Katalog

S A 6 L I K Erdal Atabek Her yıl bu mevsimde belırlı bır artış gösteren menenjıt hastalığı, ınsandan ınsana bulaştığı için, hastalığın ılk dönemde orîaya çıkartılıp çevreye yayılmasını önlemek, büyük önem taşır. Menenjitten nasıl korunmalı? Sebzeler rehberi Ancak, hu ilacın sık kullanılmasının etkisitıi a/altacağı, ayrıca neden olabileceği reaksiyonlar dikkate alınmalıdır. tlaçla korunma, herkes için degil, menenjıt oldııgıı anlaşılan sınıftaki çocuklar, ev içindeki yakınlar olarak sınırlandmlmalıdır. Çevrede hastalık olmadıgı halde, çocukları ilaçla hastalıktan korumak, yanlış bir yak•'»şımdır." Koruyucu amaçla kullanılan "rıfampın"ın, • ıle S gun suresınde kg başına 1020 mgr ? kullanılması uygundur 'Gaz'dan şikâyetçiyseniz: Kimyonu deneyebilirsiniz! ,Okurlarımızdan Ayşe Erik, ılgısını bır mektupla açıklamış Aktardığı bılgılerı ılgınç buldum ve okurumuz, bu haftanın konuğu oldu "Cumhurıyet DERGI'nın Sağlık sayfasını ılgıyle ızlıyorum, verdığınız değerlı bılgılere teşekkur ederım Kış sebzelerının, vıtamın ve mıneral değerlerınden bahsederken, gaz yapıcı ozellığın tek sakınca olduğundan soz etmıştınız Anneannemden ve annemden oğrendığım bır uygulamadan soz etmek ıstıyorum Söz konusu kuru ve yaş sebzeler (beyaz ve kırmızı lahana, yeşıl ve kırmızı mercımek, karnıbahar v b ) bır tatlı kaşığı toz kımyon ılave ederek pışırıldığı takdırde gaz yapmıyor (Isteğe gore bır tatlı kaşığından da fazla konabılır) Veya yemekte kımyon lezzetınden hoşlanmayanlar, bu tur yıyeceklerden sonra, hemen bır , >/ çay kaşığı / /'• • kımyon alıp /. )'f), ustune bır (' bardak su ıçerlerse gene gazı onluyor " "Menenjit" nasıl bir hastalıktır? "Menenjıt", beyın ve omurılık zarlarının yangısı hastalığıdır Kımı zaman, beyın dokusu da yangıya katılır ve hastalık "menengo ensefalıt" durumunu alır Hastalığın başlangıcı, ateşlı bır hastalık başlangn.ınd benzer. Tıtreme, üşüme, ateş yukselmesı, kas ağrıları ıle bırdenbıre başlayaıı hastalık, ba/ı bulguların eklenrnesıyle dıkkatı çeker Bu bulgular, şıddetlı başağnsı, bıılantı, kusma, dalgınlık, huzuısuzluk, bacaklar karna çekık yatma gıbı belırtılerdır Hastalıktakı belırtılerın ve hekım tarafından yapılan muayenedekı bulguların gereklı laboratuvar ıncelenıelerıyle ölçülmesı, tanının konulmasına yeterhdır eçen hafta sık sık çalan telefonlarımız, heyeuinla, lotuklarını menenjıt olmuk tan nasıl koruyabıleceklerını soran anababaların telaşlı seslerını ıletıyordu Olay, kamuoyuna bır menenjıt sdlgını olarak yansı tılmıştı Doğal olarak anababaların çocuk larını hastalıktan koruma ıstekleri, her yolla çaıe aramaya donuşmustu Konuyu Prof Dr ö/.dcmir llter'le konıış tum Çocıık sağlığı ve hastalıkları ıı/manı olan ö/dcnıır lller, özetle sunları söyledı "Menenjit hasfalıgı, her vıl bu mevsimde belırli bir artış gosterir. Bu arlış bazen hafif, ba/en de fazla olur. Bu yıl da boyle blr artıs goruyoruz. Ulkemizde hıı lıır meııenjitin etkeni daha sıklıkla mcnengekoklardır. Menengekok nıikrobunıın çeşitli tiplcri var. hn çok lıastaiık yapanları menengekok A ve C idi. 1970 yılından bcri, menengekok \,Y,Z liplerinin daha çok hastalık etkeni olduğıı anlaşıldı. Ozellikle Akdeni/ bolgesinde durum budur. Çocugun aşı yapılarak hastalıktan korıın G ması, menengekok A ve C tipleri için soz konusu olabilir. Bu tiplerin aşısı vardır. Hemofılus ınfiuenza hakterisinin B tipi için de aşı vardır: IIİB. Başarıyla da kullanılmaktadır. Ancak, bi/de daha sık hastalık etkeni olan menengekok X,Y,Z tiplennin aşısı yoktur. Oncelikle, hastalık etkeni olan nıenengekokun tipi belirlenmelidir. Menengekok A aşısı uç aydan sonra, menengekok C aşısı 18 aydan sonra yapılır. Ilemofilus ıııflııen/a B için yapılan aşı (HİB) 18 aydan sonra uygulanır. Dıger tiplerin aşısı olmadıgı için, konınma, hasta çocuğun erkenden tanınması ve diger çocuklarla ilişkisının kesılmesine dayanır. Menenjitın bulaşması insandan insana olduğu için, hastalığın ilk doncmlerinde ortaya çıkanlıp çevreye bulaşmanın onlenmesi gereklidir. tlaçla korunma için uygun ilaç, nfampın dır. "Menenjit" nasıl bir hastalıktır? "Menenjıt", çeşıtlı mıkropların yol açtığı bır