Katalog

20 NİSAN 2008 / SAYI 1152 5 Yapay zekâ, üzerinde çokça tartışılan, komplo teorileri üretilen ve her çalışma alanının farklı algıladığı bir konu. Türkiye’deki iki uzman isim, Boğaziçi Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölüm Başkanı Prof. Dr. Levent Akın ve Felsefe Bölümü öğretim üyesi Aziz Zambak’a göre ileride, insan hayatında yapay zekânın önemli etkileri olacak… dedi. Çünkü uzman programlar sayesinde Deeper Blue, rakibinin hamlelerine kolay adapte olup yeni çözümler geliştirebiliyordu. Yapay zekâ, felsefe alanındaki temel sorunlara nasıl çözüm getirebilir? A. Zambak: Algı, öğrenme gibi bilişsel yetilerimizi anlamlı kılan eyleyici tarafımızdır. Bu eyleyici tarafımızı, yapay zekaya uyarlayabilirsek, makineye özgü bir dil yaratıp, algının ne olduğuna dair yepyeni kuramlar geliştirebiliriz. Benim sizinle olan ilişkim, benim doğayla olan ilişkim ve sizin doğayla olan ilişkiniz. Her şey bu üçgen içinde anlamlı. Temel sorun şu: Düşünebilen makineler yapabiliyor muyuz? Bu soru, başka bir soruna göndermede bulunuyor. Zihin çok karmaşık bir yapı, oysa makineler basit anlamda biçemsel sistemler. Karmaşık yapının temel sistemlerini, formal yapıda temsil edebilir miyiz? Buna evet diyorsanız, dili ve zihni modellemeniz, akıl yürütme sistemleri üretmeniz gerekiyor. Bu yüzden düşünebilen makineler yapmak bir modelleme biçimi sorunu demektir. İşte bu modelleme biçimini yapay zekâya özgü yapmalıyız. Çünkü zihin bambaşka bir fenomen. Beyin 2008 Konferansı’nda konu etrafında konuşan birçok insan vardı. Aranızda nasıl bir iletişim gelişti? L. Akın: Aslında iletişimsizlik var diyebiliriz. İnsan beyni üzerinde çalışan araştırmacılar, bizim gibi mühendisler ve felsefeciler var. Ancak genelde bir doktor konuşma yaptığı zaman aynı meslek grubundan insanlar soru soruyor. Karşılıklı iletişim çok yavaş olacak gibi. G İnsan zekâsına alternatif Deniz Ülkütekin B ilim ve teknoloji alanındaki tüm gelişmelere karşın insan zekâsı, hâlâ sırrını koruyan bir fenomen. Boğaziçi Üniversitesi tarafından düzenlenen Beyin 2008 Konferansı müzikten tıbba kadar birçok alandan insanı, araştırmalarının sunumlarıyla bir araya getirdi. Konferanstaki en dikkat çeken konulardan bir de yapay zekâydı. Türkiye’de robot teknolojisi üzerine önemli çalışmaları bulunan ve Robocup projesiyle futbol oynayan robotlarını sergileyen Boğaziçi Üniversitesi’nden Bilgisayar Mühendisliği Bölüm Başkanı Prof. Dr. Levent Akın ve bir felsefeci olarak yapay zekâ üzerine çalışmalar yapan Felsefe Bölümü öğretim üyesi Aziz Zambak, yapay zekânın hem teorik hem de pratik açıdan insan hayatı üzerinde nasıl bir etkisi olacağını tartıştılar. Robot teknolojisi Türkiye’de ve dünyada ne durumda? Robotlar ileride ne kadar günlük hayatın içinde olacak? Levent Akın: Türkiye’de sanayi alanında kullanılan robotlar var. Yavaş yavaş askeri gözlem için yürüyen robot çalışmaları da başladı. İnsansı robot projeleri ise henüz araştırma kurumlarında deneniyor. Robotlar Siz yapay zekânın çıkışında yaşanan ve farklı genelde insanın yapamayacağı veya uğraşmak alanların yapay zekâya bakışındaki çelişkiler istemeyeceği bir işi yapması için tasarlanıyor. üzerine de çalışıyorsunuz. Tek kollu bir robot da yapabilirsiniz. Ancak A. Zambak: Modern yapay zekâ, 1950’lerde yaşam alanlarını değiştiremeyeceğiniz için Alan Mathison Turing’le birlikte ortaya çıktı. Ancak robotları da insan şeklinde yapmanız gerekiyor. bunu önceleyen fikirler, 16. yüzyıla kadar Kimsenin insanoğlu yerine üstün bir ırk dayanıyor. 