Katalog

7 MART 2010 / SAYI 1250 11 Bilge Mutlu ODTÜ’yü birincilikle bitirdikten sonra ABD’nin yolunu tutmuş. Üniversite, master derken Wisconsin Üniversitesi’nde yardımcı doçentliğe kadar yükselmiş. Mutlu, şimdi Wisconsin’deki İnsanRobot Laboratuvarı’nın başında, ekibiyle birlikte robotlara “insan gibi olmayı” öğretiyor. ğitimimizin önemli eksikliklerinden biri, çocuklarımıza kişilik bozukluklarının tanıtılmamasıdır. Bunları bilmeden, öğrenmeden yetişen biz yani Cumhuriyet kuşakları, kâh “borderline” bir amirin psikolojisindeki gelgitlerle ülser olduk, kâh, “Aspergen”li kızlara asılıp ağzımızın payını aldık, bazı seçimlerde de tuttuk “narsisistik” adamlara oy verip günahların en yücesini işledik, memleketi rezil ettik. Bu eksikliğin giderilmesi için halkı aydınlatıcı kampanyalar düzenlemeli, gazeteler “Kişilik bozukluğu” ilaveleri vermeli, kişilik bozuklukları, SGK’nin tedavi listesine alınmalıdır. Bu konuda her şeyden önce “Narsisistik” kişilik bozukluğu irdelenmelidir. Çünkü genel ve yerel seçimlerde “hastalık hastası” ya da “paranoid yani egzostan nem kapanlar”dan değil “narsisistiklerden birini seçtiğimiz zaman mahvolabiliriz. Narsisistikler nasıl tanınır? Psikoloji kitapları şöyle diyor: G Kendilerini dünyanın en önemli, en haklı kimsesi sanırlar. G Başarısız oldukları zaman bile alkışlamayana kızar, eleştirenlere köpürür, bunları en olmadık şekillerde suçlar, intikam almak isterler. Kendilerini aslan ya da kaplan gibi çizmeyen karikatüristlere dava açabilirler. SELÇUK EREZ Kişilik bozuklukları E G Empati yoksunudurlar, başkalarının duygularına sağırdırlar. G Kendilerini bazen kontrol edemezler, bu sırada ağzılarından çıkanları kulakları işitemez. Bundan bile başkalarının sorumlu olduğunu ileri sürerler. Bu kişilik bozukluğunun genellikle fazla pohpohlanmış ya da aşırı ezilmiş bir çocukluk geçmişinden kaynaklandığı ve tedavisinin pek, pek güç olduğu bilinir: Bir sürü kendini beğenmişi bir araya getirip grup tedavisi yapmaya kalkan psikologlar, bunların “ben senden daha iyiyim” diye kavgaya giriştiklerini, büsbütün bozulduklarını bildirmişlerdir. Peki ne yapmalıyız? Kişiliği bozukların da aslında kötü insanlar olmadıklarını bilmemiz, bunları, “Hepimiz manyağız!” sempati kampanyaları düzenleyip tedavi konusunda yüreklendirmemiz gerekir. “Param çıkışmaz” gerekçesiyle tedaviden kaçanlar olursa bunların bakımı için her il ve ilçede ve Almanya’nın tüm eyaletlerinde yaşayan yurttaşlarımız arasında gözü yaşlı çocuk resimli bilbordlarla desteklenen kampanyalar düzenlenip para toplanmalı, bu “münasip” bir şekilde Ankara’ya iletilmedilir. [email protected] Yapay zekâya doğru ELİF TOKBAY v işleri ne zordur, hele çalışan bir kadınsanız. Her gün akşama kadar çalış, eve gel yine çalış... Yemek yap, çocukla ilgilen... “Ben robot muyum?” dediğinizi duyar gibiyiz... Ya da bir robot olsa, size ev işlerinde yardım etse... İş yerinizde getir götüre baksa, telefonları yanıtlasa, sizi sevmediğiniz işleri yapmaktan kurtarsa, aynı zamanda halden anlasa. Kızgın olduğunuzda yanınıza yanaşmasa, dert dinlese... Bunlar sandığınız kadar uzak değil, bilim adamları harıl harıl insansı robotlar üzerinde çalışıyor, onlara sosyal olmayı öğretiyor, insan gibi davranmalarını sağlayacak programlar yazıyor. Onlardan biri de Kayseri doğumlu Bilge Mutlu. 