Katalog

11 NİSAN 2010 / SAYI 1255 3 Herkesin eşitçe kullandığı bir şehirde yaşamak hayal mi? “Açık Şehir: İstanbul” sergisinin peşinde olduğu soru işte bu. Sergideki farklı ülkelerde, farklı yöntemlerle hayata geçirilmiş projeler bunun mümkün olduğunu gösteriyor. Yeter ki, kolektif bir mekan üretimi sağlanabilsin. Sergi bunun için herkesi İstanbul’u Yaşar Adanalı, Eda ÜnlüYücesoy, Tansel Korkmaz ve Can Altay (soldan sağa). Fotoğraf: Vedat Arık tartışmaya çağırıyor... Dubai de küreselleşmeyle gelişen, dışlayıcı kentlerden biri. ¯¯ T. Korkmaz: Faust hikâyesindeki gibi modern insanın içinde her zaman ideal insanın mutlu olacağı steril, homojen mekanlar yaratma isteği var. Goethe 19. yüzyıldan itibaren bunun aslında trajik bir eylem olduğunun altını çiziyordu. Modernist mimarlar başta mimarlığı bir sosyal sorumluluk projesi olarak gördü ancak bunda da ideal insanın mutlu olacağı, ideal ortamlar yaratma isteği vardı. 1980'lerde postmodernizmle mimarlık sadece müşteriye hizmet veren bir meslek gibi tanımlandı. 2000'lerde mimarlık yine sosyal sorumluluklarını, mimarlar rollerini hatırlamaya başladı. Mimarları bu kırılma noktasına getiren, yeniden meslekleri ve kentle yüzleşmelerini sağlayan ne? C. Altay: İstanbul gibi büyük kentlerde yaşayan mimarların da, herkes gibi kenti kullanmakla ilgili sorunu var. Şu anki kent mekânı üretimi süreci çok sıkıntılı. Buna bir şekilde müdahil olmak, o sorumluluğu üstlenmek dışında şansımız yok. Bu süreçlerde, kentsel adalette mimarlar tek başlarına rol oynamıyor, kolektif hareket ediyor. Bu ilginç dönüşüm, on yıl önceki gibi yıldız mimar anlayışı kalkıyor. Gelelim bütün bu kentsel analizler, açık şehir özlemi arasından İstanbul’a... Açık şehir kavramı üzerinden İstanbul'a dair neler söylenebilir? T. Korkmaz: İstanbul enformal bir şehir. Nasr el Seyid “Earning Enformal” kitabında, “Modern kenti Chicago, postmodern kenti Los Angeles üzerinden anlamak önemliydi, ancak artık 21. yüzyılın kentlerini, İstanbul, San Paulo, Dubai gibi enformallik üzerinden anlamalıyız” diyor. Kente bakarken enformalliğe çarpık kentleşme deyip üstünü örtmektense bunun anlamını düşünmeliyiz. İstanbul’un enformal birikimi ne zaman, nasıl oluşuyor? T. Korkmaz: 50’lerle sanayileşmeyle İstanbul’un önemi artıyor ancak 58 kriziyle kaynakları sanayileşmeye mi, kentleşmeye mi ayıracağız sorunu çıkıyor. Sanayileşmeye ayırıyorlar. İnsanlar akın akın geliyor ancak kentleşmeye para ayrılamadığı için kendi başlarının çaresine bakıyor. 50 ile 80 arasında çok pratik bir şekilde İstanbul’da barınıyorlar. Bunun barış süreci olduğunu söyleyebiliriz, kimse kimseyi dışlamıyor, çünkü herkes yararlanıyor. Onlar iş buluyor, burjuvalar ucuz işgücü, politikacılar oy deposu... 80’lerde bir dönüşüm yaşanıyor. İlk defa İstanbullu olmayanların nüfusu İstanbullu olanları geçiyor. Gecekondu aflarıyla, gecekondu apartmanlar çıkıyor. Bir rant oluşuyor, ancak İstanbullular, üst orta sınıf bundan pay alamıyor, kızmaya ve gelenlere, kentlileşemeyen köylü, enformal yapıya çarpık kentleşme demeye başlıyor. Dışlama mekanizmaları harekete geçiyor. Bu 2000’lerde acımasızlığını bütün yüzüyle gösteriyor; yerinden edilmeler, TOKİ’nin yabancılaştırıcı çevreleri… İstanbul’u masaya yatırıp bu enformalliğin potansiyelini anlayıp nasıl iyileştirmeler yapabilirizi konuşmalıyız. Peki sizler bunun için ne öneriyorsunuz? İstanbul'u bir açık şehir haline getirmek mümkün mü? C. Altay: Sergiyle mahalle dernekleri, akademisyenler, mimarlar, hatta yerel yönetimlerle bir diyalog oluştu. Öneri oluşturmak için kolektif süreç gerekli. Tek aktörden daha fazlasına ihtiyaç olduğunu idrak etmeliyiz. Bu yüzden bizim mutlak bir önerimiz yok. Sadece, adaletli, her aktörün söz sahibi olduğu, herkesin duyulduğu bir planlama önerebiliriz. Eda ÜnlüYücesoy: Serginin kurmak istediği ve yaratmak istediği en önemli şey, diyalog. Mimarların, plancıların, kette yaşayanların hepimizin çok ihtiyacı olan bir şey bu. G İmtiyaz Sahibi: Cumhuriyet Vakfı adına İlhan Selçuk Genel Yayın Yönetmeni: İbrahim Yıldız Yayın Yönetmeni: Ayşe Yıldırım Görsel Yönetmen: Aynur Çolak Sorumlu Müdür: Miyase İlknur Yayımlayan: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık AŞ İdare Merkezi: Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sok. No: 2 34381 Şişli / İstanbul (0212) 343 72 74 (20 hat) Reklam Genel Müdürü: Özlem Ayden Genel Müdür Yardımcısı: Nazende Pal Reklam Koordinatörleri: Hakan Çankaya / Neşe Yazıcı Rezervasyon Yönetmeni: Onur Tunalı (0212) 251 98 74/ 75 / 343 72 74 (554555) Baskı: DPC Doğan Medya Tesisleri Hoşdere Yolu 34850 Esenyurt / İstanbul Cumhuriyet gazetesinin parasız pazar ekidir. Yerel süreli yayın. cumdergi@cumhuriyet.com.tr C M Y B C MY B