Katalog

Bizans'tan bu yana Bin sekiz yüz yıldır, tarihin belli başlı her kilometre taşmdan nasibini alan Sultanahmet Meydanı, yapımına başlandığı günden bu yana, önemini yitirmedi... S Kışa gırerken, sıslı bır Istanbul sabahında Sultanahmet Camısı, bir turist ve kuçuk ayakkabı boyacısı, meydanın son sessız saatlerını tadıyorlar neş neredeyse çay bardağının içine düşecek. Üç gcnç Dikilitaş'ın önünde durmuş, biri iki büklüm resimlerini çekiyor. Bir turist ise dördünün birden. VeCankurtaran'ın kadınları. Hayat pahalılığından ve gelinkaynana kavgasından başka şey konuştukları görülmüş mu hiç? "Sultan Sofrası" ağzına kadar dolu. Bir ayakkabı boyacısı elinde bir çift terlik masaların arasında dolaşıyor: Ksküzmi şıısay. Gözleri masaların altındaki ayakkabılarda: Var tnı ayakkabısını boyatan. Dikilitaş'ın üzerindeki yazıları okuyamıyorum, ama boyacının sandığının üzerindekiler hiç de yabancı değil: "Sen Servetc Yakışırsın", "Aşkın Kalbimde Yara." Güneşin rengini Sultanahmet'te gormeli. Çocukların ellerindekini ve Ayasofya'nın önündeki kartpostalları toplasanız da bir renk mutlaka eksik kalacaktır, Binbir turlu yeşilden bir yeşil eksik, binbir türlu beyazdan bir beyaz eksik, binbir turlü kırmızıdan bir kırmızı eksik. Uu, ınsan kokusunun rengi... Bu kokunun rengini yakalamak için mi her adım başında bir fotoğraf filmi satıcısı? Bu kartpostallar bunca insan mozayiğinin bir yankısı değil mi? Atmeydanı sokağın başında küçük hediyelik eşyalardan alıp herkese dağıtmak geliyor içimden. Bu güneşli ekim gününün bir anısı olsun diye... Sultanahmet Camisi'nin önünde sıra sıra banklarda oturan bunca insanı hangi kartpostalda görebilir bir fotoğrafın objektifi? Ayasofya turistlerc kalsın, biz karşıya, Şeftali sokağa vuralım. Sultan Pub'un içi görünmüyor. Ama masalar dolu. Kimse kimseyi görmesin diye bilerek karartılmış sanki. Karsıdaki küçük park ayrı bir insan mozayiği. Akşamdan kalma bir ihtiyar bankın üzerine Samsun sigarasıyla kibritini koymuş geçen gunlerini düşünuyor. "C'afc Bodrum" ve "Tiinel Pub" daha kapalı. Kokoreççinin kokusu bütün sokağı sarmış. Oysa köfteci daha mangalını yakma mış. Köt'teler bir tepsi içinde hazır. Komiır de. Bir kibrite bakıyor her şey. Avukatlar Yakacık'a gittiklerinden herhaldc, Divanyolu'nun insan trafiği pek yoğun görünmüyor. Evliya Çelebi'nin yazdığına göre lstanbul'un bir sürü kapısı varmış: Ahırkapı, Kumkapı, Yenikapı, Topkapı, Edirnekapı, Ayakapı... Daha sayamadığımız kapılar... Bugün lstanbul'un yedi kapısı var: Haydarpaşa, Sirkeci garları; Harem, Trakya, Anadolu garajlan; Tophane limanı ve Atatürk Havalimanı. Bunlara bir kapı daha eklemeli: Sultanahmet kapısı. Dünya başkentinin kapısı... U ultanahmet Meydanı, 1800 yıldır önemini yitirmedi. 196 yılında Roma imparatoru Septimus Severus tarafından yapımına başlanan, imparator Konstantlnus dönemınde "Hipodrom" olarak bitirilen meydan, Bizans döneminde olduğu kadar, Osmanlılar doneminde de önemini korudu ilk kez, Sultan Abdülazlz'ın son yıllarında, Zaptiye Nazırı Hüsnü Paşa tarafından "park" yapılan meydan, içerdiğı yapıtlar ve çevresindeki müzeler nedenıyle yerli, yabancı herkesin uğrak yeri olmayı sürdürüyor. Bizans dönemındekı hipodrom, Haluk Y.