Katalog

15 Bir ‘Devrim’in hikâyesi T ürkiye Cumhuriyeti dördüncü Cumhurbaşkanı Cemal Gülsel’in talimatıyla ilk Türk arabası ‘Devrim’ 1961 yılında Eskişehir’de yapıldı. Devrim’in hikayesi, 16 Haziran 1961 yılında Devlet Demiryolları Fabrikaları ile Cer Daireleri’ndeki yönetici ve mühendislerinin 20 kadarının Ankara’daki bir toplantıya çağrılması ile başlar. Toplantıda dönemin TCDD Genel Müdür Yardımcısı Emin Bozoğlu Ulaştırma Bakanlığı’ndan alınan bir yazı okur. Yazıda “Ordunun cadde binek ihtiyacını karşılayacak bir otomobil tipinin geliştirilmesi” görevinin TCDD işletmesine verildiği ve bu amaçla 1.400.000 TL ödenek ayrıldığı yazılıdır. Bunun için tanınan sürenin sonu 29 Ekim 1961, yani 4,5 aydır. Otomobilin 29 Ekim Cumhuriyet Bayramına yetiştirilmesi istenir. Bu süre içerisinde istenilen otomobili üretmek neredeyse mucize gerektirir. Dönemin şatlarında, ülkenin ileri gelen üniversitelerinden basına, politikacalardan sanayicilere herkes böyle bir otomobilin imal edileceğine inanmaz. Fakat, 1894 Yılında temelleri atılan bugünkü adıyla TÜLOMSAŞ olan fabrikada, bir avuç mühendis ve teknik adam 4.5 ayda Türkiye’nin ilk yerli otomobilini yapmayı başarır. Kısa süre içerisinde imkansızı başaran ekibin ürünü olan iki ‘Devrim’ otomobili, 29 Ekim 1961 tarihinde Ankara Büyük Millet Meclisi binasının önüne götürülerek Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel’e sunulur. Ankara’ya götürülen aracın deposuna güvenlik amacıyla az benzin konulur. Ankara’ya ilk varıldığında ise araca benzin takviyesi yapılması unutulur. 29 Ekim sabahı otomobiller, motosikletli kalabalık bir eskortun arasında çıkar. Benzin sorunu meclisin önüne gelindiğinde ancak anlaşılır. Aceleyle getirilen benzin birinci otomobile konulur. İkinci otomobile konulacağı sırada ise Gürsel, Anıtkabir’e doğru yola çıkmaya hazırlanan benzinsiz ikinci araca biner. Ancak ‘Devrim’ 100 metre kadar yol gittikten sonra durur. Aracı kullanan mühendis Rıfat Serdaroğlu, Güler’e benzinin bittiğini söyler. Cumhurbaşkanından 1 numaralı otomobile geçmesi istenir. Güler, benzin konan diğer Devrim Otomobili ile Anıtkabir’e katılır. Güler, burada araçtan inerken ünlü sözü olan “Garp kafasıyla araba yaptık ama şark kafasıyla benzin koymayı unuttuk ” sözünü söyler. Cumhurbaşkanı daha sonra birinci ‘Devrim’ otomobiliyle Hipodrom’daki törenlere katılır. 2 numaralı ‘Devrim’ otomobile de benzin konulduktan sonra törenlerdeki yerini alır. Ertesi gün ülkenin bütün gazeteleri yaşanılan trajediyi sayfalarına taşıdı. Gazetelerde araçlar için “100 metre gidip bozuldu” başlıkları atılır. Başlangıç aşamasında olan “Devrim” otomobil projesi iptal edilir. 1961 yılında dört adet üretilen otomobilden sadece birisi günümüze ulaşmıştır. TÜLOMSAŞ bahçesinde özel olarak yapılan camlı garajda muhafaza edilen Devrim otomobili, halen çalışır durumdadır. Türkiye’nin ilk lokomotifi Karakurt Lokomotifi T ürkiye’nin ilk yerli lokomotifi, 1957 yılında dönemin başbakanı Adnan Menderes’in isteği ile yapıldı. Yaklaşık üç yıllık çalışmanın ardından üretilen ülkenin ilk buharlı lokomotifi ‘Karakurt’, 15 yıl boyunca demiryollarına hizmet verdi. Adnan Menderes, 4 Nisan 1957’de Eskişehir’de Çukurhisar Çimento Fabrikası’nın açılış törenine katıldı. Menderes, daha sonra 5 Nisan’da bugünkü adı TÜLOMSAŞ alan Cer Atölyesi’ni ziyaret etti. Burada fabrika çalışanları ve yöneticileriyle sohbet etti. Halka treni ve demiryolunu sevdirmek adına o yıl Ankara Gençlik Parkı’nda işletilecek olan ‘Mehmetçik’ ve ‘Efe’ adlı minyatür trenler için hazırlanan lokomotiflerden birine biner. Kısa tren gezisini çok beğenen Menderes yöneticilere “Bu lokomotifin büyüğünü sizden istesem yapabilir misiniz?” der. 1958 yılında atölye, Eskişehir Demiryolu Fabrikası adıyla yeni ve büyük hedefler için organize edildi. Bu hedef ilk yerli lokomotifi imal etmekti. Yaklaşık üç yıl süren çalışmanın ardından 1961 yılında, tasarımından üretimine tamamen yerli işçi ve mühendislerinin emeğinin eseri olan Karakurt, üretildi. 1915 beygir gücünde, 97 ton ağırlığında, 70 km/h hız yapabilen ilk Türk buharlı lokomotifi Karakurt, 25 yıl olarak öngörülen hizmet süresinden 10 yıl erken, 1976 yılında demiryollarına veda etti. Karakurt Lokomotifi, TÜLOMSAŞ’da Türkiye’nin yerli teknoloji geliştirme çabalarının bir anıtı olarak aynı dönemin ürünü Devrim otomobiliyle birlikte sergileniyor. Bu arada, TÜLOMSAŞ, Karakurt’un ardından projesi ve üretimi tamamen yerli olan bir lokotoif imalatını ancak kuruluşunun 100. yılında gerçekleştirebildi. 1994 yı lında yabancı ülkelerden hiçbir lisans satın almadan, projesi ve üretimi tamamen yerli olan DH 7 bin ya da bilinen adıyla “Yunus Emre” tipi manevra lokomotifinin üretimini gerçekleştirdi.