Katalog

11 EYLÜL 2005 / SAYI1016 İsrailli Haya, Suriyeli Zeynep... Özgür Erbaş idim, "Ege kararmasın, dostluk denizi olsun" dileğiyle 10 yüdır barış şenliklerineev sahipliği yapıyor. Apollon Tapınağı, barışın gerçekleşmesi için, bilicilere danışmak yerine, yürüyüşler yapan, başka bir dünyanın mümkün olduğuna inanan insanların hep bir ağızdan söylediği türkülerle doluyor. Bu yıl 10'uncusu gerçekleştirilen Didim Barış Şenliği'nin ana gündemi kadınlardı. Ermenistan, Yunanis tan, Suriye, îngiltere, Fransa, Almanya, Ürdün, Filis tin ve îsrail'den kadınlar, haztrladtkları Didim Dekla rasyonıı'nda dünyanın efendilerine barış için meydan okudular. "Savaş kabinesinin başı Bush'u protesto eden Cindy Sheehan'ı selamlıyoruz" diyen kadınlar, ülkelerinden getirdikleri toprağı, zeytin fidesi nin köküne kattılar. Biz de îsrail'den Haya Shalom ve Suriye'den Zeynep Nubbuh'la Ortadokez ğu'yu ve banşı konuştuk. Women in Black Hareketi'ndcn Haya Shalom. Adının anlamı Yaşam, soyadı ise Barış. Işte Shalom'un barışa dair yanıtlan: Women in Black'ten söz eder misiniz? Öncelikle biz bir örgüt değiliz. Bu bir hareket. Daha doğrusu bir anlayış. Her nerede olursanız olun, bu bakış açısı altında birleşebilir, buna uygun eylemler yapabilirsiniz. Merkezi bir yapılanma, hiyerarşi ve bürokrasi yok. Bizler îsrail'de işgalin son bulması, adaletsizliğin ortadan kalkması, yükselen aşırı dincilik ve milliyetçiliklc mücadele ediyoruz. Kadınlar tsrail'de zorunlu askerlik yapıyor. Siz deyaptınız mı? Evet, 1820 yaş arası askerlik yapılıyor. Ben de yaptım. Peki sizin bakış açınıza sahip biri için bu giiç olmadı mı? D Kadınlar bu Dldim'de bir araya geldiler. Hedefleri ortak, barış istiyorlar. Çünkü savaşlarda en çok zarar gören onlar. Elbirliğiyle dünyanın değişeceğine inanıyorlar. Kararlılar... İsrail'dcn Hava Shalom. Aslına bakarsanız askerlikten hoşlanmamıştım, ama o dönem bu sadece bir duyguydu. Tam olarak nedenini de bilmiyordum. Ama bugün de çok sayıda kadın, işgale destek vermemek için, askere gitmeyi reddediyor. Duygunuzu düşünceye nasıl aktardınız? 1980 yılında Kudüs'te bir kadın merkezi açıldı. Ben de oraya gidip geliyordum ve bundan çok etkilendim. Annemi, babamı, kendimi ve yaşadıklarımı daha iyi anlamaya başladım. Erkek egemenliğinin ne d^mek olduğunu kavradım ve feminist oldum. Barış aktivisti olmanız da buna paralel mi gelişti? Şıddctin kaynağını kavramakla başlıyor her şey. Şiddct militarist kültürün bir sonucu. Örneğin savaşa giden askerler, evlerine dönünce bu şiddetten kurtulamıyorlar. Yakınlarını öldüren, eşlerine tecavüz eden askerlerin hikâyelerini biliyoruz. Bununla mücadele etmek zorundayız, Örneğin biz 1982'de işgali protesto eden ilk gruptuk. Israil'de insanların bunu anlaması çok güç oldu. Bize "Onlar bizim düşmanımız, bunu neden yapıyorsunuz" diyorlardı. Militarist kültürde, homofobi, ırkçılık, aşırı dincilik, kadına yönelik şiddet bir arada yürür. Buna karşı çıkıyoruz. Bunu anlatmak giiç olsa gerek? Evet çok güç oldu, ama biz yılmadık. Daha sonra 1987'de intifada başlayınca işgale son vermek için eylem yapmaya başladık. Tüm kurbanlar için