hastalıktır Menengekoklar, hemofılus ınfluenza, streptokok turü mıkroplar, hastalığın büyük çoğunluğundan sorumludur Tüberküloz basılı, dığer mıkrop türlerı, mantarlar, vırusler de "menenjıt"e yol açar Bulaşma, bu ınıkropla hastalananlann ya da mıkrop tasıyıcılann mıkrobu sağlanı bır kışıye bulaştırmasıyla olur Bulaşma yolu en sık olarak solunum yollanndan damlacık bulaşmasıyla ya da sındııım yoluyla olur Mıkropların her alınışı mutlaka "menenjıt" durumuna yol açmaz Sıradan bır enfeksıyon hastalığı olarak da gevebılır Mıkrobun bulaşması, kışıden kışıye olduğu i(,ın, hastalıklı kışılerden uzak durma önemlı bır önlem sayılır Burada, kalabalık yerlerde, okul, kışla, ışyerı gıbı bulaşmanın kolaylaştığı yerlerde hasta olan kışılerın uzaklaştırılması, zamanında tanı konması öncmhdır Doktorlann kalemiyle "kadın" D r ihsan Fahrı, uzun yıllar kadınların sorunlarıyla uğraşan bır hekımımız Kendısı de kadın olan yazar babası tarafından amcasının adı konduğu ıçın toplumun dertlerıyle erken tanışmış Ulkemızdekı kadının yuklu sorunlarını lyı bılmenın, yıllar boyu tanık olduğu dertlerı derınlığlne tanımanın zengınleştırd'ğı yapıtı, ele aldığı konuyu çeşıtlı yonlerden başarıyla aydınlatıyor (Dr İhsan Fahrı ' TOPLUMUMUZDA KADIN VE CİNSELLİK ' Altın Kıtaplar Yayını) Dr İhsan Fahrı, bır kadın hastalıkları hekımı olmaktan öte, duşunen, duyan, ırdeleyen bır ınsan Yapıtı da duşunuyo., duyuyor, ırdelıyor Kanımca, kadınlar kadar, belkı daha da fazla, erkeklenmız de okumalı bu kıtabı • • * Dr Nell Lauersen ve Steven Vhltney'ın "İŞTE VUCUOUNUZ" (Altın Kıtaplar Yayını) adlı yapıtı, kadın bedenınl, kadın bedenımn özel ışleyışlerını, kadının bedensel, ruhsal değışımlerını sıstemlı bıçımde ınceleyen anlatan bır kıtap Amerıkalı yazarlar, toplumlarındakı ıncelemelen başarıyla yapıtlarına aktarmışlar Çağımızın kadını, artık kendı bedenlnı tanımalı, yuzyıllar boyunca kapalı tutulan bu konudakı bılgı eksıklıklerını gıdermelıdır Kcndı sorunlarını kendılerıne anlatan bır kıtabın, ayrıntılara fazla gırmış olması, belkı bazı okurlara fazla gelecektır Ama, konunun önemlı olduğu unutulmazsa, yararı artacaktır * • • "Bu kıtabın amacı, hiçbırınızı incıtmek ya da şaşırtmak değıldır Buradakı her şey yurekten yazılmıştır Çunku ben de bır kadınım ve kadınlara özgu tum sorunlar benım de sorunlarım "KADINDAN KADINA" (Can Yayınları) adlı yapıtın yazarı Dr Luclenne Lanson'un sözlerı bunlar Kıtap, gerçekten de bılgıyı sıcak, ıçtenlıklı, anlaşılır sunmanın lyı bır örneğı Kadınla ılgılı sorunları kendısı de kadın olan bır doktorun kalemınden okumak, bılgı edınırken konudan tat almayı da sağlıyor Içtenlıkle önerırım n Sağaltım Hastalığın sağaltımı bırkaç yönden yapılır Hastalık yapan etkene karşı anlıbıyotıkler kullanıhr Sağaltımda değerlı antıbıyotıkler uygun do7İarda başarıyla kullanıhr PenısıIın, ampısılın, kloramfenıkol, nafsıhn, sefalorıdın, nfampın gıbı antıbıyotıkler, etken olan mıkroba karşı etkılıdır. Hastalığın şok yapıcı etkısıne karşı, beyın ve omurılık hastalanması dikkate alınarak, genel ve etkın sağaltımın uygulanması da gerekhdır Daha öncelerı yüksek olan ölum oranı, bırkdt, yönlü sağaltımın uygulanmasıyla "h 10'un altına dıışmuştur Önemlı olan, "menenjıt" panığıne kapılmadan, yerındc bır dıkkatle hastalıkları savsdklamamak, zamanında önlem almayı, sağaltıma ulaştırmayı bılmektır D Bu konuda özel bır bılgım olmadıgı halde, okurumuzun aılece uyguladıkları yöntem ılgı çekıcı Bır yorum ve değerlendırme yapmadan ıletıyorum Okurumuz Ayşe Erık, aılece çok sevdıklerı bir kış salatası reçetesi vermış Onu da yazımıza eklıyorum "Bır adet kırmızı pancar, bır adet havuç, bır kuçuk kerevız, bır elma, yarım kahve fıncanı sut, bır lımon, zeytınyağı, kekık, tuz, kımyon, nane alınır Yapılışı: Pancar, havuç, kerevız, elma çığ olarak derın bır kâseye rendelenır, alt ust edılerek karıştırılır Uzerıne kekık, kımyon, nane, tuz serpılıp harmanlanır Zeytınyağ ve lımon ılavesıyle gene karıştırılır, en sonunda yarım fıncan sut bır tatlı kaşığı ıle salatamn ustune serpıştırılır, kerevızın yeşıl yaprakları ıle uzerı suslenır " Ben de Ayşe Erik okurumuza teşekkur ederlm D 20