Katalog

6 PAZAR YAZILARI 26 NİSAN 2009 / SAYI 1205 Özgüven duygusu... ADNAN BİNYAZAR erlin’e indiğim akşam, Mevlana’nın, belleğimin derinliklerine yer eden “Bir yerden bir yere göçmek ne iyi!” sözünü yineleyip durdum. Ağacı fidanı, taşı toprağı dereyi tepeyi, denizi ırmağı iç gözüyle gören Mevlana gibi bir düşünür, bu sözü değişik yerler görme özlemiyle söylemiş olamaz. İç göz yoksunu olanlar, dünyayı dümdüz, insanı değişmez sanırlar. Oysa ne dünya dümdüzdür, ne insan değişmeden durur. Yaşamın doğal kuralı olan değişim, insanın, insan olma yolunda attığı uygarlık adımıdır. Bir yerden bir yere göç değişimdir; insanı insana yaklaştıran uygarlığın aydınlık yoludur. Mevlana’nın, “değişim”den anladığı bu olmalı... Dün İstanbul, bugün Berlin. Durakta otobüs bekliyorum. Gelme saati 08.03. Otobüsün havalı kapıları önümde foşşş diye açılıyor. İş saati olmasına karşın, otobüste herkese oturacak yer var. Ne gevezelik eden, ne cep telefonu muhabbeti, ne burun sızlatan ter kokusu... Bir yerden bir yere göç iyi de; göçülen yerde demokratik düzenin yarattığı özgüven içinde yaşanıyorsa... Sürücüye yakın bir yere oturdum. Gaga burunlu, tombul yanaklı, sevimli mi sevimli biri, sürücü. Koltuğuna sırtını dayayıp aracını sürerken yanaklarından mutluluğun ışıltısı fışkırıyor. Belli ki uykusunu almış, sabah kahvaltısını iyi yapmış, evinden sorunsuz çıkmış, yarınından kaygısı olmayan adamların ruh erinci içinde... Sanki Almanlığını unutup, Orhan Veli’nin: “Çocuk gönlüm kaygılardan âzade, / Yüzlerde nur ekinlerde bereket...” dizeleri dökülecek dilinden... Kendine göre sürmüyor aracını, zamanlamayı onu bunu geçme inadıyla yapmıyor, beyninin buyruğuna uyup, karşıdan geleni de düşünüyor. Öğrenci, memur, işçi, yaşlı, emekli; otobüste kim varsa, hepsinde o özgüvenli duruş... Yaşlılarda daha belirgin bu. Kadını erkeği, kötümserliğin tuzağına düşmemiş, dertlerini içlerine gömerek, yaşlarının elverdiği mutluluğu yaşamayı biliyorlar. Arsızlaşan güzellik gibi, derdini ayağa düşürmek de insanı onun bunun maskarasına çevirir; yaşlılar bunun bilincindeler. Gideceğim yere gelmiştim. Otobüs, çayırlıklara açılan bir yol kenarında durdu. Berlin ender rastlanan güneşli günlerinden birini yaşıyor. Bahar aylarında, hava güneşliyse, anaokulu çocukları içerde tutulmaz. Çayırlıkta, caddelerde küme küme çocukların cıvıltılı mutluluğu... Onlara bakarken, bizim “Ağaç yaşken eğilir,” atasözünün eğitim kuramcılarının baş ilkesi olması gerektiğini düşünüyorum. Çocuklar karşıdan karşıya geçerken art arda sıralanıyorlar. En küçükler, bakıcılarının çektiği arabalarda oturuyorlar. Başlarında öğretmenleriyle başka bir küme. Öğretmenleri, birinin elini tutmuş, öbürlerinin eli de onun elinde, tespih gibi dizilmişler. Öğretmen geç demeden kimse yerinden kımıldamıyor. Ancak iki buçuküç yaşlarında bir başka çocuk kümesi. Altlarında pedalsız bisikletler, adım attıkça bisikletin tekeri dönüyor. Sözde üzerinde oturdukları bisikleti sürüyorlar; oysa bisikleti yürüten onların