Katalog

18 EYLÜL 2005/SAYI 1017 Kestaneli yollar Aylin Kotil üzgâr, gecelcri pencereden içeri girerken kendini hissettirmeye başladı. Nedense pikenin altında kıvrılmak, inatla yorgan çıkarmamak zamanı şimdi. Sanki bir şeylere dircnme mevsimi bu sonbahar. Kahvaltı yaparken üşüten mutfağın açık penceresi de bir müddet daha kapanmama savaşı verir. Kestaneler... Çocukluğumda düşen kestaneler kaplardı bulunduğum yerin yollarını. lçimdeki acı mıydı? Hüzün müydü? O yaşlarda pek adını koyamıyordum ama kesinlikJe keyif almadığım bir duyguydu yaşadığım. Çünkü kestaneler düşer, onon beş, güne kalmaz okuilar açılır, dcniz mevsimi biter, erken yatmalar başlar, sınavlar, geçtim geçmedimler, kat kat giyinmeler... Ayağıma takılan her kestane bana bunları teker teker yaşatırdı. Şimdilerde ayağıma kestaneler takılmıyor yaşadığım yerde ya da çevresinde. Okul da yok bitmesi gereken ya da verilmesi gereken sınavlar. Ama gene de garip bir tatsızlık, hayai yolıında gitse bile keşke şu kış gelmese halleri garip bir hâkimiyet kuruyor ruhumun üstünde. Oysa sonbahar da diğer mevsimler gibı bir mevsim en nihayetinde. Hatta kıştn habercisı olan sonbahar, kıştan bile çok hüzünlendiriyor beni. Yeni eğitim dönemi bir haftayı geride bıraktı. İlk gün yine okullarda gözyaşı vardı, annesinden ayrılmaya dayanamayanlar, öğretmeninden korkanlar... Eğer, çocuğunuz hâlâ okula gitmek istemiyorsa, bu yazıyı okumanızda fayda var... R Okul korkusu sürüyorsa Emel Kılıç O Biraz haksızlık yapıyorum gibi geldi sonbahara. Çocukluktan kalma bir algılama hatası galiba benimkisi. Çünkü ilkbahara girerken hafif hafif kemiklerimi ısıtmasından hoşlandığım güneş, sonbaharda aynı ısıda da olsa yazdan çıktığım için beni üşütürmüş gibi algılıyorum. llkbaharda akşamları çıkarken dışarı, "ne güzel sadece hırka yetiyor artık geceleri" derkcn, sonbaharda; "artık hırkayla durulmuyor geceleri" deyiveriyorum. llkbaharda, üşütse de rüzgârı seviyor, ona krediler veriyorum. Sonbaharda en tıfak bir esintiye adı yaramaza çıkmıs, çocuk muamelesi yapıyorum. Çünkü sonbahara karşı peşin hükümlüyüm. Yaranamadı bir türlü bana. Diğer peşin hükümlerim gibi, farkında olmadan direndiğim sonbahar, belki de neler ıskalamama neden oluyor? Diğer önyargılarım gibi acaba kafama neler takıp da hangi güzel likleri kaçırıyorum? Oysa sonbaharcım bu defa tüm önyargılarıma inat, senden keyif almayı yaşamak istiyorum. Hem de ayağıma takılan kestaneli yolları özleyerek ve orada yürümeyi hayal ederek... • [email protected] kuilar açıldı ve çocukların kann ağrıları başladı! Okuldan korkan, gitmek istemeyen çocuklarda bahane çok. Kiminin başı ağrır, kiminin midesi bulanır, kimisi gerçekten hastalanmak için soğuk sular içer. Peki, ama ne yapmalı? Öncelikle bilinmesi gereken, okul fobisinin birçok sorunun habercisi olabileceğini akıldan çıkannamak ve bu durumu ihmal etmemek. Psikiyatrist Prof. Dr. Arif Verimli, okul fobisini şöyle açıklıyor: "Okul fobisi, çocuğun çok şiddetli şekilde okula gitmek istememesi ya da okulla ilgili son derece isteksiz ve ilgisiz görünmesiyle başlayan bir çocukluk hastalığıdır. Okul korkusu da diyebileceğimiz okul fobisi, hem psikolojik (ağlama, sinirlilik, saldırganlık gibi normal olmayan davranışlarla) hem de fiziksel (baş ağrısı, mide bulanması, iştahsızlık) gibi sorunlarla kendini gösterir." BELİRTİLERİ NELER? Prof. Dr. Verimli, okul fobisinin belirtilerini şöyle sıralıyor: Çocuk okul kelimesini