Katalog

R A S G E L E Raif Ertem Dünyanın en büyük ikinci avlağı Enez kurtarılabilir! mik ovasını geçen haıta anlattık. Sıta Enez ovasında dedik. Gerçekten öyle... Nasıl Amik ovasının ortasında Amik gölü var ıdiyse, Enez ovasının ortasında da Gala gölü var. Biliyorsunuz. Duruyor da...Meriç nehrinin, çevrede akan diğer derelerin sularıyla beslenir. Daha doğrusu beslenırdi. Bir yanı Saros körfezi. Ege'nin meltemi. Yazın serin, kışın ılık. Tatlı tatlı okşar. Kışın ortasında baharı yaşadığın olur. Göl çevresi sazlıktı. Adam boyunu geçerdi. Poyrazında, lodosunda salınıı dururlardı. Bir ıslık tuttururlardı. Doğanın müziği. Notalara sığmazdı. Doyamazdın. Kendinden geçerdin. Yaban hayvanlarının barınağıydı. Balkanlarda kar, Enez ovasında bahar. Göl ortasında öbek öbek su kuşları. ördekler, kazlar, kuğular. Sazaralarındaoynaşırlardı. Domuz sürüleriyle sığır sürüleri birlikte gezerdi. Barış gölüydü, barış ovasıydı Gala gölü, Enez ovası! Yayın balıkları kanallara sığmazdı. Bilmem kaç yuz ton yılan balığı gönderılirdı dib ülkelere. Bir anı olmak üzere: "tpsala Settesi" ile Meriç sulannı kestik. Biz yararlanmıyoruz dıye, Yunanhlar Meriç'in yonunu değiştirdiler. Kendi topraklarından akıtıyorlar. Çevrede akan derelerin sulannı Kadıkoy Barajı'na topladık. Su kaynakları kurudu Gala'nın. Gittikçe kiıçülüyor. Için içın çekiliyor. Yazın 50 santim su yakalıyor ya kalmıyor!.. Gala gölıı çekildikçe çeltik tarlalan ycrıni alıyor. Bir kaçınaca, kovalamaca. Ne kadar sürer?.. Aklımın almadığı bir olgu var. Gölleri kurutup tarla yapıyoruz. Tarlalara el koyup, kamulaştırıp, göl yapıyoruz. Baraj gölü. lkisı A de bir işe yaramıyor... Ovayı öldüren ikinci olay da çeltikçilik. Plansız, duzensiz ekim. önce uzak çevrede başladı. Belki de yararlıydı. Genişleme, yayılma güdüsu ağır bastı. Tüm sazlıklar yakıldı. Kurduyla kuşuyla birlikte yandı. Surüldü, tarla oldu. Göle dayandı: Göl çekildikçe ilerliyor. Tarlalar ilerliyor, büyıiyor. Ama verim gün geçtikçe düşüyor. Her mevsim sonu, gazetclerde okuyoruz: "Çeltik yandı!" Yanar!... Eskiden Gala gölü suluyordu çeltik tarlalarını. Şimdi pompalarla Meriç'ten su çekiliyor. Taşıma suyla bu kadar olur! Çok yerde ekimden de vazgeçildi. Yağmurlar nazlı. Güneş vurdukça sarı toprak çatlıyor. Ruzgâr vurdukça toz savruluyor Enez ovasında... Balıkçılık da can çekişiyor. Yayın balığına rastlamak muciıe oldu. Yılan balığı binde bir. Balıkçılık kooperatifi fonksiyonsuz hale geldi. Yaban hayvanları elinı eteğini çekti, kargalar bilc durmuyor. Komşumuz Yunanistan'da 'konuk'. Onlar, doğal yapıyı korudular. Gavur Adalan sazlık sulak! Kanada'dan sonra dünyanın ikinci büyük avlağı öldü, öldürdük. Doğa birikimlerinden habersiz, bilgisiz, bilinçsiz... Bir ıımut doğdu. Sevinmek istiyoruz. Dogal Hayalı Koruma Derneği yöneticileri, Edırne Universiiesi, Ege Üniversıtesi'ndeki seçkin bilim adamlan, kurtarma çalışmalatına girdiler. Enez Kaymakamı Sayın Nevlal Sinan'ın katkıları büyük. Yöneticilçr, çeltikçiler, halk; birlik oluştu. Bu ovayı ölumden kurtarabiliriz. Eski haline kavuşturabiliriz. Çözümü karar organında. Siyasi iktidarda... Rasgele!.. D Alp dağlarında her yıl, 3 gün süren deflişik bir yarışa, 600 kişi, 350 araba ve motorsikletle katılıyor Alplerde 'Beyaz Yolculuk' noble kentinden 100 kilometre kadar uzakta, Gap kentiyle Brlancon arasındaki yolun tam ortalarında, ocak ayının ilk hafta sonu, çam ağaçlarının kucakladığı o derin 'kar sessizligi' birden bölünüvermişti... Her olağanüstü durumun eşiğinde duyulan o ilginç duygularla kaph, sabaha karşı saat ikide yola çıkmış olmanın mahmurluğu içinde, Fransız kadın gazeteci Karine Ciupa ve fotoğrafçı Bernard Sldler, 1975 yüından bu yana her yıl tekrarlanan "Beyaz Yolculuk" serüvenini yaşayacaklardı. "Adeta bir ba*ka ParisDakar," diyor Karine Ciupa: "...'Beyaz Yolculuk', karlann arasında bir ParisDakar Rallisi sanki..." fipkı bir "ParisDakar Rallisi" gibi... Mi I Fransız Alpleri'nin en güney ucunda, Gre otosiklet sesleri ve güçlü arazi araçlannın patinajlan arasında Alp dağlarının