siyahlar giyerek, her cuma 1 'den 2'ye kadar "îşgale son verin" sloganıyla eylem yapıyoruz. Bugün de sürüyor ve giderek yayılıyor. Bize bazen taş, bazen sebze attılar. Hatta dövmeye kalktılar. Ama biz sessizliğimizi ve şiddetsizliğimizi koruduk. Hatta Filistinlilerle birlikte duvar yıkılsın diye eylemler de yaptık. lsrail'in Gazze'den çekilmesi barışı sağlar mı? Öncelikle bu kesinlikle bir çözüm değil. Bir yerden ıki adım geri çekilip, silahını doğrultarak "Bir şey yaparsan oraya gelirinı" demekle barış sağlanmaz. îsrail'de eşcinsellik yasak mı? Yazılı yasalarda olmasa da Yahudi hukukunda yasak. Ben lezbiyenim ve özellikle aşırı dincilerin saldırganlığını görüyorum. Örneğin komşularım köpeğimi öldürmeklc beni tehdit ediyorlar. Ya da bana "Lezbiyen komünist" diye bağmyorlar. Oysa ben komünist değilim, ama bununla beni aşağıladıklarını düşünüyorlar. Bir de "Bir Yahudi nasıl eşcinsel olur" diye soruyorlar. tşte tam burada, homofobinin, ırkçılığın ve aşın dinciliğin nasıl bir araya geldiğini görüyorsunuz. eynep Nııbbuh, Suriye Komünist Partisi Merkez Komite Üyesi, Suriye Kadınlar Örgütü ve İntifada Yardım Derneği'nden, gazeteci, yazar. 80 yılı geride bırakan Komünist Partı iktidardaki tlerici Vatan Cephesi'nin üyesi, bir bakan iki de mılletvekillerı var. Ortadoğu'daki durumu nasıl değerlendiriyorsunuz? lsrail'in 55 yıldır süren ışgaline şimdı ABD ve Îngiltere eklendi. lsrail Golan Tepeleri'ni işgal etmeyi sürdürüyor. Böyle süremez. Direniş yükseliyor. Parti içinde kadınlarla erkekler eşit mi? Ne yazık ki değil. Ben merkezdeyim, ama buraya gelmek için hem daha çok fedakârlık yaptım hem de erkeklerden daha fazla özelliğe sahip olmam gerekti. Kadınlar bölgede barışı nasıl sağlar? Mutlaka örgütlenmeli ve komşu ülkelerin kadın örgütleriyle dayanışmalıyız. Örneğin buradaki deklarasyon tartışmalan bana çok şey kattı. Bunu ülkeme de taşıyacağım. Feminizme bakışınız nasıl? Feminizme karşıyım. Batı'da gerçekçi olabilir belki, ama bizler için değil. Bizim önümüzde ulusal sorun var. Feminizm hareketi böler. Ama bizler de erkek egemen yasaları değiştirmek için çalışıyoruz. Anneden oğula sadece ulusal sorunu değil bunu da aktarmak ıstiyoruz. Miisliiman mısınız? Evet, ama namaz kılmıyorum, başımı da örtmüyorum. Z PAZARIN PENCERESİNDEN Üzmeyin onu! Selçuk Erez us yazarı îvan Şçeglov, anılarında, Çchov'la ilgili önemli bilgiler verir: Çehov'un "Ivanov" adlı oyunu önce Moskova'da sahnelenmiş, sonuçtan pek hoşlanmayan yazar, oyunu baştan başa değiştirmiş ve oyun, bu ycni haliyle Petersburg'da sahnelenmişti Şçeglov, Petersburg'daki ilk giinü şöylc anlatıyor: "..Yazar sahneye çağrıldı, tükenmek bilmeyen alkışlarla onurlandırıldı... Ertesi gün gazeteler, yazarı övme konusunda yanştılar." Ertesi gün Çehov'a hayran olan bir zengin, onur,, onuruna şölen düzenler.Yazar bu şölende göklere çıkarıldıkça "Sevinir, gözlerinin içi güler.." Yedı yı) sonra Çehov'un başka bir oyunu, "Martı", Petersburg'da ilk kez sahneye konur. Şçeglov, basında bu sefer çıkan yazıları da aktarmaktadır: "Dünkü gösteri, benzeri görülmemiş bir rezaletle son buldu. Bir piyesin böyle