Katalog

C'ıımlııırivc'l "En I yi F i I m" d a 11 n ı n adayIarı/ 2 ı»ı:ıc<;ruin nrııiiigsııılı OS< \lt I O I O \ \ı;ıs>ı vsı iki hafta önce başlattığımız, ilk kuponunu da verdiğimiz Oscar Ûdulleri'ne yönelik ve kitap armağanlı yarışmamızın tanıtım bölümünu sürdürüyoruz... ilk kuponumuzu kesip sakladıysanız, yapılacak iş, 3 nisan tarihine kadar sürdüreceğimiz tanıtım yazılannı izlemek ve 4 daldaki tahminlerinizi, 'Oscar Loto' Yarışması kuponuna işaretleyerek adresimize yollamak... Ancak şunu da hemen belirtelim ki bugüne kadar, 100e yakın okurumuz, tanıtım yazılannın bitimini bekleyerek, kuponlarını bize 38 Nisan 1988 tarihleri arasında gönderecekleri yerde, şimdiden postalamış durumdalar... Elbette onların tahminlerine saygımız var ve değerlendirmede, bir ayrım yapılmayacaktır. Ancak biz, tüm tanıtım yazılannı izledikten sonra tahmin yürütmenin, daha yerinde olacağını düşünuyoruz! Kuponların elimize ulaşması için de 38 nisan tarihleri arasındaki süre, oldukça makul bir zaman parçası... Tüm 'OscarLoto'culara iyi şanslar! • II. Conformista ve Novecento'da olduŞu gibi, bir insanın kişiliğinde o dönemin tarihini anlatmayı seviyorum. Son İmparator'un, tarihi bir melodram olduğuna inanıyorum. Modern Çin üzerine yapılan ilk Batılı film: 'Son İmparator' Bir insanın kişiliğinde, o dönemin tarihini anlatmayı seven yönetmen Bertolucci, aslında "20. yüzyıl Çin'ini' öne çıkartmak istediğini, ancak çekim sırasmda İmparator'un etkisinin ağır bastığını söylüyor. • Yıllar önce Kültür Devrimi sırasmda böyle bir filmi çekebitir miydiniz? • Kültür Devrimi sürerken Çin'e Rİrmek olanaksızdı. Bir Avrupab yönetmenin ve grubunun, 6O'lı yıllarda, Çin'e gidip devrik imparatoru istedikleri gibi yansıtacakları bir film yapabilmeleri düşünülemezdi. • Filmi çekerken engellerle karşılaştınız mı? • Doğal olarak, Çinliler senaryoya göz atmak istediler. Birkaç tarihsel tartışmadan başka bir sorun çıkmadı. Yanlışlarımızı düzelttikleri için memnun olduk. Bazı sahnelerde, Mark Peploe ile "sert bir Pu Yi" çizmiştik. Çinliler, İmparator'un kişiüğini biraz yumuşatmamızı istediler. Bence Çinliler "Yeniden Eğitim"den geçirilen Imparator'daki olumlu değişiklikleri dünyaya yansıtmamız için, film çekmeme izin verdiler. • Üç yıl süren ön çalışmadan sonra çekimlere geçtiniz. Çin 'deki gerçeği gördükten sonra senaryoda bazı değışiklikler yapttnız mı?? • Yirmi beş yılhk yönetmenlik yaşamında ilk öğrendiğim şey, t'ilmin çekim sırasında yapıldığıdır. Başlangıçta, "Yirminci Yüzyıl Çini"ni öne çıkartmak istiyordum. Ancak Pu Yi'nin etkisınde kaldım; üç yaşından beri duvarların arkasında yaşayan birini aıılayrken Yasak Kent'in dışındaki Çin'i pek fazla işleyemedim. • Filminizde tarihsel yanhşlıklar yaptığınız söyleniyor... Çirr imparatoru Pu Yi'nin "Son İmparator" filmındeki dört çehresı Soldan sağa, 3 yaşında (Rıchard Wu), 8 yaşında (Tijger Tsou); 16 yaşında (Wu Tao) ve olgunluk dönemı (John Lone) S ibirya'dan mahkumlan ve savaş suçlularını getiren tren, yavaş yavaş perona girer. Beyazperdede, "Mancurya 1950, Çin Sovyet Sının" yazısı belirir. Trendekiler sessizce vagonlardan inmeye başlar. Mahkumlar arasında gezinen kamera, bir adamın üzerinde durur. Bekleme salonunun duvannda Mao'nun Uıun Yiirüyüş'ünü yansıtan dev bir tablo asthdır. Birkaç kişi, az öncc kameranın gösterdiği adama doğru koşup ayakiarına kapanırlar: "tmparator hazrelleri, tmparator hazretleri!.." Ünlü ttalyan yönetmen Bernardo Bertoluccj'nin 11 dalda Oscar ödulıı'ne aday gösterilen I.'UHimo tmperatore (Son tmparator) filmi bu görüntülerle başlıyor. Bertolucci iki saat kırk beş dakika süren filmde, Ching hanedanlığının son temsilcisi AisinCioro Pu Yi'nin (19061967) yaşamıru anlatıyor: Uç yaşında tahta geçirilen Pu Yi, Ching hanedanlığının yönetimi, cumhuriyet yanlılanna bıraktığmın farkında değildir. "Yasak Kent"te esir hayatı sUrmektedir. Sekiz yaşına gelıp gerçeğı anlayınca, suıanncsı Ar ıvıo nun kucağından başka sığınacak yeri