Katalog

2 23 OCAK 2011 / SAYI 1296 Paranın yerini zaman alırsa H ava yağmurlu. Soğuk da sayılır. Pazar pazar Zumbara, paranın Şişli’den kalkıp, Karaköy’e gideceğim. Trafik de yerine zamanın vardır kesin. Üstelik bütün bunlar Zumbara diye bir oluşumun yaptığı sergi için. Zumbara ne mi? Bunu kullanıldığı bir biliyor olsam bu yakınmalara girişmezdim, ancak Zumbara yani zaman kumbarası, Türkiye için yeni bir takas sistemi. oluşum. Dünyada kökü 1980’lere uzanıyor. Doğum Bu sistemde yeriyse, Amerika. Sosyal adalet temsilcisi Edgar Kahn “insanın ihtiyaç duyulmaya ihtiyacı vardır” fikrinden yola bulacaklarınız çıkarak buluyor bu sistemi. Bugün 33 ülkede hayal gücünüzle uygulanıyor. Her ülkenin sistemine göre şekil değiştiriyor. Mesela, İspanya’da devlet destekli. sınırlı; karton kutu Amerika’da öyle sistemli uygulanıyor ki, zaman bankası enstitüleri var. İngiltere’de hem devlet destekli, hem de yapımı eğitimi, gönüllülüğü arttırmak için iki farklı yöntem hâkim. Zaman dinleme, yabancı bankası, alternatif ekonomilerden sadece biri. Armağan kültürüne dayanıyor. Daha anlaşılır olmak gerekirse, dil dersi, oda zumbara; paranın yerini zamanın aldığı bir takas sistemi. “Mesela” diye anlatmaya başlıyor Zumbara’yı toplama hizmeti... Türkiye’ye getiren Ayşegül Güzel, “ben yıllardır Zumbara, ilgi fotoğrafçılıkla uğraşıyorum. Sevdiğim için başka insana bu konuyu anlatmak hoşuma gidiyor. Sen de ne alanlarınızı zamandır fotoğraf çekmeyi öğrenmek istiyorsun. Esra genişletirken buluşalım iki saatte sana pozometre, ışık, baya bir şey öğretebilirim, diyorum. Sen de karşılığında bana kendinizi de zumbara.com’dan iki saat yolluyorsun. Ben bu iki saati zaman kumbarama atıyorum. Mesela bir saatliğine keşfedeceğiniz evimdeki avizeleri taktırıyorum, ki bunu yaptım. Diğer bir alternatif ekonomi saatiyle Afrika davulu dersi alıyorum, ki bunu da yaptım. Zumbaranın asıl amacı ilişki kurdurtmak, uzun vadede biçimlerinden biri. güven yaratabilmek ve topluluk kurabilmek”. Parasız bir yaşam Bu sistemle ilk defa İspanya’da karşılaşmış Güzel, bir şirkette dört yıl boyunca inovasyon mümkün, danışmanlığı yaptığı yıllarda. Kaldığı Her telden çalınan bir sergi bu; kimi yaptığı kompost toprağı getirmiş, kimi diktiği yeleği. Fotoğraflar: UĞUR DEMİR mahallede zaman kumbarasının adını işte kanıtı... duyunca merak edip, kayıt olmuş. Servis değişimi aldıkça mahallesindeki insanları çok inanıyorum. Alternatif ekonomiler diyorlar. Ancak o kadar çok yapabileceğimiz şey var ki, tanımaya, o ilişkinin bir parçası olmaya sadece mahallelerle sınırlı kalmamalı, çünkü diğer insanlardan ilham alarak siz de oluşturmaya başlamış. Etkilenmiş. İki yıl önceki yılbaşı bunlar paranın yarattığı dengesizlikleri başlıyorsunuz. Ben çok stres olduğumda evi gecesi kendine yıl içinde bir fikrini hayata giderebilir.” düzenlemeye başlıyorum, bu bende meditasyon etkisi geçirme sözü vermiş. Bunun ne olabileceğini Bu nedenle bu fikre güvenen, inanan bir yapıyor, zevk alıyorum. O nedenle dağınık odalar düşünürken, zaman kumbarasının hayatına ESRA teknoloji ortağı arıyorlar. İstiyorlar