Katalog

7 ENERJİ değişiklik yapılmasının kamu menfaatleri açısından elzem olduğu belirtilmiştir. Raporda devamla, yapılacak kanun değişikliği ile söz konusu santrallara doğalgaz arzı sağlayan ilgili sistemin istasyonlar da dahil olmak üzere BOTAŞ’a ait olacağı ve BOTAŞ tarafından işletileceği, bu sistemlerin bir dağıtım şirketinde kalsa dahi bir dağıtım şirketine devredilmeyeceği hususlarının ivedilikle hükme bağlanması gerektiği bildirilmiştir. Raporda söz konusu kanun değişikliğinin AGDAŞ’a fiili devir işlemi gerçekleştirilmeden yapılması için çalışmalara başlanması yönünde girişimde bulunulması da talep edilmiştir. Bu süreçte, BOTAŞ ve ETKB Müfettiş raporunda talep edilen içerikte bir yasal düzenleme yapılmadığı için; Adapazarı ENKA Intergen Santralı’na gaz arzının sağlandığı sistem 1 Mart 2008 tarihi itibariyle AGDAŞ’a devredilmiş ve bu tarihten sonra AGDAŞ’a taşıma bedeli ödenmeye başlanmıştır. Yine bu tarihten itibaren söz konusu santrala doğalgaz arzı AGDAŞ tarafından yapılmaktadır. Kurumu (TPDK) oluşturulmalıdır. Bu Kurum faaliyetleri itibariyle; Yurtiçi ve dışında petrol ve doğalgaz arama ve üretim faaliyetlerini, Petrol ve doğalgaz iletim hatları tesis ve işletme faaliyetlerini, Petrol rafinerileri kurma ve işletme faaliyetlerini, Petrol ve doğalgaz uygulamaları için mühendislik ve müşavirlik faaliyetlerini, Petrol ve doğalgaz teknolojileri araştırma, geliştirme faaliyetlerini, Petrol ve doğalgaz ticaret, ithalat, ihracat, toptan satış ve dağıtım faaliyetlerini, LNG terminalleri tesis ve işletme faaliyetlerini, Yeraltı doğalgaz depolama kurma ve işletme faaliyetlerini, Petrol depolama tesisleri kurma ve işletme faaliyetlerini, gerçekleştirmeye uygun bir yapıda kurulmalıdır. Arz güvenliği açısından iletimin kamu tekelinde olmasının yanı sıra ithalat ve depolamada da kamunun ciddi bir ağırlığı olması gerekir. İletim, ithalat, toptan satış, LNG gazlaştırma ve depolama alanlarında faaliyet gösterecek BOTAŞ esaslı kamu şirketleri, kurulması önerilen Türkiye Petrol ve Doğalgaz Kurumu bünyesinde faaliyet göstermelidir. Oluşturulacak Türkiye Petrol ve Doğalgaz Kurumu, çalışanların yönetim ve denetimde söz ve karar sahibi olacağı bir yapıda, kamu bünyesinde idari ve mali açıdan özerk bir şirket olmalı ve gündelik siyasi çekişmelerden etkilenmeyecek, liyakat sahibi kamu yöneticileri tarafından yönetilmelidir. Bu nedenle oluşturulacak kurum 233 sayılı Kanun Hükmünde Kararname vb. mevzuata değil, gündelik siyasi müdahalelerden etkilenmeyecek sağlam yasal bir altyapıya dayanmalıdır. Yasada yapılacak değişikliklerle, doğalgaz ithalat kısıtlamaları kaldırılmalı ve BOTAŞ’ın mevcut doğalgaz sözleşmelerinin özel kuruluşlara devri yönündeki ısrarlı dayatmalara son verilmelidir. Dünya Bankası’nın Türkiye doğalgaz sektörünü irdeleyen raporunda bile, gerçekçi olmadığı belirtilen sözleşme devirleri son bulmalıdır. BOTAŞ’ın yeni anlaşma yapmasının yasaklanmasına karşın doğalgaz alım sözleşmelerinin hazırlık süreçlerinin zaman aldığı ve sona erecek sözleşmeler nedeniyle, 2011 sonrası arz açığı oluşması ihtimali göze alınarak, uygulanan doğalgaz ithalat yasağı son bulmalıdır. BOTAŞ ile talepte bulunan diğer kuruluşlara yeni doğalgaz alım sözleşmesi yapma ve ithalat hakkı verilmelidir. ? 1 yıl gecikmeli ‘olur’ Gerekli kanun değişikliğinin yapılabilmesi için, Bakanlık müfettişlerince konu hakkında hazırlanan raporun gereğinin yapılabilmesini teminen “Olur” için Bakanlık makamına sunulan 28 Aralık 2007 tarihli teftiş raporu; ancak bir yıl sonra 23 Aralık 2008 tarihinde Bakan Olur’u alabilmiştir. Söz konusu raporun hazırlandığı sırada halen devrin gerçekleştirilmemiş olduğu dikkate alındığında; doğacak kamu zararının engellenebilmesi için son fırsat da değerlendirilememiş; geçen uzunca bir süreye rağmen, ne EPDK, ne de Bakanlık tarafından herhangi bir yasa değişikliği için girişimde bulunulmamıştır. 