tepetaklak düşüşüne bir daha tanık olmak istemeyiz." "Böyle büyük bir başansızhğı çoktandır görmemiştik." "Martı, tepe üstü gitti. Onu bu duruma düşüren seyircilerin ıslıklarıydı. Salonu sanki milyonlarca bal ve eşek arısının vızıltısı doldurmuş gibiydi. Sokacak birini arıyorlar, durmadan vızıldıyorlardı.." Şçeglov, bu oyunda Çehov'un, oyununun kahramam Treplev'e, " H e r şey piyesimin başarısızlığa uğramasıyla başladı." dediğini hatırlatır ve ekler: "Bu sözleri, Çehov'un hastalığının başlamasına da uygulayabiliriz.." Piyesinin başarısızlığında, Çehov'un geçirdiği ruhsal sarsıntı, iki ayrı yapıtına gösterilen tepkideki aykırıhğın akıl almaz deıecedeoluşıı sonuçsuz kalamazdı. îvanov'un bitimindeki övgüler ne denli abartılmış, gürültülü ise, Martı'yı anlayışsızlıkla karşılama da o denli kaba ve kmcıydı... Çehov, oyunu ile ilgili konuşmalardan kaçınmış, o konuda ağızdan kaçırılan sözlere bile zor dayanmıştır. Bu oyun 1896 sonbaharında sahnelenmişti. Ertesi yılın baharında zavallı Çehov vereme yakalanınca, hastaneye yatınlmış ve bu hastalıktan da ölmüştür. Görüyoruz ki büyük insanları aslında mahvedenler, onları önce göklere çıkaran, sonra da birdenbire ters dönüp yerlere vuran eski şakşakçüardır. Biz de bu gerçeği yeterince kavramamış olduğumuzdan eskiden "Karaoğlan" diye yırtınıp adını dağlara taşlara yazdığımız Ecevit'i böylehaksız ve dü^ şüncesiz eleştirilerimizle bakın ne hallere düşürdük! Bu yetmezmiş gibi şimdi de bazı vatandaşlarımız Tayyip Başbakanımızı fazlasıyla üzen sözlcr söylemeğe, tepkiler göstermeğe başlamışlar. Dışişlerimizin AB Genel Sekreteri Murat Sungar'dan gelen ve "Biz size ne yapılmasını söyledik, ama siz yapmadınız. O zaman bildiğiniz gibi hareket edin!" demek istendiği şeklinde yorumlanan zamansız istifa gibi davranışlar, sonra mesela AB konusunun yeterince ciddiye alınmadığı eleştirileri, "Kürt sorunu" demesini izleyen eleştirilere basında yer verenler, bu konularda yazanlar, konuşanlar, Şçeglov'un, Çehov hakkında yazmış olduklarını okumalı ve düşünmelidirler: Bu memlekette yüz bin tane parti mı var ? Neredeyse anayasayı bile değiştirecek boyutta, her şeye hâkim bir tek partimiz var. Diğerleri? Beceriksiz bir ana muhalefet ve ümit veremeyen "diğer" küme düşmüş partilcr.. Bu memlekette kaç tane başbakan var? Bir seçim önce ona oy veren, onu çok z karizmatik bulan sizler şimdi onu böy~le üze üze işin nereye varabıleceğinin farkında mısınız? Sonra pişman olur, çok dövünürsünüz, ama iş işten geçmiş olur! Ondan, başbakanımızı böyle ukıorta eleştirmeden önce iyice düşünün, en iyisi onu tenkid filan etmeyin! • Kaynak Çağdaşlarımn anılarıyla Çehov (Çev. M Ozgul (lem Yayınevı) R kıyafet ahşverişlerinizde indi ekstre erte leme 30 Eylül'e kadar Axess üyesi mağazalarda, toptam 300 YTL ve üzeri kıhk kıyafet ahşverişlerinizde %5 indirim ve 1 ay ekstre erteleme fırsatı var. Axess kazandırır, Axess'i olan kazanır. Indırim tutan en fazla 25 YTL ile sınirhdır ve bu ındınm 12 Ekım'den sonrakf ılk hesap ekstrenize yansıtılacaktır. Ekstre erteleme sadece taksıtlı alışverişlerde geçerlıdir. 444 25 25 www.axess.com.tr AKBAIMK f