ki zumbara düzenlenir diye bir arz girdim mesela.” getirdiği güzellik gelmiş aklına. Zaman AÇIKGÖZ kendini sürdürebilecek ekonomik Zumbara aslında bildiğimiz ama artık uygulamadığımız kumbarasını bir sosyal ağ ile birleştirme fikri bağımsızlığı kazanabilsin. Bilgi bir hayat tarzını bize tekrar hatırlatıyor; paylaşım, de işte böyle doğmuş. Kâğıdı, kalemi alıp, Üniversitesi’nin 2010 sosyal girişimciler muhabbet, dokunmak, durmak, ilgi göstermek, yapılacaklar listesini hazırlamış. Ancak listeyi enginleştirilmiş kompost toprağı, tohum topakları, ebru ödülünü aldıkları düşünülürse bunu da başaracaklar düşünmek... Katılımcılarının çoğunun 28 yaşında olması tamamlamak hiç de kolay olmamış, hele de örtü; İsmet Özün’ün masaya döktüğü geçmiş işte bu. gibi. Birkaç ayda 400 üyeye ulaşmış zumbara.com. 350 boşa değil belki de, bu oluşum 80 sonrası kuşağın programlama maddesi. Birikimlerini program Hayatına dair ipuçları veriyor her biri. Mesela ne mi? Belli ki kişi arztalep de bulunmuş. Şimdiye kadar 30 hizmet yeniden bir arada durmayı öğrenmesi de. Çok değil, yazdırmaya harcamış. Sonra da Türkiye’ye dönmüş. Özün üretmeyi seviyor. Doğayla yakından ilgili. Bitkilerle arası değişimi yapılmış. Neler yok ki; inovasyon metodolojisi sabah mahallede gördüğünüz ilk insana “günaydın” “Alternatif akımlar hep küçük topluluklarda kaldığı için iyi... O, Zumbara’nın en yaşlı katılımcılarından; 55’inde. dersi, masaj, permakültür, programlama, web tasarımı demekle işe başlamayı öneriyor Güzel. Bu bile bir büyük seviyeye ulaşamayacağını düşünüyoruz, ancak Oğluyla, insanlarla bir şeyler paylaşmakla ilgili yaptığı yapımı, fotoshop eğitimleri, araba sürme dersi, karton insanda gülücük yaratmak için yeterli. Ona göre şu anda internet bunu değiştirebilir” diyerek anlatıyor bu çabayı, konuşmalar sırasında rastlamış Zumbara’nın adına.. Takas kutu yapımı, meditasyon, yoga... insanlığımızı hissetmemize bile fırsat vermeyen “Yani Türkiye’de önemli bir deney yapılıyor şu an. konularıyla ilgilendiği, değer üzerine okumalar yaptığı için “Arztalep insanların hayal güçlerine bağlı” diyor ekonomik, çevresel ve ruhsal krize rağmen paylaşım Zaman bankası sosyal bir ağla birleşerek ilk kez ilgisini çekmiş. Mail grubuna katılmış, ama hizmet değişimine Güzel, “Genelde ilk girdiklerinde ben ne yapabilirim ki ihtiyacı içindeyiz, internetteki sosyal topluluk yaratma uygulanıyor. Sosyal teknolojilerin katılımı arttırıcı gücüne başlamadan önce yüz yüze tanışmak istemiş, Zumbara’nın çabası da bunun göstergesi. Sadece internetle sınırlı kalmak istemiyorlar. Hapishanelerde, mahallelerde projeler yapmak da var amaçları arasında. Hatta Adana Yüreğir Belediyesi ile bir mahallede proje yapmak için görüşmelere başlamışlar. “Zumbara’nın amaçlarından biri de Açık Kampusları yaratabilmek” diyor Güzel, “Kampus ortamları üniversitelerle sınırlı olmak zorunda değil, onları dışarı taşıyabiliriz. Çünkü üniversiteden çıktıktan sonra paylaşım ortamının bir anda sona erdiğini görüyorsunuz, bu korku yaratıyor. Hayatı böyle öğrenmemiştim demeye başlıyorsunuz. Neden