Katalog

NECDET ADABAĞ VE PROF. GIANPIERO BERLINGERI’DEN AHMET HAMDİ TANPINAR ÇEVİRİSİ ‘Mahur Beste’ İtalyancada! Necdet Adabağ, TEDA atölye çalışmalarına İtalyan moderatör olarak Prof. Gianpiero Berlingeri’yi çağırır ve Türk-İtalyan çevirmenler bir hafta boyunca çeviri metinler üzerinde görüş alışverişinde bulunur ve çeviriyle ilgili değerlendirmeler yapar. Çevirilmesi için önce Tanpınar’ın Beş Şehir adlı yapıtını düşünürler ama yazarın daha önce İtalya’da yayımlanmış olan yapıtlarıyla özdeşliği göz önünde tutularak Mahur Beste’de karar kılarlar. Yeniyle eskiyi karşı karşıya getiren, geçmişe bir özlem olduğu kadar yeniye bir merakın öne çıktığını vurgulayan ve Osmanlı’nın çöküşünü anlatan Mahur Beste böylece adı değiştirilmeden (Lunargento, 2022) Necdet Adabağ ve Prof. Gianpiero Berlingeri’nin kaleminden İtalyancaya çevrilir. Kubbemiz kitabını İtalyancaya çeviren odur) katkısının CENAP CEM altını çizmek gerekir. Çok büyük bir duyarlılıkla konu- ya eğilmiş ve yetkin bir çeviri ustası olarak tüm bilgi- er şeyin bir başlangıcı vardır. Başlamak sini ve çevirmen becerisini kullanmıştır.” önemli, arkası gelir. Yani kitap çevirmek H gibi. Çevirmenliği meslek edinmiş olanlar AHMET HAMDİ TANPINAR’IN var, bir de başka meslekten olup çeviri uğraşına ‘MAHUR BESTE’ YAPITININ SEÇİMİ heves edenler. Örneğin, akademisyenler. Ahmet Hamdi Tanpınar’ın seçimi de rastlantı de- Çevirinin pek de bilimsel sayılmadığı akademik ğil, araştırılarak yapılan bir seçimin sonucudur. Şöy- ortamlarda seve seve kitap çeviren çok akademis- le diyor Adabağ: “Biz istedik ki bu çalışmalar ay- yen var. Ben bu kişileri övgüyle karşılıyorum. Çe- rı ayrı çeviri parçaları olmasın, sonunda elle tutulur virinin edebiyata ve çok okuma alışkanlığına de- bir çeviri ürünü ortaya çıksın, bir bütün üstünde ça- rinliğine bir katkısının olduğu inancını taşıyorum. lışmanın daha yararlı olacağını düşündük. Ve gene Bu bağlamda ilk çeviri deneyimini tersinden ya- bu çalışmanın atölye süreciyle sınırlı kalmamasını, panlar da var, yani kendi dilinden başka bir dile tüm yıla yayılmasını istedik. Sonuçta Ahmet Hamdi çevirmek gibi daha zoru seçenler. Oysa bir yaban- Tanpınar’ın Mahur Bestesi’nde karar kıldık.” cı dilden kendi diline çevirmek görece daha ko- Çevirilecek yapıtın seçimi zor olmamış. Önce laydır. Ancak kendi dilinizden yaşadığınız yaban- Tanpınar’ın Beş Şehir’ini düşünmüşler ama daha ön- cı bir ülkenin diline çeviri yapmak, uzaktan uza- ce İtalya’da yayımlanmış yapıtlarıyla özdeşliği göz ğa o çeviri denemesine kalkışmaktan daha az zor- önünde tutularak Mahur Beste’ye (kitabın adı değiş- layıcıdır. O ülkenin gerçeğinin içinde gece gündüz ya- tirilmeden bırakılmış, Lunargento, 2022) karar veril- bir çalışma yaptı. Un Uomo allo specchio (Aynada Bir şamak, kafanızda sürekli yoğurduğunuz, sizi zora so- miş. Adam / Lunargento, 2012) yayımlandı. İtalya’da dok- kan bir anlatımın hiç beklemediğiniz bir anda karşılığı- Tanpınar’ın, daha önce, iki kitabını (Saatleri Ayarla- toradayken çevirdiği Cahit Sıtkı Tarancı seçkisini daha nı bulmanıza