Katalog

Japon yazınını Batı’yla buluşturan yazar: Natsume Soseki! Meiji döneminin başlamasıyla Batı kültürü ve yazınından etkilenen, hem kültürel kimliğini koruyan hem de bu kimliğin çağdaş dünya ile buluşmasına yardımcı olan Çağdaş Japon edebiyatının öncülerinden Natsume Soseki, İthaki Yayınları tarafından yayımlanan Gönül, Üç Köşeli Dünya ve Oblomov gibi bir karakteri anlattığı Ardından’da olduğu gibi modern sanatlar ile geleneksel Japon kültürünü harmanlayan anlatılar oluşturur. rında isimsiz bir karakterin yolculuğunu izletir. Z. DOĞAN KORELİ Kitapta anlatıcı ile ilgili pek bir şey bilinmez. Sadece onun yaşama ve sanata bakışı irdelenir. Şehir hayatından BATI’YA ÖYKÜNMEDEN ÇAĞDAŞLAŞABİLMENİN bunalan ve uzaklaşmak isteyen hem şair hem ressam olan YOLLARINI GÖSTERDİ! bir sanatçının aydınlanmak ve içe dönmek, geçmişin ve ge- Meiji döneminin başlamasıyla Batı kültürü ve yazınından leceğin kaygılarında kaybolmamak, bulunduğu “an”ı yaşa- etkilenen, Tokyo’daki İmparatorluk Üniversitesi’nde aldığı yıp öz dinginliğe ulaşmak adına dağlara doğru yaptığı yol- İngiliz dili ve yazını eğitimi ve sonrasında aynı üniversitede profesörlüğe kadar yükselişiyle, Japon yazınını Batı’yla bu- culuğu anlatır kitap. luşturmada önemli katkılar sağlayan çağdaş Japon edebiya- Kahraman, “Huzurlu bir hayat sakin bir zihinle olur.” tının öncülerinden Natsume Soseki, modern sanatlar ile ge- düşüncesiyle bir anlamda meditasyon gezisi de denilebile- leneksel Japon kültürünü harmanlayan anlatılar oluşturur. cek bir geziye çıkar. Son durağı olan kaplıcaya varmadan Ekonomik zorluklara karşı savaşan insanları, özgürlüğü, önce yaşlı bir kadının işlettiği çay evinde dinlenir ve orada kişisel izolasyonu ve yabancılaşmayı, ülkesinin hızlı en- yaşlı kadından dinlediği hikâyeden çok etkilenir. düstrileşmesinin sonuçlarını ve Batı’ya öykünmeden çağ- Hikâye aslında oldukça basittir: Nagara Kızı denen bir daşlaşabilmesinin yollarını gösterir. kıza iki erkek âşık olur. Kız, seçim yapamayınca kendini ‘ARDINDAN’ suçlayarak Kagomi Gölü’ne atlayıp intihar eder. Odak noktası Meiji restorasyonundan sonra Japonya’nın Burada bir şey çok dikkat çekicidir ki kahramanın var- hızla modernleşmesi olan Ardından’da (Çeviren: Habibe Sal- mak istediği kaplıcanın işletmecisinin kızı Nami de aynı ğar / İthaki Yayınları) Soseki, varlıklı bir ailenin işi ve ev- yazgıya sahiptir. Alt metinde yazar, bu iki genç kızın yaşa- liliği olmayan, sadece kitaplarıyla vakit geçirip düşüncele- dıkları üzerinden gelenekselle modern arasında sıkışıp kal- re dalan 30 yaşındaki oğlu Daisuke’nin yaşadıklarını anlatır. mış bir toplumun açmazlarını da hissettirir. Nagara, gele- Dönem, 20. yüzyılın başındaki Rus-Japon Savaşı’ndan kı- nek baskısına yenilip fiziksel olarak ölürken Nami, zorla sa bir süre sonrasıdır. Başkahraman Daisuke, çoğu yönden evlendirildiği adamdan boşanıp baba evine döner ve bir an- Gonçarov’un Oblomov’una benzer bir açmaz içindedir. Ha- lamda bu dünyanın ve geleneklerin anlamsızlığına boş ve- yatın hiçbir amacı ve anlamı olmadığını