yoktur. Duvarlann dışındaki yaşamdan habersizdir. DUnya ile ilk bağlantısını on beş yaşındayken kurar. Eğitimi için Batı'dan Reginald Johnston (Peter O'Took) adında lskoç bir "lala" getirtilir. Yasak Kent'in kapalı kapıları ardında artık yalnız değildir. Bir sürc sonra Amerikan eğitimi görmUş gUzel Wang Jung (Joan Chen) ile evlenir. Yönetimin 70 ruyla Wen Hslu adında ikinci bir kadınla daha evlenmek zorunda kalır. Çin'deki savaş, Yasak Kent'e kadar ulaşmıştır. Pu Yi (John Lone) yanındakilerle Japon egemenliğindeki Tientsin'e sığınır. tmparator burada hızlı bir yaşam sürmeye başlar. Şarkılar söyler, danslar eder, çapkınlık yapar, geziler düzenler. Karılarından Wen Hsiu, "lmparatorluğu olmayan bir imparator" ile yaşayamayacağını söyleyerek onu terk eder. 1931 yılında Japonya Mançurya'yı işgal edince, JPu Yi yaşamının en önemli ve en yanlış kararını verir. Mançurya Devleti'nin imparatoru olmayı kabul eder. Dedelerinın topraklarında güçlü bir imparatorluk kurmayı planlamaktadır. Kısa süre sonra Japonların kuklası olur. Kocasının kararını onaylamayan VVan Jung, bunalıma duşüp uyuşturucu kullanmaya başlar ve Imparator'dan uzaklaşır. Pu Yi, yeniden yapayalnızdır. Mançurya'nın düşmesi üzerine önce Sovyet hapishanelerinde (19461950), daha sonra Çin Halk Cumhuriyeti hapislerinde ömür tüketir. Çin'de hapiste kaldığı on yılhk süre içinde. "Yeniden EgninT'e baftımlı tutulur. 1959'da botanik bahçesinde bahçıvanlık göreviyle Pekin'e yollanır. Sonunda özgürlüğüne kavuşmuştur. Milyonlarca Çinlinin efendisi olarak doğap sade vatandaş gibi ölen Pu Yi'nin hikâyesi, 1967'de biter. 23 milyon dolara çıkan, Ön hazırlıklan Uç yıl, çekimi de on ay süren Son tmparator'da 100 ltalyan, 20 Ingiliz ve 120 Çinli teknisyen görev aldı. 19 bin figüranın kullanıldığı film, Çin Halk Cumhuriyeti'nde (Lyaodong Ya rımadası, Mançurya, Yasak Kent) ve Cinecitta'da çekildi. James Acheson tarafından, bin özgün giysi hazırlandı. 'Yedinci sanat'ta, Prima Della Rivoluzione (Devrimden önce), II. Conformista (Konformist), Ultimo Tango A Parigi (Paris'te Son Tango), Novecento (1900), La Luna (Ay) filmleriyle özel bir yeri olan yönetmen Bertolucci (1941 Parma doğumlu), Son tmparator'u çekebilmek için Çinli yetkililerle yıllarca süren görüşmeler yapmıştı. Bertolucci'nin filmiyle ilgili olarak sorulan sorulara verdiği yanıtlar, oldukça ilginç. Biz de bunlardan bir bölümünu sizlere aktaralım istedik: • Böylesine zor ve "btiyük" bir filmi çektikten sonra kendinizi nasıl hissediyorsunuz? • Senaryodan ödün vermeden filmi çekebildiğim için mutluyum. 23 milyon dolar harcamami7a rağmen, Amerikalılardan para almamayı başardık. Amerikalılar para verince, filme "ticari gözle" bakacaklar ve senaryoyu değiştirmek isteyeceklerdi. • Neden Pu Yi'nin yaşamını çektiniz? • Pu Yi'nin yaşamı çok ilginç. Bir efsane olarak dünyaya gelen adam zamanla normal yaşama geçiyor. Son tmparator, modern Çin Üzerine yapılan ilk Batılı Film. • Son tmparator ile tarihi bir kişiyi işlerken bir ülkenin tarihini de anlatmayı deniyorsunuz? • Ben tarihçi değıl anlatıcıyım. İki saât kırk üç dakika içinde, gerçek bir yaşamöyküsünü anlattım. Pu Yi'nin hapisteyken yazdığı otobiyografisine dayanarak ve bu konudaki birçok kitabı inceleyerek senaryoyu oluşturduk. Zaten ben belgesel film yönetmeni değilim. Daha önce de söylediğim gibi tarihi bir melodram yaptım. • İlk fılmleriniz hariç, neden bütün yapıılarınız polemikler yaratıyor? • Yanıtı zor bir soru. Sanınm filmlerimde norma! yaşamda olduğumdan daha serbest vc saldırganım. Biraz da provokatörüm. Belki de hastalık derecesinde idealist bir insanım. D Derleyen: Cumhur Canbazoğlu Film için eleştirmenler ne dediler? v ü z e l , ama yanlış bir senaryo. Çin'in gerçekleri Bertolucci ıçın sır olmaya devam edıyor." Tlziano Terzanl (La Repubblıca) ertolucci, tarihi yeniden yazmaya kalkışmış." (Le Monde) on İmparator, muhteşem bir gösteri olmasına karşın, bir bas yaprt cteuil." Tulllo Kezich (Panorama) 9