32 yaşındaki Mutlu, ABD’nin WisconcinMadison Üniversitesi’nde yardımcı doçent. Carnegie Mellon Üniversitesi’ndeki eğitiminden sonra Wisconsin’de yardımcı doçent olarak işe başlamış ve burada İnsanRobot Laboratuvarı’nı kurmuş. Bilge Mutlu burada ekibiyle ve farklı araştırma kurumlarında çalışan bilim adamlarıyla çalışmalarını sürdürüyor. Çalıştığı bilim adamlarından biri Time dergisi tarafından dünyanın en önemli 100 insanı arasında gösterilen Richard Davidson. Davidson, psikoloji ve E ki davranışlarını kaydedebilir ve robotu bu davranışları taklit etmesi için programlayabiliriz. Ama bu bize bir şey kazandırmaz, çünkü bizim amacımız robota hikâye anlatma yeteneği vermek, daha sonra robotun kazandığı bu yetenekle yeni hikâyeler anlatmasını sağlamak” diyor Mutlu. Laboratuvar, insanların robotlara nasıl tepkiler verdiğini de araştırıyor. Örneğin Amerika’da 100’den fazla hastanede getir götür işlerine bakan TUG isimli robotla da çalışmış Mutlu. Bu konuda yazdığı makaleyle de uluslararası konferanslarda iki kez en iyi makale ödülü kazanmış. Bu araştırmanın insanların robotları nasıl algıladıklarıyla ilgili önemli ipuçları verdiğini şöyle anlatıyor: “Teknoloji ürünleri insansı özellikler kullanmaya başladığında algılar değişiyor ve kendilerini bir insan gibi anlamalarını bekliyor. TUG hastanenin bir ünitesine geldiğinde hemşireler getirdiği malzemeyi alsın diye bir anons yapıyor. Ancak hemşireler o anda meşgul ve robot da bu mesajı sürekli tekrar ediyor. Elbette bu hemşireleri inanılmaz derecede sinir ediyor. Bu malzemeyi getiren bir insan olsa muhtemelen anonsu bir kere yapar, hemşirelerin meşgul olduğunu anladığında biraz bekler, belki bir süre sonra biraz daha kibarca tekrar anons ederdi. Fakat robot bunu yapmıyor, aynı mesajı sürekli tekrar ediyordu. Bu durum bize robotların insansı yetenekleri kullandığında insan gibi algılandığını, beklentiler karşılanmadığında da hayal kırıklığı yarattığını gösterdi.” ISHIGURO HOCA Bu konuda başka bir örnek daha veriyor. Bilge Mutlu’nun Osaka Üniversitesi’nden birlikte çalıştığı Hiroshi Ishiguro, yüz yüze iletişim konusunu daha derin araştırmak için kendisine tıpatıp benzeyen bir robot yapmış. Amacı da insanların kendisiyle ve kopyasıyla etkileştiğinde ne gibi tepkiler verdiklerini anlamakmış. Araştırmalar sırasında Hiroshi Ishiguro’nun öğrencileri, bilim adamının robotuna da hocalarına gösterdikleri saygının aynısını göstermişler. Hatta robottan söz ederken “Ishiguro Hoca” diye hitap etmişler. Robotların otistik çocukların eğitiminde kullanılması Bilge Mutlu ve ekibinin üzerinde çalıştığı başka bir alan. Mutlu, robotlarla yeni eğitim ve terapi teknikleri konusunda çalışmalarını sürdürüyor. Bu konudaki en ileri çalışmanın İngiltere’den Kerstin Dautenhah‘ın geliştirdiği Kasper adlı robotla yapılan birkaç deney olduğunu anlatıyor Mutlu. Japon bilim adamı Hideki Kozima’nın Keepon adındaki robotla yaptığı çalışmalar ise Fransa’da sürüyor. Bilge Mutlu, robotların toplumdaki yerinin ne olacağı, insanların yaşamlarına ne ölçüde gireceğini ise kestirmenin güç olduğunu anlatıyor. Ama robotların yol açabileceği olası hasarlarda sorumlu tarafın kim olacağı ufak da olsa tartışılmaya başlanmış. Bu da bize, robotlarla birlikte bir geleceğe hazırlanmamız gerektiğinin işaretlerini veriyor. Bilimkurgu romanlarındaki kadar olmasa bile. G [email protected] Olaysentır Misafir şair Medcezir Gel Gitme *** Tuzak Taze ekmek ve sabah Sonra hep o eski uzak *** “Performans” Vizyon Misyon İllüzyon Ümit Sarıaslan (Dipnozlar) Japon bilim insanı Ishiguro’nun (sağda) kendine tıpatıp benzer yaptığı Geminoid adlı