düşünür; hareke- rip ruhsal olarak ölür. te geçmek, bir şeyler yapmak için bir neden bulamaz. Evi- Kahraman, dağdaki kaplıcaya yaptığı yolculuk boyunca nin ve ailesinin geleneklerine meydan okur, yalnızlığı sever. zen rahipleriyle de buluşur, sanatını hayatın merkezine ko- OBLOMOV BENZERİ BİR KARAKTER: DAISUKE! yan felsefi sohbetlere katılır. Ancak onu bir an evvel kaplı- Aslında prestijli bir üniversiteden mezundur hatta Batı- caya çeken durum ise kendisinde pek çok gizem olduğunu kabul edilemez. Ancak Daisuke ve Miçiyo bu yasak aşk ne- lı profesörlerden çok iyi eğitim de almıştır. Buna karşın iş düşündüğü, etraftakilerin “deli“ dediği Nami’dir. deniyle ne kadar suçluysa bir eş olarak sorumluluklarını aramaz, bir iş önerilse de oralı olmaz. Dünyayı bir seyirci Kaplıcaya varınca Millais’in Ophelia resmini anımsatan unutan Hiraoka’nın da o kadar suçlu olduğu gösterilir. gibi izler. Bu durum, bir anlamda “durmaksızın çalışan Ja- gizemli Nami’yle karşılaştıktan sonra onun büyüsüne ka- Daisuke bir yandan törelerinin katı kurallarına sıkı sıkı- pon halkının içinde çalışmayan bireyin betimlemesi” ola- pılır ve resmini yapmak ister. Ancak bir türlü istediği kare- ya bağlı ailesine ve özellikle babasına karşı kişisel özgürlü- rak yansıtılır. Batılılaşmanın ülkesinin geleneklerini silip yi yakalayamaz, tuvaline bir çizgi dahi çizemez çünkü yan- ğünden, kitaplarından, uzun yürüyüşlerinden ödün verme- süpürdüğünü fark etmesine karşın bunu engellemek için bi- meye çabalarken diğer yandan da arkadaşı Hiraoka ve Mi- sıtmak istediği gerçek yüz ifadesini Nami’de bir türlü bula- le bir şey yapmaz Daisuke. Zaten kalıplaşmış Japon düşün- çiyo ile girdiği, benliğiyle çelişen umutsuz ve sıkıntılı du- mamıştır. Onda Japonya’nın pastoral dünyasını, kültürünü, ce yapısının karşısındadır hep. rumdan kurtulmaya çalışır. rengini arar sanatçı. Aldığı eğitim dünyanın geleneklerle çizilen sınırlardan Soseki, yapıtta okuru güzel bir yüzün büyüsüne, pem- ‘ÜÇ KÖŞELİ DÜNYA’ daha geniş olduğunu gösterir. Ancak onun tüm bu sınırları be sakuranın dinginliğine davet eder. Büyük şehrin keşme- aşma, yeni değerleri bulma konusunda da bir çabası yoktur. Güzellik, doğa, eski Japonya’nın modernleşmesi, Do- keşinden kaçan ve insanla yaşamanın zor olduğunu sürek- ğu-Batı kültürlerinin karşılaştırılması üzerine bir kitap olan İş insanı babasının verdiği harçlıkla mutludur. li vurgulayan kahramanla beraber yaşamdaki hazların bir Daisuke en yakın arkadaşı Hiraoka’nın eşi Miçiyo ile Üç Köşeli Dünya’da (Çeviren: Burcu Erol / İthaki Yayınla- ömür süreceğinin farkına varılmasına yardımcı olur, şef- geçmişte derinlere gömülen ve hiç unutulmayan aşkın ye- rı) ise Soseki, “haiku roman” dediği tekniğe uygun olarak niden canlanması sonucu tamamen dağılır. Bu durum, Ja- kendi içinde yoğun çıkarımlarla ve yer yer “zen öğretisiy- kat duygusuna ulaştıracak esini bulma yolculuğunda okura ponya’daki aile ilişkileri ve yasal düzenlemeler açısından le” sanatın ve hayatın özünü kavramaya çalışan 30 yaşla- yoldaşlık eder. n 10 2 Mart 2023