mesajlar verdi bize. Bizden ona bir şeylerin vardığmı hissettik. Dolayısıyla herkes yükseldi. Bazen çok kalabalık oluyor, çok gürültü oluyor. Ne yapsan faydasız. Orta halli bir kala • Caz kulüplerinde çalarken dinleyici ile iletişiminiz nasıl?