ayakları... Almanya’da bu tür etkinlikler ders sayılıyor. Ortaklaşa duyguyu, dayanışmayı, toplumsal örgütlenmeyi daha o yaşlarda el ele tutuşarak öğreniyorlar. G binyazar@gmail.com Teslime Nesrin: Tüm dinler kadınlara düşman D ünyadaki bütün sol ve ilerici güçleri, ilerleyen her türlü köktenciliğe karşı laik ve kadın hakları kavgası için bentler kurmaya çağırıyor Teslime Nesrin. Üstelik onun savaşı kendisine de çok acı çektiren İslamla sınırlı değil, o bütün dinlerin kadına düşman olduğunu söylüyor: “Hepsi kadına baskıyı teşvik ediyor, hepsi kadınların erkeklerle aynı haklardan yararlanmasını engelliyor. Hiçbir biçimde kadının özgürlüğüyle bağdaşmayan ataerkil sistemlerin ilelebet sürmesini istiyor.” Nesrin, geçen hafta Fransa’da yayımlanan L’Humanité gazetesinden Dominique Bari ve Rosa Moussaoui’nin sorularını yanıtlarken de hakkında yeni ölüm fetvaları çıkmasına neden olacak cesur açıklamalarda bulundu. İşte o söyleşiden bölümler. Köktendinciliğe karşı mücadeleniz İslamcılıkla sınırlı değil. Hıristiyan, Musevi, Hindu köktenciliklerini de mahkum ediyorsunuz. Ortak noktaları neler? Her boydan ve soydan köktenciliğe karşı çıkıyorum. Şahsen hayatım boyu İslam köktenciliğinden çektim. Müslüman bir ülkede doğup büyüdüm. Köktencilikleri Hinduizm, Hıristiyanlık, Musevilik, Budizm olsun kadınlara baskı yapan dinleri eleştirdiğim zaman hiç kimse beni ölümle tehdit etmiyor. Ama söz konusu din İslam oldu mu, İslamcı köktendinciler hakkımda derhal fetvalar çıkartıp öldürülmemi, asılmamı istiyorlar. Kelleme fiyat biçiyorlar. Bu nedenle kendi memleketim, Bangladeş’ten atıldım. 10 yıl Avrupa’da yaşadıktan sonra Hindistan’a, Kalküta’ya gittim. Orada da fetvalar boynuma yapıştı. Kitaplarım meydanlarda yakıldı. Haydarabat’ta bir kitabımı tanıtırken bir İslamcı köktendincinin saldırısına uğradım. Sınırdışı edilmem için yürüyüşler düzenlediler. Solcu Hindistan hükümeti cevaben, beni sınırdışı etmezden önce Yeni Delhi’de bir evde göz hapsine aldı. Bu köktendincilerden ötürü şimdi bir kez daha iltica etmek zorunda kaldım. Çok zor bir durum. Ben her şeyden önce Bangladeşli bir yazarım. Ülkemden uzakta kalmak bana çok acı veriyor. Halbuki orada kadınların özgürlük hakkı için mücadelelerini teşvik edip güçlendirebilirdim. Bu soru, sorunun bir tek Müslüman ülkelerde yaşanmadığının kanıtı. Köktendincilik Avrupa’da da ilerliyor. Yalnızca Müslüman köktendinciler yok, hıristiyan köktendinciler de mevcut. ABD’de kürtaj yapan doktorlara saldırıp ölümle tehdit ediyorlar. Evangelik (Protestanlar) kişilikler dünyanın bir numaralı gücünün en yüksek iktidar alanları, mercilerine kadar sızabiliyorlar. Köktendinci İslamcılar İngiltere’de Müslüman vatandaşlara şeriat yasalarının uygulanmasını talep edebilecek kadar cüretkâr olabiliyor. Bazı politikacılar ve Anglikan episkoposlar bu taleplere karşı olmadıklarını söyleyebiliyor. Eğer köktendincilerin bu gelişmelerini frenlemezsek, eğer hiç denetimsiz dilediklerini yapmalarına izin verirsek, eğer sol ve