23 Aralık 2008 tarihinde Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Dr. Hilmi Güler tarafından onaylanan teftiş raporu gereğinin yerine getirilebilmesi için BOTAŞ Genel Müdürlüğü’ne gönderilmiştir. Oysa konu çok daha önce çeşitli yazışmalarla BOTAŞ tarafından Bakanlığa iletilmiştir. ETKB Hukuk Müşavirliği tarafından yürütülen kanun değişikliği çalışmaları ise halen devam etmektedir. Birçok kamu kuruluşunun olumlu görüşüne karşın, EPDK piyasa faaliyetlerini engelleyeceği gerekçesiyle taslağa karşı çıkmıştır. Böylece EPDK bir kez daha önceliğinin kamu çıkarı değil, piyasanın çıkarı olduğunu ortaya koymuştur. Tüm dünyada petrol ve doğalgazın yapısı gereği birbirleriyle ayrılmaz bütünlüğü; arama ve üretimden, iletim ve tüketiciye ulaşımda petrol ve doğalgazın değer zincirindeki halkalarının ayrılmaz olduğu göz önüne alınmalı ve dünyanın birçok ülkesinde olduğu gibi ülkemizde de, petrol ve doğalgaz arama, üretim, rafinaj, iletim, dağıtım ve satış faaliyetleri dikey bütünleşmiş bir yapıda sürdürülmelidir. ve ölçüm istasyonları, pig istasyonları, vana grupları v.b. birçok bileşenden oluşur. Bu faaliyetlerde bir planlama, eşgüdüm ve denetim zorunludur. Sistemin parçalar haline bölünmesi, her bir parçanın, ithalat, iletim, toptan satış, dağıtım, depolama vb. faaliyetler üzerinden özelleştirilmesi ve çok sayıda özel şirket eliyle gerçekleştirilmesi de, eşgüdümü zorlaştıracak ve planlamayı güçleştirecektir. enerji kaynaklarında arz güvenliğini sağlamak ve sahip olduğu jeopolitik üstünlükleri, ülke, kamu ve halk çıkarları doğrultusunda kullanabilecek güçlü bir kamu enerji şirketine ihtiyaç bulunmaktadır. Bir adım ötesinde, enerji oyununda seyirci değil oyuncu olabilmek için; kısa, orta ve uzun vadeli stratejik karar ve uygulamalara, bu uygulamaların dayandırıldığı uzun vadeli bir enerji politikasına ihtiyaç vardır. Güçlü bir kamu şirketi lazım Basında yer alan çeşitli açıklamalarında, BOTAŞ Genel Müdürü Saltuk Düzyol, “Üretici ülkelerin yeri geldiğinde sahip oldukları arz kaynaklarını ekonomik silah olarak kullandığı ve hemen her ülke için stratejik önem taşıyan petrol ve doğalgaz sektöründe devletin kontrolü ister yerli ister yabancı olsun tamamen özel sektöre bırakmaması” gerektiği uyarısında bulunmuştur. Dünyada, küresel krizin giderek derinleştiğine işaret eden Düzyol, “Stratejik önemi haiz enerji sektöründe faaliyet gösteren BOTAŞ gibi bir şirketin özelleştirilmesinin çok büyük bir hata olacağını; BOTAŞ’ın küçültülmesi ve parçalanması ve satılması değil, dikey bütünleşik yapısının korunmasını, kısa vadede bölgesel, uzun vadede küresel oyuncu haline dönüştürülmesi için mümkünse birleşme ve devralmalarla daha da büyütülmesini ve devler liginde rekabet edebilmesi için idari ve mali özerkliğe kavuşturulması” gerektiğini vurgulamıştır. Bu tespitler gerçekçi ve doğrudur. Ülkemizde hidrokarbon esaslı ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ Türkiye Petrol ve Doğalgaz Kurumu oluşturulmalı Tüm dünyada petrol ve doğalgazın yapısı gereği birbirleriyle ayrılmaz bütünlüğü; arama ve üretimden, iletim ve tüketiciye ulaşımda petrol ve doğalgazın değer zincirindeki halkalarının ayrılmaz olduğu göz önüne alınmalı ve dünyanın birçok ülkesinde olduğu gibi ülkemizde de, petrol ve doğalgaz arama, üretim, rafinaj, iletim, dağıtım ve satış faaliyetleri dikey bütünleşmiş bir yapıda sürdürülmelidir. Bu amaçla, TPAO ve BOTAŞ’ı da bünyesine alacak Türkiye Petrol ve Doğalgaz Doğalgaz Piyasası Yasası değiştirilmeli Aslında tüm bu süreç, 4646 sayılı yasada ülke, kamu ve halk çıkarları doğrultusunda ciddi değişiklikler yapılması gereğini ortaya koymaktadır. ETKB’nin hazırladığı taslak bir an önce yasalaşmalıdır. Esasen, Doğal Gaz Piyasası Yasası’nda çok daha kapsamlı değişikliklere ihtiyaç vardır. Çağdaş bir enerji kaynağı olarak doğalgazı kullanmak kamusal bir haktır ve kentsel dağıtım hizmetleri özel şirketler eliyle verilse de, kamusal bir hizmettir. Doğalgaz sistemi de, ülke girişlerindeki ölçüm istasyonları, iletim ve dağıtım şebekeleri, bu şebekelerdeki kompresör istasyonları, basınç düşürme ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