Katalog

İLYA İLF VE YEVGENİ PETROV’DAN ‘ON İKİ SANDALYE’ MERHABA üm yapıtlarında belli ırkların, Sandalye peşinde Rusya turu! belli ırklara üstünlüğünün savu- T nulduğu, etnik kökenlerin soy- lulukla ilintisinin savlandığı, her tür- Rusya’da yayımlanan pek çok gazetede ortaklaşa “gülmece öyküleri” lü insanlık dışı muamelenin yaşatıldı- ğı dönemde siyah toplumun ABD’de kaleme alan, neredeyse tüm kitaplarını da birlikteş yazmış İlya İlf ve yaşadığı çileleri dile getirdi… Afrika Yevgeni Petrov, 1920’lerin sonlarında Rusya’da iki yüzü aşkın baskı topluluğu ve kültürünü konuşturdu… Söz hakkı verilmeyen insanların öz- yapan gülmece romanları On İki Sandalye’de (Türkiye İş Bankası Kültür gül tarihine ışık tuttu… 88 yıllık yaşa- Yayınları) eğlenceli bir Rusya turuna çıkarıyor. mı 2019’da “Everybody’s somebody” (Herkes, biridir!) diye diye sonlandı- Nabokov’un “dahi ikizler” diye andığı, İlf ve Petrov’un On İki Sandalye’si, ğında insanlığa usta yapıtlarının yanı satılmış bir yemek takımının sandalyelerinden birinin altına dikilerek sıra “Siyahlar ve beyazlar, kadınlar ve gizlenmiş paha biçilmez mücevherlerin peşine düşen İppolit Matveyeviç ile erkekler; bu dünya sizin, bizim, hepi- mizin!” sloganını miras bıraktı… No- Ostap Bender’in başından geçen trajikomik olayları konu ediyor. bel Edebiyat Ödüllü ilk Afrikalı-Ameri- kalı kadın yazar Toni Morrison kapa- Çevirmen Mustafa Kemal Yılmaz’ın dipnotları ise Rusya tarihini, sosyal ğımızda. Z. Doğan Koreli’nin yazısı… ve kültürel yapısını Rus şairlerinin unutulmaz dizeleri Üçüncü sayfamızda, Rus yazarlar eşliğinde gülümseterek aktarıyor. İlya İlf ve Yevgeni Petrov’un, yüz yıl öncesinin Rusyası’nda eğlenceli bir tura çıkardıkları gülmece romanları Matveyeviç bu sırrı açıklarken kayınva- sürden, rüşvetçi devlet memurlarına, in- On İki Sandalye’yi incelediği yazısıy- NURSUN EREL lidesini defneder defnetmez sandalyenin sanları döşeğini sattıracak kadar zorlayan la Nursun Erel yer alıyor. fukaralığa ve kıtlığa uzanan olaylar dizisi Mehmet S. Aman, usta yazar Öner peşine düşüyor. Bu telaşlı arayış sırasında us yazarlar İlya İlf (İlya Arnoldoviç Yağcı ile küreselleşmenin ve baskı- kitapta sık sık “Türk tebaasının oğlu” diye de hicvediliyor. Fayzzılberg) ve Yevgeni Petrov’un cı bir ideolojinin yarattığı karanlık ve anılan sahtekâr Ostap Bender ile tanışıyor. Bir gece Moskova’da konaklayan servet R (Yevgeniy Petroviç Katayev) yüzyıl yozluk içinde kendine yabancılaşan avcıları, fakir bir öğrencinin kiralık odasına Bu tanışma, servet avına çıkan ikiliyi “ka- önce ortaklaşa kaleme aldıkları, 1920’lerin toplumda aydınlığı arayan bir avuç in- konuk oluyor. Parasızlıktan ertesi gün dö- der ortağı” durumuna getiriyor. sonlarında Rusya’da iki yüzü aşkın baskı ya- sanın öyküsünü anlattığı anı-romanı şeğini satmak zorunda kalan gencin döşeği- Pek çok soyguna