duyunca atağa geçer. Okulla ilgili son derece ilgisiz ve isteksizdir. Uyku düzeni bozulur. Genellikle aile bireyleri dışındaki kişilerle olan ilişkilerinde utangaçtır. Başarı ve takdir kaygısı taşır. Oğretmenden ve evinin dışındaki yapıdan korkar. Telaşlı, huzursuz ve içe dönük yaşamayı seçer. Okula gitmemek için herhangi bir fiziksel nedene dayanmayan asılsız hastalıklar ortaya atar. Okul gereçlerine son derece itinasız davranır. Arkadaş edinmez. Mavi Pedagojik ve Psikolojik Danışma Merkezi'nden uzman pedagog Belgin Temur, her çocuğun, okula başlamadan önce yeterli okul olgunluğuna sahip olup olmadığının incelenmesi gerektiğini vurguluyor. Pedagog Temur, psikolojik olgunlaşmanın neleri kapsadığını şöyle anlatıyor: "6 yaşında ve okula başlaması düşünülen bir çocuğun öncelikle yeterli özgüvene sahip olması gerekli. Bunun için de anne ile olan bağımlılık problemi çözümlenmeli. Çocuk kendi başına hareket edebilme, kendini rahat ifade edebilme, sosyal ortamlarda çıkabılccek problemlerle başetme ve problem çözme becerısine sahip olmalı.Özellikle çocuğunuz okul öncesi eğitimi almamışsa psikolojik gelişiminin dikkatle değerlendirilmesi de gerekir. Sürekli tek olmaya ve ilgi odağı olmaya alışmış bir çocuğun birdenbire bir sosyal grubun parçası olması başlangıçta zor olabilir. Okul öncesi bir kuruma devam eden, kendine güvenen ve duygularını rahat ifade edebilen bir çocuk genellikle ilkokula başlarken ciddi bir uyum sorunu yaşamıyor. Annebabadan ve aile ortamından ilk kez ayrılan çocuklarda uyum sorunu yaşama olasılığı daha yüksek." Temur'a göre, psikolojik olgunlaşmanın yanı sıra okula başlayacak bir çocuğun sosyal gelişiminin, dil becerilerinin, hareket yeteneğinin ve akademik becerilerinin de gelişmiş olması şart. Yeterli kelime haznesine sahip olmak, düzgün cümle kurabilmek, olayları bir düzen içinde anlatabilmek ve yorum yapabilmek, el becerilerinin gelişmiş olması (kaleme hâkimiyet, çizgi becerileri vb), bedenini rahat kullanabilmek, bedensel koordinasyon yeteneği, kavram bilgisinin (sayı, renk, şekil, yer bildiren kavramlar) gelişmiş olması ve sorumluluk alabilmesi, yaşıtlarıyla rahat sosyal ilişkiler kurabilmesi ve bu ilişkileri sağlıklı bir şekilde sürdürebilmesi gerekiyor. Sevgi ve ilgiyi paylaşabilecek olgunluğa ulaşması, paylaşmayı bilmesi de önemli. Bu yıl tlköğretim birinci sımfa başlayan çocuklar okul korkulartm ve heyecanlarını şöyle anlattılar: Aslı Yavuz Annemi, babamı özledim. Öğretmenimi görünce heyecanlandım. Derslerden korkuyorum. Büşra Söylemez Okulun ilk günü heyecanlıyım. Okula gitmekle iyi yapmışım. Annem evde oturuyor, ama bugün beni yalnız bırakmadı. Esra Taştan Okula gitmeyi istemiyorum. Yazı yazmaktan korkuyorum. Oğretmenimden korkuyorum. Öğretmen beni döver diye korkuyorum. Berfenaz Geyik Anasınıfına gitmiştim. Rahattım, ama öğretmenimi görünce heyecanlandım. Buse Devseren Sabah kendim uyandım. Annem bugün geldi, hep gelsin. Heyecanım azaldı. Çağla Güven Babamı ve annemi özledim. Kitap sarhoşları K imsenin sözünü etmediği sessiz ve harap edici bir bağımlılık var. Alkol ve uyuşturucu gibi, okuma kullanıcıları da artıyor. Ayda bir kitapla yetinen küçük kullanıcılar var, bir de haftada beş ya da altı kitaba varan ağır kullamcılar. Okumak iyileştiriyor ve bazen de kurtarıyor. Okuma çılgınları bunu biliyor: okumak belki de zor, bunaltıcı bir dünyaya katlanabilmeye yardımcı olan bir sığınak. Bu eğilim ergenlerde de gözleniyor. Okumak, gerçek yaşamdan daha dayanılabilir bir imgesel dünyaya dalmalarım sağhyor onların. "Aşırı" okuma hiçbir zaman zararlı değil. 