yamaçlarında "olağanüstü" bir üç gün yaşanacaktı... Tekerlekleri değil karı zincirleyin! ış kapıya dayandı. özellikle Ulkemizin doğu illerinde yaşayan sürUcülerimiz, uzun yol şoförleri, karlı zeminlerde zincirlerini takmış olsalar dahi büyük zorlu kar ve tehlikelerle karşı karşıya kalabiliyorlar. Karda ve buz üstünde araba kullanrnarun ne kadar "zorlu" bir iş olduğunu bilen Avrupalılar, soruna pratik çözümler getirmeyi bilmişler: Avrupa1 nın birçok kentinde karda ve buzda araba kullanmayı öğreten özel sürılcülük okulları kurulmuş. örneğin, Fransız Alpleri'nde, Chamonix civarındaki böyle bir sürücülük okulu kendi türündekilerin en önemlilerinden biri. Geçen yıl 2000 sürücünün özcl kar ve buz eğitimi gördüğü bu okulda, 1.5 kilometrelik özel bir pistte kalınlığı 20 ile 40 santim arasında değişen kar tabakası Ustünde "ölümcül" virajlar ve dik iniş çıkışlar K ortasında araba kullanmayı öğreniyorsunuz. Bu derslerin saati 30 bin TL'ye mal oluyor. Kar üstünde araba kullanmaya dair bir başka yenilik de şimdilerde geliştirilmekte olan kar zincirleri... Kar zincirlerinin tekerleklere verdikleri zararları ve takılmaları sırasında geçen zamanı göz önüne alan bazı Avrupalı şirketler, sürücülere en hızlı ve rahat sistemi sunma yanşına giriştiler. Son olarak bir lsviçre firması "Trak" kar zincirleriyle piyasada olay yarattı. Zincirin özelliği şu: Tekerleri otomatik olarak sarıyor ve bloke oluyor. Kullanışı da çok kolay: Jant kapakları yuvalarından çıkartılıyor, zincirin dört eli tekcrleği kavnyor. Zincirin beş kancası janta takıhyor. Tekerleğin hareket etmesjyle zincirin diğer kolları otomatik olarak tekerleği kavnyor ve kilitleniyorlar. Zincirin Avrupa'daki ortalama satış fiyatı 250 bin TL. D Kar Uzerinde araç kullanmanın püf noktalan ise esneklik ve sakinlik. Ani fren ve hızlanmalardan kesinlikle kaçınmak gerekiyor. SUrücüler yoldan uzaklaşarak, dağa çarpmanın 'bumerang elkisi' yarattığını çok iyi biliyorlar. Karın dayanıklılık derecesini hesaplamadan ilerlemek de çok tehlikeli. Her türlü patinaj, kaymayı ve yuvarlanmayı önlemek için, "tam zamanında durmayı bilmek" gerekiyor. Bu yıl onbirincisi yapılan "Beyaz YolcuIuk"a her yıl katılan JeanFrançois, "Burada bambaşka bir dunyaya giriyoruz, zorluklar artınca herkes biraz gururundan, biraz da bilinçsizce, kendini asıyor. Kişi, bir grubun Yolculuk" serüveninin anlamını özetliyor. Gerçekten de, "Maceranın ölçüsü yok." Kişiden kişiye değişen macera zevkini belki de en iyi "Beyaz Yolculuk"a katılanlar yaşıyor. D içindeyken yalnu başına başaramayacagı nice kahramanlıklara giriaiyor," diyerek "Beyaz Gün doğumundan saatlerce evvel, karlann içinde yol açmaya giden öncüler ikişer üçer kişilik gruplara bölünerek, ellerinde yalnızca kürekleri, dört tekerlekten çekisli arabalanna biniyorlar. Macera tutkusunu her seyin Uzerinde tutan bu cesur ve inatçı adamlar, çok güçlü bir motoru olan beyaz bir kamyonu takip ederek ilerliyorlar. Yine aynı yol açıcı ekip, ralliye katılanlara "yol kitapları"nı dağıtıyor. Bu kitapçıklar, "Beyaz Yolculuk"un başlamasından 15 gün önce hazırlanmış yol haritasından ve seyir defterinden oluşuyor. Kitaptâ olası atmosfer ve çevre kosulları da belirtiliyor. "Beyaz Yolculuk Rallisi"nin kayıtları her yıl, kasım ayı başına kadar açık kalıyor. Ve her zaman kabul edilenin üç dört misli araç başvuruyor. Ralliyi düzenleyen Total şirkenik ve yardım ekiplerinden oluşan 100 kişilik yan kadronun daha fazla araç kabul edilmesine olanak vermediğini belirtiyorlar. Jean Galard, "Beyaz Yolculuk ne bir hız yansı ne de bir dayanıklılık deneyi" diyor. Bu ralli aslında tehlikeleri önceden bilinen uzun bir yürüyüş ve her şeyden önce, zevk için katılıyor insanlar. Üç günlük suresi, sembolik giriş ücreti ve ödUlUnün olmayışı ile "Beyaz Yolculuk," her çeşit zeminde araba kullanmayı ve özelikle dağları seven herkese hitap ediyor. tinden Philippe Jambert ve Jean Galard, tek Derieyon: Burcln TUnalıoğlu "Beyaz Yolculuk'ta, en zor anları, eksi 10 derecede buz içinde giden motosikletliler yaşıyor 19