Katalog

nun fırçasından boga gureşi: ın bir gençlikdönemı yapıtı. OünümuzununamllmatadortanndanPacoOieda, 'tklbr lle "tam tokmir amneda "Pase&'yu gerçakhttlrfyoriar PASEO: Güresın baslangıç bölümüdür ikl atlı arenaya gırıp baskanlık kürsüsüne doğru ılerlerler Onlan 2 pıcador, 3 banderıllo ve 1 Puntıllero'dan (son darbeyl vuran kişı) oluşan ekıp ızler Matadorlar arenaya belli bir duzende gırerler En yaşlı matador solda, en gencı ortada, dığerı de sağda PASODOBLE: Matadorlar arenaya glrerken çalınan muzığın ritmlerı PEONES' Sarı ve pembe pelerınlerle boğanın dıkkatını dağıtan matador yardımcılan PICADORES: Zırhlar giydırilmıs atlar üzerinde, ellerındekı kargılarla boğayı. boynuzlarını asağıda tutmaya zorlayan yardımcılar PLAZA DE TOROS' Guneş eksenine göre ınşa edılmış yuvarlak anfıteatr Tnbunlerın bir bolumu guneşlıyken, dığer bölümunde gölge vardır Arenaya "Ruedo" denir VERONICA: Boğa güreşının en unlu hareketlerlnden bırı Matador ıkı elıyie pelerını tutup yana kayk'larak boğanın hucumunu savuşturur Seyırcı her Veronıca'dan sonra "Ole" çığlıkları atar U 'Ole!' diyebilmek için Boğa gureşl. askl Yunan'da ve Roma'da da yapılırdı Yine Ingıltere'de, "Bull Baitlng" denılen, boğalara köpek saldırtma' oyunları duzenlenırdı Mağrıbılerln de bu tıp bir oyun duzenledıklerı, Endulus'u aldıklannda Ispanya'ya boğa gureşını getırdıklenne inanıhyor Boğa güreşı ispanya'dan sonra Portekiz, Fransa va italya'ya geçmlşse de oralarda pek 'tutulmamış'tır Orta ve Güney Amerıka'da, Ispanyol asıllıların gayretiyle, özellıkle Meksıka'da buyuk ilgi gormüatür Gırıt'te Festos kral sarayındaki fresklerde boğa güreşının çok eskıye dayandığı ortaya çıkıyor Antık boğa gureşı sanatının, ılk kez Girit adasında belırdığı kesın Ama bir "gosteri"ye dönuşmesı 1700'lerde, Ispanya'da gerçekleşıyor 2O'lı, 30'lu yıllarda otantık bir bıçımde altın devrıni yaşayan boğa gureşının şımdı her taralından "modernllk" akıyor Gelelım bir boğa gureşı seyircıslnin bllmesl gereken sözcuklere BANDERİLLOS: Atlılardan aonra arenaya glrlp boğayı kışkırtırlar Ters yönden hareket ederek, her seferınde boğanın boynuna bir çıft banderılla (uçlarında metal parçaları olan süslu ufak mızraklar) batırırlar Bazen matador banderıllalan boğaya kendısı saplar ESTOCADA: Matadorun, "l'esteque" denllen kılıçla hayvanın boynuna yaptığı son derbeye denır Matadorun kılıcı boğanın boynundakı dörduncu ve beşinci omurun arasına saplaması gerekır FAENA: Estocada'dan önce matadorun pelerinle yaptığı hareketlerin bülününe denlr MONTERA: Matadorun taktığı kadıfe ve ıpekten yapılma geleneksel başlık Matador güreşl bir kişıye adadığında, Monterayı ona doğru, seyirclye adadığında, havaya atar MOZO DE ESPAOAS: Gures sırasında matador ve ekıbıne gerel'.lı araçları dağıtan genelde yaslı ve matadorluktan "emeklı" yardımcılar MULETA: Matadorun güreşın son bölümunde boğayı yormak için kullandığı kırmızı pelerin. t>ir Franco dönemi kalıntısı" olarak bakılmıyor ıbugünfı güreşjynuzlaının tneVine bo: plastık yapılan len yem"sakin, ;usu7 bıyimli yeenaya çıışman ve .arıştırılkaroserı omobile ıkler buıtadorun et yeterliyken, günümüzde "telejenik" olması da gerekiyor. örneğin "Espartaco" ününü, tekniğinden çok yakışıklılığına borçlu. "Toros 9 2 " dergisinin yaptığı araştırmaya göre, son yirmi yılda matador tipi, sürekli değişime uğruyor. 6O'Iı yılların cahil, vahşi ve fakir tnatadorları yerlerini özel okullardan yetişenlerc bırakıyor. Artık matadorlann yüzde 27'si orta sınıftan, ytizde 27'si zengin ailelerden çıkıyor. Fransız JeanPaul Gaultier'den Yves SainlLaurent'a, Gianfranco Ferre'ye kadar birçok taıaflar buldu. Boğa güreşının barok estetığı, yenı kuşak artıstlerı de ctkıledı. lspanyol resmının 25 yaşındaki genç ustası Catalonyab Miguel Barcilo tablolarında, "Toromaşi"yı ışliyor Goya ve Picasso'dan sonra bu akım, günümüzde de devam ediyor. Müzikte "Nueva Ala" (Yenı Akım) boğa güreşinden etkılcndığıni gizlemiyor. ispanya'nın en ünlü rock grubu "Gabinete Caligari" ve uluslararası müzıkçilerden Mark Almond ve Clash, güreşin ritmlerinden yararlanıyor. Entelektüeller ve yüksek sosyete de boğa güreşiyle ilgileniyor. Demokratik rejime geçildikten sonra boğa güreşini, "Franco ddneminin bir kalıntısı" gibi değerlendirmekten vazgeçen halk, yenı, den arenalara dönüyor. Modern toplum görüntüsünü yakalamak amacıyla, bir kenara ittiklerı güreşe, tekrar sahıp çıkıyorlar. Boğa gureşı ateşının yenıden alevlenmesınden rahatsız olanlar da var. özellikle İspanya'nın 1985'te Avrupa Toplulugu'na üye olmasından sonra, Avrupalı parlamenterlerin bir bölümü "ToromaşP'yi "sert, bağnaz ve trajik bir gösteri" diye değerlendiriyorlar. Ayrıca Avrupa Toplulugu'nun, "hayvan cinslerini konımak" amacıyla oluşturduğu kurallar, arenada bınlerce boğa ve atın öldürülmesını alkışlayan Ispanyolları zor durumda bırakıyor. Ama huylu huyundan vazgeçer mı; elbette Ispanyollar da arenada "ole" diye haykırabilmenın tadından vazgeçmeyecekler... D Derleyen: Cumhur Canbazoğlu Son yılların tanınmış Fransız modacısı Christian Lacrobc'nın arenalardan eslnlenmis ikl tasanmı MODA VE SANATTA ARENA Sanat ve moda dünyası da uzun süreden beri boğa güreşine ilgi duyuyor. Matador giysilerini modaya ilk yansıtan kişi olan Francis Montesinos, birkaç mevsim önce Valencia Arenası'nda moda defilesi duzenlemişti. O tarihten sonra "kadın matador" modası, 13