robotu en az kendisi kadar saygı görüyor... nöroloji alanında çalışıyor. Bu alan Mutlu’nun da çalışmalarında yararlandığı bir konu. Çünkü robotları anlamanın yolu insanları anlamaktan geçiyor. Davidson, meditasyonun insan beynindeki etkilerini araştırıyor ve bu konu Budist rahiplerin ilgi alanına girdiği için Dalai Lama ve beraberindeki bir grup Budist rahip her yıl üniversiteyi ziyaret ediyor. Bilge Mutlu da çoğu insan gibi bilimkurguya meraklı biri. Bilimkurgu, insanların teknolojiden beklentilerinin oluşmasında etkili olduğu için ayrıca önemli. Ama o bir bilim adamı ve ayakları yere sağlam basıyor. Robotların iki işe yaramasını bekliyor: İnsanların yapmayı sevmediği, sıkıcı işler ve eğitim, rehabilitasyon. Burada devreye Bilge Mutlu’nun laboratuvarı giriyor. Karşısındaki insanın mimiklerine göre davranan, o insanın yalan söyleyip söylemediğini, kendisini dinleyip dinlemediğini, sıkıldığını anlayabilen robotlar geliştirmek onun işi. Robotların sosyal alanlarda kullanılabilmesi için öğrendiklerini farklı durumlara adapte edebilmesi, yeteneklerini güncellemesi de gerekiyor. Bu yüzden Mutlu disiplinler arası çalışıyor. Çünkü insan davranışlarını robotlara aşılayabilmek için öncelikle bu yeteneklerin insanlarda nasıl oluştuğunu anlamak gerekiyor. “Elbette biz bir insanın hikâye anlatırken Pratik bilgiler İkinci ve üçüncü derece bilinçlenmelerde derhal doktora başvurulmalıdır. Sahibinin sesi Topus Off the record Karşılıksız çek 10 milyonu buldu deniliyo.. Her şey karşılıklı aabi!.. İyi forveti olan, puanı bu dünyada bulur. G Kötü devlet adamları, oy kullanmayan iyi yurttaşlarca seçilir. G İşitecek kimse olmayan yerde, yalan söyleyen olmaz. LG’den 3G için yeni telefon LG’nin yeni cep telefonu LG GU285, şık tasarımı, görüntülü konuşma özelliği, yüksek veri aktarım hızı ve geliştirilmiş multimedia içerikleri ile mobil iletişim ihtiyaçlarını fazlasıyla karşılıyor. Sahip olduğu VGA Kamera, Internet, Mobil email, Bluetooth, ve Micro USB portu gibi teknolojik özellikleri ile kullanıcılarının yaşamlarını kolaylaştırırken MP3 çalar, FM radyo özellikleriyle yaşamlarına eğlence katıyor. “Akıllı Not Sistemi” özelliği, notlara ulaşabilmek için karmaşık menü seçenekleriyle uğraşmayı ortadan kaldırıyor. 16 gigabayta kadar artırılabilir micro SD hafıza kartı desteği sunan LG GU285, “Görüntülü Görüşme” özelliği ile de kullanıcılarına yüz yüze konuşmanın keyfini sunuyor. Kısayol Tuşu, en sık kullanılan özelliklere istenildiği zaman doğrudan ulaşım sağlıyor. Maskeli balo Misafir çizer: Akdağ Saydut Balo sahibi için çok iyi biri diyolar.. Maskesini görmem lazım.. Hazırlayan: HAKAN AKARSU ([email protected]) C M Y B C MY B ASUS RTN13U kablosuz yönlendirici sadece 300Mbps’e kadar yüksek hızda veri iletmekle kalmıyor aynı zamanda yazıcı sunucusu fonksiyonu da görüyor. Yeni ASUS kablosuz yönlendirici “otomatik anahtarlama” fonksiyonu ile fark yaratıyor. PC ve sunucunun 24 saat açık kalmasına gerek duymadan birçok kullanıcının birlikte çok fonksiyonlu bir yazıcıyı kablosuz kullanmasına izin vermekle kalmıyor aynı zamanda tekrarlama, bağlantı dışı kalma ve sürekli yeniden bağlanma gibi sorunları da ortadan kaldırıyor. Farklı kullanıcıların aynı anda yazıcıyı kullanmak istemeleri halinde, yönlendirici anahtarı otomatik olarak devreye girerek, farklı kullanıcıların yazıcıyı eş zamanlı olarak kullanmalarına olanak tanıyor. Petşop Fotosentır ASUS RTN13U ile ikisi bir arada çözüm Fotoğraf: Mehmet Ünal