32 yaşındaki Çeline, bir polis memuresi: "Elimin altında başka bir şey yoksa, bir kahvaltı gevreği paketinin üstünü bile okuyabilirim. Çantamda hep bir kitap vardır. Kız kardeşime göre ben kaçığım. Anneme bakılırsa canavarım, çünkü çok çabuk okuyorum, oburcasına... Polislik mesleğini rastgele seçmedim: çocukken Sherlok Holmes'a hayrandım. Ergcnliktc babamın kitaplığındaki tüm polisiyeleri yuttum." KİTAP PAS ETMEK "Burnunu sahaflardan çıkarmayanları okumaktan vazgeçirmek gerekmez" diyor psikolog Anne Gatecel, "Bu, onlar için yaşama savaşıdır. Tam tersine onların neden kendilerini bu denli içe kapattıklarını, sözcükleri yaşam zorluklarının üstünde tuttuklarını anlamalarına yardımcı olmak gerekir." Dünyadayeni bir akım var, "kitap pas etmek" ... Sevdiğiniz kitabı ortalıkta bir yere bırakıyorsunuz meçhul bir kişi onu alıyor ve aynı okuma zevkini paylaşıyor... Okumak, hayatı olanaklı kılan bir eylem ve... Jose, 41 yaşında ve pazarlama uzmanı: "Ben Azor Adaları'nda doğdum. 6 yaşmdayken Fransa'ya göç ettik. Annem babam okuma yazma bilmiyorlardı. Evde tek bir kitap yoktu. Bana ve ağabeyime tüm ilk öğretimimizde destek olan bir kütüphaneci ve öğretmene rastlamamız benim şansım oldu. Kısa sürede bir okuma tiryakisi kesildim: Anneme mutfakta küçük öyküler okuyarak Fransızca'ya aşina olmasını sağlıyordum. Okumanın zenginliğini kavrayınca, kitaplar benden ayrılmaz oldu. Kitabı nesnc olarak seviyorum, onlara özenle bakarım, cep kitabı formatında almam hiç." Okumak tek başına bir zevktir. Insan okurken, isteklerinin tadını çıkarır, isteklerini anlar, insan kitapla bir olur. Okumak dünyayla ilişkiyi sağlar ve insanı besler, insan olmanın ruhunu inşa eder. Kitap okurları arasında yeni bir hareket filizleniyor: "kitap pas etmek" Amerikalı Ron Hornbaker'e borçlu olduğumuz bu akım, sevdiğiniz bir kitabı ortalıkta bir yerlerde bırakmaktan ibaret. Bu cömert hareketin tek amacı, meçhul birinin sizinle aynı okuma zevkini tatması... Her gün Kanada, Belçika, Isviçre, îtalya ya da başka bir yerde yüzlerce kişi kitabını pas etme eylemine katılıyor. Edebiyat öncelikle çocuklara, aynı zamanda yetişkinlere de, yaşadıklarını sindirmekte kolayhk sağhyor. Bir kitabı, bir çocuğa okuduğunuzda, onun yaşamına anlam kazandıracak dayanma gücünü sahneye koymasına yardımcı olacak bir deneyimi aktarırsmız. Okumak, hayatı olanaklı kılar. Televizyon, video oyunları ve internet çocuklanmızı okumaktan ahkoyar mı? Bunların çetin rakipler olduğu kesin, küçük parmaklarını onlardan ayıramaz çocuk, ama okumanın verdiği yoğun coşkuyu, eğlenceyi tadarlarsa, bunlar tehlikeli olmaktan çıkarlar. 44 yaşındaki Anna, ticari mümessil, ayda beş roman okuyor: "Oyalanmak için değil, zorunluluktan okuyorum: Kitap ile aramdaki mahremliğe gereksinimim var. Bu, yazarın benimkinden farklı olan imgelem gücü... Okumaya küçükken başladım. Tek çocuktum ve çok sıkılıyordum. Bu yüzden okuyordum. Bir de babamın bitmeyen öfkesinden kaçabilmek için... Okuma nedenim yeni tutunma noktaları bulmak, kendiminkinden farklı bir çocukluk düşlemekti. Kızlarına daha müşfik davranan babaların olduğu kitaplar vardı ve orada kızlar korku içinde değildi." Çocuk okurlar, büyük bir iç zenginliğe ulaşırlar ve dünyaya geniş bir açılım sağlarlar okuyarak... • Derleyen: EMRE ÇAĞATAY