ilericiler her türlü köktencilik Ayrıca köktendinciler, çoğunluk veya azınlık olsun, herhangi bir din veya cemaati adına, farklılık gerekçesiyle bir cinayet veya suç işledikleri zaman mutlaka cezalandırılmalı. B ÖLDÜRMEK CAİZ, ÇÜNKÜ... Amerika’nın son yıllarda sürdürdüğü sözde “terorizme karşı savaş”ın İslamcı köktendincilerin tezlerine hizmet ettiğini düşünüyor musunuz? Köktendincilerin tezleri, argümanları hiç eksilmez. SSCB varken, din düşmanı oldukları gerekçesiyle cihatları komünistlere karşıydı. SSCB’nin yıkılmasından sonra şimdi de ABD’yi İslamın düşmanı ilan ettiler. Hedefleri ne olursa olsun köktendinciler hiçbir biçimde sempatimizi hak edemezler. Afganistan’da Talibanla müzakere edilerek barış sağlanabileceğine inanıyor musunuz? Mümkünse niçin denemeyelim? Ama Talibanları üreten sistem radikal bir biçimde değişmediği sürece hiçbir kalıcı sonuç alınamaz. Köktendinci üreticisi fabrikalar olan Medreseler ve Kuran kursları kapatılmalı, laik ve bilimsel bir eğitim teşvik edilmeli. Bu kural hayati. Sistem aynı kaldığı sürece Talibanlarla müzakere etmişiz veya dövüşmüşüz pek bir şey fark etmez. Sorunu kökünden ele almak gerekir. Afganistan’daki kaosun sorumluluğunu Talibanların üzerine atmak istemiyorum. Küçük çocukları iki yaşından itibaren Kuran kurslarına gönderdiğiniz zaman, onlara elleri silah tutuncaya kadar hatmettirilenler sadece Kuran’dan ezberlenen alıntılar, İslam Bangladeşli kadın yazar Teslime Nesrin, köktendincilere karşı sürdürdüğü mücadelesi nedeniyle önce kendi ülkesini terk etmek zorunda kaldı. 10 yıl boyunca sığındığı Avrupa’da aşırı İslamcıların tehditleri ve ölüm fermanları peşini bırakmadı. Ardından gittiği Hindistan’da da istenmeyen isim olup, saldırıya uğrayınca soluğu bu kez Fransa’da aldı. Laiklik ve kadın hakları kavgasını, bu yılın başında kendisine verilen “Onursal Hemşeri” unvanıyla Fransa’dan sürdürüyor. HİÇBİR DİNDE ÖZGÜR DEĞİLİZ Köktendinciler kadın haklarını niçin ayrıcalıklı hedefleri olarak seçiyorlar? Onlara göre erkeklerin gücü kadınlar üzerinde kurabildikleri baskıyla ölçülüyor. Köktencilik kaynağını dinden alıyor. Yani hiçbir din kadınerkek arasında eşitliği övmüyor, öğütlemiyor. Tüm dinler kadınlara düşman. Hepsi kadına baskıyı teşvik ediyor, hepsi kadınların erkeklerle aynı haklardan yararlanmasını engelliyor. Hiçbir biçimde kadının özgürlüğüyle bağdaşmayacak ataerkil sistemlerin ilelebet sürmesini istiyor. Son yıllarda Fransa’da, Avrupa’da okullar veya kamuya ait alanlarda dinsel simgelerin taşınmasına dair yaşanan karşılıklı cepheleşmeler, tartışmalar hakkında ne düşünüyorsunuz? Fransa’da kamu okulları içersinde alenen dinsel simgelerin taşınmasını yasaklayan yasayı hararetle destekliyorum. Laik bir toplum için okulu vicdan özgürlüğü alanı olarak korumak temel bir gereklilik. Burada dinsel simgelere yer olamaz. Bütün bu tartışmaların odaklandığı türban (sıkmabaşörtüsü), şahsi kanıma göre baskının simgesidir. Kadınlar türban taşımayı reddetmeli. Eğer bir biçimde