karıştığı için defalar- pan gülmece romanı On iki Sandalye (Tür- Yediveren’i konuşuyor. ne odaklanan yazarlar İlf ve Petrov, “ma- ca hapse giren Bender, kendine güvenini kiye İş Bankası Kültür Yayınları) ile eğ- Zafer Zorlu, Seyhan Erözçelik’in ola- vi çiçekli döşek”le Rusya’daki yaşamı şöy- yitirmiş, silik kişilikli Matveyeviç’i adeta lenceli bir Rusya turuna çıkarı- rak “kitap bir (1980-1996)” ve “kitap le özetliyor: yor. Başkişileri İppolit Matveye- iki (1994-2011)” adlarıyla iki cilt ola- “Yurttaşlar, mavi çi- viç ile Ostap Bender’in başından rak yayımlanan tüm şiirlerini inceliyor. çekli yaylı döşeğe saygı geçen trajikomik olayları konu Tülin Tankut, Gülsüm Cengiz’in gösterin! Bu aile ocağı- eden romanı Rusça aslından çe- usta şair ve yazarların yapıtlarından dır, yuva konforunun biz- alıntılara yer verdiği, edebiyatçıların viren Mustafa Kemal Yılmaz’ın zat kendisidir, aşk üssü- çocuklarıyla da bağlantı kurarak ilk dipnotları ise Rusya tarihini, sos- dür, gazocağının baba- elden tanıklıklarla kaleme aldığı Bir yokültürel yapısını hatta Rus şa- sıdır. Öyle tatlı birşey- Edebiyat Durağı / Küçükçekmece’yi irlerinin unutulmaz dizelerini de dir ki yayların demokra- değerlendiriyor. gülümseterek aktarıyor. Şerif Mehmet Uğurlu, Selda Uygur’un tik gıcırtılı altında uyu- Rusya’nın Uzeyd şehrinin, ses- 2020 Turgut Özakman İlk Roman Ya- mak! Öyle harika rüya- siz-sakin taşrasında açılan ro- rışması Birincilik Ödüllü ilk romanı Ba- lar görür ki açık mavi man, çok sayıda kuaför ve ce- balar ve Kızları’nı inceliyor. çuha üstünde uykuya da- naze hizmetleri bürosu bulunan H. Hande Orhon Özdağ, Bernard lan insan! Öyle bir say- kentte buna karşın, insanların Crick’in incelemesi Demokrasi- Çok gıya mazhar olur ki dö- doğması, traş olması ve ölme- Kısa Bir Başlangıç’ı irdeliyor. şek sahibi! sinin “pek nadir görüldüğünü” Meleksima Alp, Mehmet Güler’in Döşekten yoksun insansa dile getiriyor. O kadar ki şehrin cesareti, korkaklığı, ihaneti ve dost- acınacak haldedir. Yok hük- iki tabut ustası, “bir türlü ölme- luğuyla insanı anlattığı romanı Taş mündedir. Vergi ödemez, yen” insanların sonunu bekler- Üşümesi’ni tanıtıyor. karısı yoktur, tanıdıkları ken sert bir rekabete girişiyorlar. Çağatay Yaşmut, Armağan ona -çarşambaya kadar- Beklenen ölümlerden biri so- Tunaboylu’nun modern bir “Katil borç vermez, taksi şoförle- nunda gerçekleşiyor: Nüfus kim?” polisiyesi niteliğindeki Polisi- ri, arkasından hakaret dolu kayıt memuru Matveyeviç, ka- ye Yazarının Ölümü’nü inceliyor. sözler sarf eder, genç kızlar Cengiz Taşcı, Murat Cem Miman’ın yınvalidesi Petuhova’nın ani- suratına güler, çünkü ide- 1950’lerin İzmiri’nde, İstanbullu bir den hastalandığı haberini alı- şirketin İzmir sinemalarının muha- alistlerden hoşlanmazlar.” yor. Ölüm döşeğindeki yaşlı “emir kulu” haline dönüştürüyor. sebe işlerini yürütmek