Katalog

O ele geçmez ülkeye doğru... Annie M. G. Schmidt’in kaleminden çıkan, Fiep Westendorp’un olağanüstü resimleriyle okuru sımsıkı kucaklayan hiçbir an; yadırgı, yabancı değil. Neredeyse 75 yıl öncesi ve bambaşka bir ülke... Ona karşın her an, her anlatılan şaşırtıcı derece de bizden / günümüzden... Böyle duyumsayışımızda elbette ki öyküleri dilimize kazandıran Mustafa Özen’in, özenli çabasının da payı büyük. rinin başında, oyunun çocuklara sundu- Y. BEKİR YURDAKUL ğu büyük zenginliği çoğaltan bu davra- nışlar geliyor. Öyle ki sessizce sahneye e zaman yazı başına taşıdığı yetişkinler; her zaman anlayış- otursam hep aynı şey lı, her zaman hoşgörülü, hep bir sabır N olur: Nereden baş- küpüymüş gibi çıkmıyorlar karşımıza. lasam? Nereye doğru akıp Hayatın akışına uygun, neyin birincil gitsem? Gün olur ilk sözcükler ya da öncelikli olduğunu unutmadan akar gelir, sıra bilmeden; bu- ve sevgiyle dolu bir fotoğraf radayım der sanki yazının ken- veriyorlar. disi... Gün olur ertelerim yazma- yı, sonrayı bekler sanki sözcükle- İKİ BÜYÜK SANATÇI rim; sen şöyle bir dolaş gel, derler Jip ile Janneke’nin günlerine tanıklığa bir ağızdan... durduğunuzda sizi bütün bunların yanı Bugün küçük bir çocuk heye- sıra iki büyük sanatçı karşılıyor: Aradan canıyla, Jip ile Janneke’den el al- geçen onca yıla karşın eskimeyen öykü- mışçasına çığlık çığlığa koşup geldi- leriyle Annie M. G. Schmidt (1911-1995) ler işte. Ne ki bu kez derdim baş- ve öyküleri okuyup bitirdikten sonra bu ka... Tamam, onlardan da (Jip ile kez de resimleri için kitabı yeniden Janneke’den de) söz açacağım el- sayfa sayfa dolaşacağınız Fiep bette ancak ilkin onların da fısıldadığı Westendorp (1916-2004). şu konuyu dile getirip kurtulayım: Hollanda’da, küçük bir Birinci kitapta (Beraber Oynayalım köyde doğan Annie M. G. mı?) 38, ikincide (Sonsuza Dek Arka- Schmidt, dünyanın, savaş zehrini solu- daş) 40 öykü... 78 sahne; hepsi tanıdık, maktan yorulduğu yıllara rastlayan ço- hepsi bizden, hepsi doğal, hepsi ala- Desen: FIEP WESTENDORP cukluk döneminde içine düştüğü yal- bildiğine yalın, hepsi onca kısacıklığı- nızlık ve mutsuzluk duygularıyla çocuk nie M. G. Schmidt’in kaleminden çıkan hiçbir an na karşın büyük bir dünya barındıran, hepsi sahici... kitapları okuyarak baş etmeye çalışmış. İlk şiirleri- yadırgı, yabancı değil. Neredeyse 75 yıl ve bam- Ve iki yapıt aslında yazarın söylemedikleriyle de ni 14 yaşında yazmış. Ancak yazar olarak adını, 2. başka bir ülke... Ona karşın her an, her anlatılan dopdolu. İşte bugün onların, Jip ile Janneke’nin Dünya Savaşı’ndan sonra çalışmaya başladığı ga- şaşırtıcı derece de bizden / günümüzden... Böyle hangi yaramazlıklarından başlasam söze diye dü- zetede yayımlanan şiirleri ve yazılarıyla, 1950’li yıl- duyumsayışımızda elbette ki öyküleri dilimize ka- şünüp durdum epeyce! larda duyurmaya başlamış. zandıran Mustafa Özen’in, soyadının hakkını verdi- Haklısınız, aslında “yaramazlık” değil konu; on- Fiep Westendorp’un olağanüstü / unutulmaz re- ği özeninin de payı büyük. ların, bütün çocukların dolayısıyla hepimizin hayatı simleriyle 1953’ten 1957’ye kadar, bir Hollanda ga- el yordamıyla öğrenme, kavrama, kayda geçirme ASIL ÖĞRETİCİ OLAN... zetesinde yayımlanan, 1963-65 arasında 5 kitap ola- süreci. Adını “yaramazlık” koyup geçtiğimiz şairin Şöyle baksak geçip giden yıllara; unutulmayan- rak da basılacak öykü dizisi “Jip en Janneke” ise (Edip Cansever) çığlığıyla “o bir daha ele geçmez onu çocuk yazınının unutulmazları arasına taşımış. ların, yanı başımızdan ayrılmayanların, başarıla- ülke”de hiç bitmese dediğimiz / hiç doyamadığı- rımızdan çok bize keder verenler olduğu gerçeği Çocuklar için ürettikleriyle ülkesinde çok sa- mız oyunlarımız. yıda ödüle değer bulunmuş. 1988’de ise çocuk gülümsemez mi yılların ötesinden? edebiyatı alanında dünyanın en önemli ödülü sa- Dolayısıyla sıradan, heyecansız, herhangi bir sı- HİÇ DE YABANCISI DEĞİLİZ! yılan Hans Christian Andersen Ödülü’nü, Astrid kıntıyı barındırmayan anların kayıtlarımız arasında Her öyküde kimi çatışmalar / atışmalar, irili ufaklı Lindgren’in elinden almış. olmadığını fark etmek / görmek hiç de şaşırtıcı de- kazalar, bu kez hangi duvara karşı çıkacaklar / tır- Çocuklar için yazılanları öncelikle yetişkinler, ille de ğildir. Ve her çocuğun o sahici, o güzelim ilk öğ- manacaklar, hangi sınırı aşacaklar heyecanı çıkı- anne babalar ve öğretmenler okusa diye bir düş kur- renme yıllarını irili ufaklı kazalara uğramadan geri- yor karşımıza... maktayız ya... Haydi Jip ve Janneke’yle de (çocuk- de bırakma olasılığı da yoktur. Aslında başarı de- Her öyküde kendimizden bir iz, bir ses, bir renk, ların elinden almayın ama) önce siz tanışın bence! n diğimiz şey de orada, yenilginin kıymetinin bilin- ne zamandır unutulmuş bir an gelip dikiliyor kar- mesinde saklıdır. şımıza. Aklımızın sinemasında durmaksızın kendi Jip ile Janneke-Beraber Oynayalım mı? / An- Jip ile Janneke’nin öykülerinin, bize bunları dü- çocukluğumuzda çekilmiş o eşsiz film oynuyor ki nie M. G. Schmidt / Çeviren: Mustafa Özen / şündürmekten öte yaptığı bir şey daha var: İki senaristi, yönetmeni, başrol oyuncusu tanıdık! Resimleyen: Fiep Westendorp / Can Çocuk / “oyunbaz”ın (yerinde duramazın) başlarına gelen- Hemen her sahnede onca diriliğiyle haylazlıkları- 7+ / 131 s. / 2022. ler / getirdikleri ya da neden oldukları ufak tefek mız, yaramazlıklarımız, bütün oyun arkadaşlarımız Jip ile Janneke-Sonsuza Dek Arkadaş / Annie beliriyor; sıralı, karışık... Baştan sona bu duyguyla kazalar karşısında anne babaların, bütün olarak M. G. Schmidt / Çeviren: Mustafa Özen / Resim- sürüyor Jip ve Janneke’yle yolculuğumuz. yetişkinlerin aldığı tutum. leyen: Fiep Westendorp / Can Çocuk / 7+ / 135 Çocuklarsa / çocukluksa söz konusu olan, An- Schmidt’in, öykülerin arayüzüne özenle serdikle- s. / 2022. 2 Mart 2023 14