Katalog

M EKTUPLARDAN Osman Senemoğlu Yayıncı Kurt Wolfftan Franz Kafka y a Franz Kafka tm^ 3 Kasım 1921 Sayın Bay Kafka, On bcş gün öncc Leipzig'de rasllantı sonucu Prag'dan dönen Ludvvig Hardt'la karşılaştım vc Berlin'c dek birliktc gittik. Yolculuk sırasında Ludvvig Hardt, Prag'daki konfcranslarından ve sizi görmenin vcrdiği büyük sevinçten söz etti. Ltıdwig Hardt'la görüşıncm bcni, daha çok beklcmeden, size yazmaya yöneltti. Yazışmalarımı/ çok aralıklı ve ender. İliskide olduğumuz yazarlar arasında sizin kadar az isteklc bulunan bir başkası daha yok; bu yazarlardan hiçbiri, yayımladığımız yapıtlarının maddi yazgısına böylesinc kayıtsızmış gibi bir izlcnim uyandırmıyor. (...) Yayınevimiz, size ve yapıtlarınıza sarsılmaz bir güvenle bağlıdır; yayımlanacak öteki kitaplarınızı bi/.im içiıı ayırarak bu güveni uygulamada da gösterme olanağını verirseniz bizi büyük bir sevince boğarsınız. Gondermcye karar vereceğiniz her çalışmanızı seve seve kabııl cdip yayını için gercken özen ve ilgiyi göstereceğiz. Günün birinde, kısa dü/.ya/.ı derlemclcrini/.in dışında, kesintisiz u/un bir anlatınızı ya da romanınızı sizden ya da Max Brod'dan bu tür birçok çalışmanın neredeyse ya da tümüylc bittiğini öğrenmiştim bize verirseniz çok müteşekkir oluruz. Ayrıca kamuoyu ilgisinin, doğal olarak kısa anlatı derlemeleıiıulcn çok olayların bütünlük gösterdiği büyük bir yapıta yöneleceğini de bu gerekçeye ekleyin. Çok sıradan vc saçma bir tutunı bu, anıa elimizden bir şey gelnıez. Ne olıırsa olsıııı, böylc bir yapıtın uyandıraeağı yaııkı, şimdiye dek eldc clliğimizlc kıyaslanamayacak derecedc geniş bir yayılırn sağlayacak ve böyle bir kitabın başansı, öncedcn yayımlanmış yapılların da daha geniş biçimde yayılmasına olanak vereeektir. Sizdeıı rica ederim Sayın Bay Kafka, bana bu rnutluluğu lütfedin vc yakın bir gelecekte, larihini de belirterek, yeni bir yapıtın gelme unıudu bulıınııp bulunnıadığını bildirin. L'marını sağlığmız düzelmiştir; geçmişte oldıığu gibi, bugün de sanıimi ve candan dostunuz. Kurt Franz Kafka, nişanlısı Felice ile 1917 temmuzunda Budapeşte'de: ikinci kez nişanlanan gençlc ıçın bu yolculuk, beraberliklerinin son gezlsı olacak... (*) Kurt Wolff, Ernst Rovvohlt'la bırlıkte, Leipzig'de "Rowohlt" Yayınevi'nin yöneticisiydi. Kafka'nın ilk kıtabı 'Betrachtung"u ve sonraki kimi yapıtlarını bu yayınevı çıkarmıştır Franz Kafka'nın 1883'le Prag'da başlayan yaşamı, 1924 yılında Viyana yakınlanndaki Kierling sanatoryumunda son bulur... Kırk bir yıla yayılan bu dönemde, evrensel nitelik/i bir bunalım kavramıyla eşanlamlı olur Kafka adı. Her insantn kolay kolay dayanamayacağı türden bir yaşam süren Kafka, bu yaşaını yönlendiren ve birbirleriyle çelişen olgulara da katlanmak zorunda kalmıştır. Bu çelişik oigular arasında: Hıristiyan bir ülkede Yahudi olması; ailesinin sanat elkinliklerine sıcak bakmamastna karşın yazarlığı uğraş olarak seçmesi; Çekoslovakya'da yaşayıp Almanu yazması sayılabilir. Üslelik de Kafka, Çekierle Almanlar arasmdaki gerilimin giderek arttığı, Yahudi dusmanlığının tehlikeli boyullara ulaşarak yaygınlaştığı çalkantılı bir dönemde yaşamışlır. l'üm bu koşullar Kafka'nın yazarlığını etkilemiş rnidır? Bu sorunun yanıtını, yazın tarihçiteriyle eleştirmenlerden çok, ruhbilinıciler verebilir ancak. Bireysel ilişkilerinde son deıece ince duşünceli, kadınlar ve evlilik konusunda kararsız ve çekingen, yapıtlarının yayıını söz konusu olunca iirkeklik içındeki Kafka'yı, dosılan, öze/likle de Max Brod, zoriamasaydı kitaplarının okurlara ulaşma olanağı bulunmayabilirdi. Bir anlamda Kafka'yla özdeşleşen, ondan söz edilınce heınen adı çağrışını yapan Max Brod, yazarırı yeteneği körelmesin diye, çeşilli yonletnlerle, yapıllannı yayımlatması için onu yureklendırmeye çabaladığını, bu yüzden kinıi zaman Kafka'yı çok kızdırdığını, anıa bundan hiçbir zaman pişmanlık duymadığını belirtir anılarında. Çünkü Max Brod için önemli olan, çoğu kez Kafka'nın isieğine karşın, doslıınu yardıın etmektir. Yasanıı bir savaş, ama daha başında yilirilmis bir savaş olarak gören Kafka, hiç severnedığı hukuk öğrenimini ve doklorasını babasının zorlamasıyla bitirdi. Ancak yazma uğraşı mutlu edebiliyordu onu. Yazmasını engeller kaygısıyla, sevdiği kadınlarla ev/enmeyı bile göze alamaz Kafka. Oysa, yalnızca yazınla ilgilenen, onun dışında içe dönük, kapalı bir yaşam sıiren bir ınsan da değildir. Örneğin teknik ve sanııl alanlarmdaki yenilikleri (huvaalığın gelişmesi, sinema, muzik vb.) büyük bir ilgiyle yakından izler. Ne var ki uynı ilgiyi yapıtlarının yayımlanınası söz konusu olunca çöstermez. Sürekli uzak durmaya çalısır yayıncılardan. Orneğın Max Brod, arkadaşının bir yapılını bastırnıak için Kafka'yı Leipzig'de, WolffRowohlt ikilisiyle tamştırır. Ancak bu buluşmadan sonra da Kafka kararsızdır. Özellikle Prag'a dönüp neyi bastırmaya karar vermesi gerekince, tümüyle olumsuz bir tutuma girer. Her yazdığı ona çok kötü görünür. Bu "değersiz" karalamaları basılabilir dururna getirmek yerine, daha yetkin yapıtlar üretmek için çalışması gerektiğini düşünür. 22