Şehsuvaroğlu'nun verdiğı bilgiye göre "Yüzbln kişi alabilen ve yüksek duvarlarla çevrill, 118.5 metre genlşllğinde, 370 metre uzunluğunda bir meydandı." Hipodrom, sıyasal yaşamda önemli bir yerı olan at ve araba koşulannın yanı sıra devrimlerın ve ayaklanmaların da değışmez alanıydı Haçlıların 1204 yılındakı istanbul işgalinden "hipodrom" da nasibini fazlasıyla aldı. Kaynakların verdiği bilgiye göre, Fatih Sultan Mehmet istanbul'u aldığında meydan, "Çoktan harap olmuştu..." Sultanahmet Meydanı, Osmanlılar döneminde de Bızans'taki ışlevini gördü. At ve cirit oyunları, spor yarışmaları ile şenlikler ve düğünler, "At Meydanı" adım alan hipodromda yapılıyordu. özellikle ımparatorluğun gerileme döneminde, Yeniçeri ve Sipahi ayaklanmalarının mekânı da yıne burasıydı. "Sultanahmet Meydanı" adım ise, 17 yüzyıl başında yapılan Sultanahmet Camisi nedeniyle 19 yuzyılın başında aldı. Sultanahmet Meydanı ve çevresınde, Ayasofya'dan Topkapı Sarayı ile Sultanahmet Camısıne. Türkİslam Eserlori Müzesi'nın bulunduğu ibrahlm Paşa Sarayı'ndan Arkeoloji Müzesi'ne dek uzanan pek çok muze bulunuyor. "Sultanahmet Meydanı ve çevresinde, görmeye değer neler var?" deyip alt alta sıraladığınızda ise, uzun bir liste oluşuyor Dikilitas: Mısır'da 111. Fıravun Tutmosls'in (l.ö. 15041450) Karnak Tapınağı'nın önüne dıktırdığı, oradan da 1. Theodoslus zamanında, 390 yılında Bizans'a getirtılen, üstünde hıyerogliflerin, kaidesınde ımparatorun yaşamına ve at yarışlarına ılışkın kabartmaların bulunduğu 30 metre yuksekliğindeki dikilitaş. Ortne Sütun: 10. yuzyılın ılk yarısında VII. Konstantinus'un yaptırdığı söylenen ustündekı bronz kaplamaların 4. Haçlı Seferl'nı izleyen Latln İstilası" (120461) sırasında söküldüğü 32 metre yuksekliğindeki sütun. Burmalı (ya da Yılanlı) Sütun: Yunanlıların İ.Ö.479'da kazandığı "Platala Zaferi"nden sonra Persler'in sılahlarındandökülüp Delphol'deki Apollon Tapınağı'nın önüne dıkilen ve 1. Konstantinus zamanında (4. yy.) Bizans'a getirilmiş olan sütun. Burmalı (ya da Yılanlı) Sütun: Yunanlıların l.ö.479'da kazandığı "Plataia ZaferC'nden sonra Perslerın sılahlarından dökülüp Delphol'deki Apollon Tapınağı'nın önüne dikilen ve 1. Konstantlnus zamanında (4. yy ) Bizans'a getirilmiş olan sütun. Alman Çeşmesi: Alman imparatoru II. VVIIhelm'ın II. Abdulhamıt ıçın yaptırdığı çeşme (1901) Sultanahmet Camlsl. Ayasofya Müzesl: Ve avlusunda bulunan II. Selim, III. Murat ile I. Mustafa ve Sultan ibrahlm'ın türbelerı. I. Ahmet Türbesl. Topkapı Sarayı. Aya Irlnl. Arkeolojl Müzesl. Türkİslam Eserleri Müzesi'nin bulunduğu İbrahlm Paça Sarayı. III. Ahmet Çeşmesl. Mozalk Müzesi: Sultanahmet Külliyesi içinde bulunan Arasta'da sergılenen "Büyuk Saray"a ait mozaikler. Yerebatan ve Bınbırdirek Samıçları Sinan'ın yaptığı Haseki Hamamı Küçük Ayasofya Camisi. Fıruz Ağa Camisi. Fatıh döneminde yapılan su terazisinin dibinde Roma ve Bizans döneminde, lstanbul'un "sıfır noktası" kabul edilen mermer blok.n Mıl/esı lutbfler II belıın III Mu.IJİÜ I Mılidlvi' Sull.lıı Ibıatıını Ayasofya Cem Hamuloğlu 19