20. yüzyılda yapay zekâ belli bir hedefe yaratmak gibi bir gayesi olduğunu sanmıyorum. yöneltiliyor ve 1960’lar büyük umutlar dönemi Sizin de çalışma grubunuzla birlikte bir haline geliyor. O zamanki öncü isimler, otuz yıl Aziz Zambak. rehber robot projeniz var. içinde düşünebilen, hatta insanı aşabilen makineler L. Akın: Geliştirdiğimiz prototip, bizim yapılabileceği müjdesini veriyor. Ancak 70’lerde bölümü gezdirecek. Burada temel bazı beklenen hedeflere ulaşılamayacağı anlaşılıyor. problemler var. Robotun, gideceği yer için en Bundan sonra yapay zekâcılar, uzman sistemler doğru yolu bulması gibi temel problemlerin dediğimiz belli alanlara yönelik çalışmalar yapıyor. yanında, ilginin dağılıp dağılmadığını ve L. Akın: Üzerinde çalıştığımız robot prototipleri, insanların kendisini takip edip etmediğini etrafındaki etkenlerin değişimine tepki verebiliyor. algılayabilmesi lazım. Sırf robotların kendine Mesela ışık koşulları değişebilir ya da karşısındaki özgü problemlerini değil insanlarla insan beklenmedik bir şey yapabilir. Bunlara karşı iletişimindeki problemlerini de çözmeye ezberlenmiş programlar yerine kendi çözüm çalışacağız. üretebilen robotlar üzerinde çalışıyoruz. Yapay zekâ ve robot teknolojisi, birbiriyle A. Zambak: Kasparov’la Deep Blue’nun Levent Akın. çok bağlantılı konular. Birbirinizle fikir oynadığı ilk satranç maçında Kasparov galip geldi. alışverişi içinde bulunuyor musunuz? Oyunun analizlerinde bilgisayarın çocukların Aziz Zambak: Genelde mühendisler felsefecileri pek yapmayacağı hatalar yaptığı görüldü. Daha sonra Deeper Blue dinlemezler. Bilim felsefesi içinde de yönteme dair birçok şey üretildi ve üzerine demin bahsettiğimiz zman programlar tartışılır. Ancak laboratuvarında çalışan insan hiçbir zaman yüklendi. Maçı bildiğiniz gibi Deeper Blue kazandı. Kasparov, oturup bunlara bakmaz, kendi bildiğini yapar. “Uzman bir satranççının oyuna müdahale ettiğini hissettim” Belgesel Savaş ve çocuk smanlı Bankası Müzesi Sineması’nda “Ülke ve Dünya Tarihinden Öyküler” teması altında, Piryo Honkasalo’nun yönetmenliğini yaptığı ve insanlığın yıkımına sebep olan savaşlara farklı bir bakış açısı getiren Melankolinin Üç Odası adlı belgesel gösterilecek. RusÇeçen savaşına çocukların penceresinden bakan film, savaş hakkında insani bir gözün kaçınılmaz olarak yakalayacağı tarafsızlığı izleyiciye yansıtıyor. 24 Nisan Perşembe günü saat 17.00 ve 19.00’da yapılacak gösterimlerin ardından, Uluslararası Af Örgütü Türkiye Şubesi İstanbul Grubu Çocuk Hakları Koordinatörü Seda Yakınol, “Savaşta Çocuk Olmak” başlıklı bir söyleşi gerçekleştirecek. O C M Y B C MY B