mahallelerde film izleme etkinlikleri, yemek toplantıları, caz geceleri yapmayalım?” Onun hayal ettiği dünyaya gelince, sadece ekonomik değil, sosyal ve çevresel değer de yaratabileceği bir yaşam. Bu anlamıyla Zumbara’dan çok fazla şey Zumbaracılar, parasız da bir yaşamın olabileceğini gösteriyorlar. öğreniyor. Bunlardan biri de yavaşlamak, yapmak değil de olmaya doğru daha fazla gitmek. Zaman bankası sistemini uygulayan ülkelerin ilk etkinliği takas şenliğinin yolunu tutmuş böylece. “Eski usul koordinatörleriyle iletişim halinde Güzel, düzenli çalışıyorum yani” diyor gülerek. Zumbara'da onu en çok buluşmalar yapıyor, deneyimlerini paylaşıyorlar. Hatta çeken, herkesin eşitleneceği bir değerle, zamanla takas yakında uluslararası bir proje yapmayı bile planlıyorlar. yapılması. “İki kişi takas yaparken zaman eşit bir kavram Zumbaracılar her ay bir etkinlikle bir araya gelmeye oluyor” diyor, “Kariyere sahip biri de, hiçbir unvanı olmayan devam edecek. Zamanları belli olmasa da şekillenmiş biri de zamanda eşitleniyor. Herkes yeteneğini veriyor birkaç fikir var. Bunlardan biri “Sıradan anlarda sıradışılığı diğerine.” Birkaç arz girmiş; dikiş, örgü öğretimi gibi. Kişileri yaşa” adı altında insanlara anın büyüsünü yaşatan küçük, tanıdıkça nelere ihtiyaç olduğunu tespit edip, başka arzlar da interaktif bir etkinlik. Diğeri ise, “Tecrübeyi Yaşa”. Mesela girecek. Yakında internet satışıyla ilgili bir eğitim alacak, deri atölyesine gidip bir işçinin bir gününü paylaşmak ya çünkü yaptığı el ürünlerini değerlendirmek istiyor. da Galata köprüsünde balık tutan bir amcadan balık 28 yaşındaki Serpil Ata’nın masaya sunduğu, hazırladığı tutmayı öğrenmek. Bize nasip olan “Her telden çalan bir dergi ve üniversitede yaptığı duvar gazetesi. Ayşegül sergi” de en az bunlar kadar ilginç. Herkes zevk alarak Güzel’le Türkiye’ye geldiğinden beri Zumbara için çalışıyor. yaptığı, atmaya kıyamadığı el ürünlerini sergiliyor bir O da Zumbara ile ilk olarak İspanya’da gönüllü olarak masa etrafında; yelekten cam boyamaya, topraktan çalıştığı yıllarda tanışmış. Zaman bankasını Türkiye’de duvar gazetesine uygulamayı düşündüğünü arkadaşlarına anlattığında biri, kadar her şey var. Her Ayşegül’e yönlendirmiş onu. Yaptığı işin anlamlı olmasını parçanın hikâyesi istiyor Ata, hayatta her şeyin parayla sınırlı olmadığını biliyor. anlatılıyor, dolayısıyla Zumbara’daki etkinlikler, başkaları için yararlı olduğunu geçmişler de. Bir bilmek ona kendini değerli hissettiriyor. Onun girdiği arzlara masa etrafına gelince; İspanyolca dersi, dinlemek, Latin Amerika deneyimi toplanmış on insan, paylaşımları. “İnsan ne yapabilirim diye düşününce aklına birbirini ilk defa pek bir şey gelmiyor” diyor, “ancak zamanla görmüş olsa bile yapabileceklerini ve ihtiyaçlarını daha iyi fark ediyor. Mesela dinliyor, dokunuyor. yakında yabancılar için Türkçe konuşma pratikleri arzı Güzel’in dediği gibi, yapacağım. Bir de Latin dilleri konusunda etimolojik eğitim “Aslında bunların talebinde bulunacağım.” G hepsi bahane, maksat muhabbet!” G Paylaşmak çoğaltır Z C M Y B C MY B