yardımcı olabilir. ma Enstitüsü / L’Istıtuto per la regolazione degli oro- da genişleterek ve gözden geçirerek yeniden bastırdı. logi, 2014 ve Huzur / Serenita, 2017) bir Türkolog olan Adabağ’ın ayrıca bugünlerde Francesco TARANCI’NIN ‘OTUZBEŞ YAŞ’ ÇEVİRİSİ Fabio Salomoni çevirmiş ve ünlü Einaudi Yayınevi ya- Petrarca’nın Divan’ı (Kırmızı Kedi Yayınevi) ve Luigi Cahit Sıtkı Tarancı’nın Trentacinque anni (Otuzbeş yımlamıştı. Dahası, bir başka nedeni de romanı bir de- Pirandello’nun Altı Kişi Yazarını Arıyor Tiyatro Seçki- Yaş / Orizzonti letterari, 1971) İtalyancaya çevirilme si (İletişim Yayınları) adlı çeviri kitapları yayımlandı. nemeye yeğlemeleri. hikâyesi böyle olmuştur. 1970’li yıllardı. O zamanlar İtalya yalnız Nâzım ‘MAHUR BESTE’ VE OSMANLI’NIN TEDA ATÖLYE ÇALIŞMALARI Hikmet’i biliyordu. Umut kırıcı bu olumsuz ortama ÇÖKÜŞÜNÜ ANLATMAKTA ARACILIK Necdet Adabağ, beş-altı yıl önce TEDA atölye ça- karşın yılmadan çeviri uğraşını sürdüren kişilerden biri Mahur Beste yeniyle (“kadının Osmanlı sofrasına lışmalarına İtalyan moderatör olarak Prof. Gianpiero de Necdet Adabağ’dı. Berlingeri’yi çağırır. Çalıştaylarda Türk-İtalyan çevir- oturtulması” gibi göstergeler var) eskiyi karşı karşı- İtalyancadan Türkçeye çevirilerinin yanı sıra ola- ya getiren ve öteki yapıtları gibi gerçek-imgelem (düş) menler bir hafta boyunca çeviri metinler üzerinde bire- naksızlıklara karşın Türkçeden İtalyancaya çevirilerini karşıtlığı üzerine kurulu bir yapıttır. bir görüş alışverişinde bulunur ve çeviriyle ilgili değer- sürdürdü; İtalyan Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı öğ- lendirmeler yapar. Bu yalnız İtalyanca için değil, başka Geçmişe bir özlem olduğu kadar yeniye bir merakın retim üyeleriyle birlikte Antologia della poesia turca öne çıktığını vurgulayan yapıt, adına özdeş bir anlatım diller için de geçerlidir. contemporanea’yı (Çağdaş Türk Şiiri Seçkisi / (Manni Söz konusu ekip çalışmalarını yalnız atölye haftası- biçimi ya da biçem üzerine kuruludur. Tıpkı bir müzik Editore, 2006) İtalya’da yayımlattı. na değil, iki üç yıla yayarak düzenler bu kez. Şöyle ki makamı gibi (mahur makamı) skalaları vardır. Ancak bu kez yayın parasal giderlerini kendisi de- Roman, yüksek perdeden başlayarak yavaş yavaş al- moderatörler ve çevirmenler aralarında iki üç yıl bo- ğil, TEDA (Kültür Bakanlığı) karşıladı. TEDA bu et- yunca bir metin alışverişi ağı kurar ve sonuçta kitapla- çalan perdelerde anlatım bulan bir klasik müzik parça- kinliğinde itici güç ve ekip olarak, ikinci kitabı ha- rına kavuşurlar. sı gibi mahur makamının (mahur beste) işleniş süreci- zırlamasında destek oldu: Racconti dell’Anatolia Necdet Adabağ’ın ifadesine göre “Bir İtalyan olarak ne öykünerek oluşmuştur. Mahur Beste, Osmanlı zihni- (Anadolu’dan Öyküler / Çağdaş Türk Öyküsü Seçkisi ve yapılan çevirinin İtalyancaya yapılmış olması nede- yetinin yavaş yavaş çöküşünü anlatmakta aracı olarak / Gremese, 2008). Ve ardından Necdet Adabağ kişisel niyle Prof. Berlingeri’nin (Yahya Kemal’in Kendi Gök kullanılmıştır. n 6 2 Mart 2023