için görevlen- Usta yazar Nabokov’un “dahi ikizler” kadın, son nefesini vermeden yıllardır sak- İkili, hangi ellerde, nerelerde olduğu bi- dirdiği pursantaj memuru İbrahim’in diye andığı İlf ve Petrov neredeyse tüm ladığı büyük sırrını aslında pek sevmedi- çevresinde gelişen romanı İnsan Bir linmeyen sandalyelerin peşinde Rusya’yı kitaplarını ortaklaşa yazmışlar. Öncele- ği, kızının ölümünden bile sorumlu tuttu- Gemi’yi değerlendiriyor. kâh yürüyerek, kâh at sırtında, kâh trenle ri gazetelerde tefrika edilen öyküleri daha ğu damadına açıklıyor. Y. Bekir Yurdakul, Nesibe Çakır’ın dolaşırken epey serüven yaşıyorlar. Servet Devrim sırasında malına mülküne el ko- sonra kitaplaşarak yayımlanan yazarların, Bergama’nın uzak geçmişine yol- avı sürerken yaşlı kadının bu sırrını sade- özellikle 1927’den başlayarak her sefe- nulacağı korkusu yaşayan Petuhova, meğer culuk sunduğu Pergamon’un Kayıp ce damadı ile değil, günah çıkarmaya git- tüm mücevherlerini evdeki yemek masası- rinde binlerce adet basılarak iki yüzün üs- Hazinesi’ni ve Dr. Recai Bazancir’in tiği papaz Fyodor’la da paylaştığı ortaya tünde baskıya ulaşan kült yapıtları On İki nın sandalyelerinden birinin oturağının al- “çocuk edebiyatı” dergiciliğinin ül- çıkıyor. Böylece sayıları üçü bulan servet tına dikerek gizlemiş. Ne var ki yıllar önce Sandalye’nin ardından 1928’de kaleme al- kemizdeki yolculuğuna ışık tuttuğu avcıları, zaman zaman kavgaya tutuşuyor- evdeki yemek takımının on iki parçasından dıkları Altın Buzağı adlı romanları da bü- Türkiye’de Çocuk ve Gençlik Dergile- biri olan bu “değerli (!)” sandalye, takımla lar. Olaylar aktarılırken, Rusya’nın o yıl- yük ilgi görmüş. Ardından çıktıkları ABD rinde Halk Edebiyatı Türleri’ni tanıtıyor. birlikte çoktan elden çıkarılıp, açık artırma lardaki sosyal atmosferi ayrıntılarıyla or- yolculuğu sonrası da Tek Katlı Amerika Vitrindekiler ve Mustafa ile satıldığı için kayıplara karışmış. taya konuluyor; basın üzerindeki ağır san- adlı kitaplarını yayımlamışlar. n Başaran’ın hazırladığı Bulmaca ile düşün trafiği sürüyor! l İmtiyaz Sahibi: Cumhuriyet Vakfı adına: Alev Coşkun l Genel Yayın Yönetmeni: Arif Kızılyalın İyi okumalar... l Yayın Yönetmeni: Gamze Akdemir l Tasarım: Bahadır Aktaş l Grafik: Mehmet S. Aman l Sorumlu Müdür: Özgür Soyer l Yayımlayan: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık AŞ l İdare Merkezi: Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sok. No: 2, 34381 Şişli- İstanbul l Tel: 0 (212) 343 72 74 (20 hat) Faks: 0 (212) 343 72 64 l Reklam Genel Müdürü: Esra Bozok l Reklam Rezervasyon: Tel: 0 (212) 343 72 74 Mail: reklam@cumhuriyet. com.tr l Baskı: İleri Basım Mat. Amb. Reklam Tanıtım Yay. ve Teknik Hiz. Tic. AŞ, Yenibosna Mah. 29 Ekim KITAP Cad. No: 11A/41 Bahçelievler - İSTANBUL. l Yerel süreli yayın l Cumhuriyet gazetesinin ücretsiz ekidir.