takmak istiyorlarsa o zaman, bu onların özel hayatı olmalı. Her laik toplum, okul ve daha geniş bir biçimde kamu mekânlarını her türlü dini simgeden arındırılmış olarak korumalı. Avrupa’da dinci çevrelerin siyasi ve kamusal alanları ele geçirme çabaları sizi şaşırtıyor mu? ve aşırı tutuculuğa karşı verilen laik ve hümanist savaşıma katkıda bulunmazsa günümüz uygarlığında dev gerilemeler yaşanabilir. Sol güçleri köktenciler karşısında fazla mı hoşgörülü (uzlaşmacı) buluyorsunuz? Avrupa’da yaşayan çeşitli Müslüman mezhepli yurttaşlar azınlıktır. Bir kısım sol, ayrımcılık kurbanı olduğu gerekçesiyle İslam dinini, uygulamalarını eleştirenleri şimdiden yasaklayıp, köktenci birtakım sapmalarına göz yumuyor. Şahsen bunun ağır bir hata olduğuna inanıyorum. Sol olmadan laiklik ve kadın hakları mücadelesini nasıl verebiliriz? Bu sorunların çözümünü, ele alınmasını sağa bırakmak öldürücü olur. Sağ özünde Müslümanlar ve İslamdan nefret ediyor. Kendi ırkçı emellerini güçlendirmek için laikleri kullanmaya hazır. Bizim inançlarımız sol içerikli. Toplumun ilerleyen, aydınlanan bir çizgide değişiminden yanayız. Sağın laik mücadelemizi saptırmasına izin veremeyiz. Yıkıcı ideolojilerini haklı kılmak için uydurdukları gerekçe ne olursa olsun tavır ve düşüncelerine karşı aralıksız mücadele verilmeli. Özünde kimi düşman belirlediklerinin pek önemi yok. Eylem ve hedeflerinin temelini daima dinde bulacaklar. Uzlaşmazlıklarının ilham kaynağı din; kendi dünya görüşlerini paylaşmayan herkesi tehdit etmek, öldürmek din adına caiz. Kadınları baskı altında tutmalarının nedeni ABD’nin yürüttüğü savaş değil. Bu baskı her zaman varoldu. Yani köktenciliklerinin nedeni de, kaynağı da din. Amerikan savaşı bir başka tartışma konusu. Karşı çıkabilir, protesto edebiliriz. Ama köktendincilerin eylemciliği Irak, Afganistan savaşları olmaksızın da bir gerçekliktir. İslam adına kadın haklarını yok etmek, vurmak, işkence etmek, kırbaçlamak, taşlamak, kadınları öldürmek için bu savaşları beklemediler. Müslüman ülkelerdeki kadınların çektiği acının tarihi çok uzun. Çeviren: UĞUR HÜKÜM C M Y B C MY B devleti kurmaya teşvik; kadınlara, Müslüman olmayanlara ölüm oluyor. Hepsinin aşırılığı hiç şaşırtıcı değil. Dünyaya açılan hiçbir pencereleri yok. Kamusal ve laik bir eğitimden yararlanmak gibi bir olanakları mevcut değil. Benim onlarla bir alıp veremediğim yok. Sorun masum çocukları Talibanlara dönüştüren sistemin teşvikçilerinde. İslam dünyasında medreseler, dine dayalı okullar siyaset, seçimler vesilesiyle köktendincilerin nüfuzundan yararlanmak isteyen iktidarların işbirliğiyle her yerde mantar gibi bitiyor. Doktrinlerle çocukların beyinlerini yıkayan radikal imamların görevli olduğu eğitim yapılarına derhal son verilmeli. Çocuklara ifade özgürlüğü, demokrasi, eşitlik öğreten okullar kurulmalı. Şayet şimdi kimse onlara bu değerleri aktarmazsa, ilerde onların bu değerleri talep etmesini nasıl bekleyebiliriz? Köktendinciliğe karşı tek etkili silah laik eğitim. G