Katalog

ŞAIR ARIFE KALENDER’DEN ‘ÇAĞDAŞ ŞIIRIMIZDE IMGELER’, ‘KADIN ERKEK GEYIKLERI’, ‘YAZ ÜŞÜMESI’ ‘Şiir okuyanın beyninde, yüreğinde bir dalı oynatmıyorsa neye yarar?’ Şair Arife Kalender ile kısa süre önce art arda yayımlanan üç yeni şiir kitabı; dağ, deniz, yalnızlık, gece, aşk, ölüm, çocuk, anne- baba, ağaç, rüzgâr, kuş, şiir, el, erkek şiirinde kadın, kadın şiirinde erkek-kadın, göz gibi imgelerin tematik olarak bütünlendiği bir ilk niteliğindeki Çağdaş Şiirimizde İmgeler; eril baskınlığın her alanda sürdüğünü imlediği, halktan tiplemelerle işlediği giderek kabalaşan yaşamdan şiire yansıyanların ifadesi Kadın Erkek Geyikleri ve değişen değerler, yok olan doğa ve zamanın geçiciliği gibi temalara yoğunlaştığı Yaz Üşümesi’ni konuştuk. GAMZE AKDEMİR gamze.akdemir@cumhuriyet.com.tr TEMATİK BÜTÜNLÜKLÜ BİR İLK! n Söze Çağdaş Şiirimizde İmgeler kitabı- nızla başlayalım isterim. Çağdaş şiirimizde bu yapıda bir tematik kitap yok, şiirimizde tema- lar böylesine karşılaştırmalı ve toplu değer- lendirilmedi. Kitabın bu özelliğini, yanı sıra Çağdaş Şi- irimizde İmgeler’de başlıca hangi imgelerin bütünlendiğini anlatırsanız neler söylersiniz? Şair incelemelerini yaparken bazı imgelerin çoğunluğu dikkatimi çekmişti ve uzun süredir şiirden. böyle bir araştırmayı düşünüyordum. Dağ, deniz, yalnızlık, “Aşk Birden” şiirimde ihaneti gece, aşk, ölüm, çocuk, anne-baba, ağaç, rüzgâr, kuş, şiir, söylemeye çalıştım: “İçimde bir le- el, erkek şiirinde kadın, kadın şiirinde erkek-kadın, göz… kenin ağırlığıyla geldim/ bir utan- Daha da çoğaltabilirdim ama tadımlık bir kitap olsun is- cın kırmızısı yüzümde/ geldiğim- tedim ve birçok şairden dizeler aldım. Sayfa aralarını ve ka- de kocam uyumuş, kapattım ışıkla- pağı Mustafa Işık resimledi. Evet, söylediğin gibi, böyle bir rı/ usulca kıvrıldım yanına, yıkan- araştırma, temalar tek tek işlenmiş olsa da bütün olarak ele madım/ sörsün tenimde ötekinin ko- alınmadı. kusu”. Cumhuriyet Kitap’ta yayımladığım bu çalışmanın imgele- “Erkek Geyikleri” şiirimde: “Si- ri araştırma sürecinde, okuduğum şiirlerde bu imgelerin faz- gara dumanı içinde kasket görüntü- la kullanıldığını görünce Dağ’la başladım. Başka şairlerden leri/ uğultuya karışıyor öksürükler/ dizeler alırken yazıyı hareketli, renkli kıldığını fark ettim ve ‘Kemik senin ananı’ diyor, öpüyor altı yedi aylık bir sürede hem şiirimizde yer etmiş şairler- avucunda /tespih şıkırtıları, bardak den hem de genç şairlerden dizeler aldım. Çağdaş Şiirimiz- çınıltısı, su buharı/ arasından kayıp de İmgeler’in devamı da gelecek; örneğin yağmur, göç, sa- gidiyor gündüzler” dizeleriyle giriş bah, kar v.b… imgeler de yazılmayı bekliyor. yaparken, şiir ilerledikçe “Gözleri- n “Suç ve Sevda” şiirinizde rüya imgesi; “Sur ve Sır n Kadın Erkek Geyikleri adlı kitabınızda tiplemeler dik- ni dikmişler masadaki adama/ dün götürdüm karısını, mışıl İçinde” şiirinizde (s. 42) kadınların aşk beklentileri ve kat çekiyor... mışıl uyuyor” dizeleriyle erkeklerin birbirini aşağılamaları- aşkı düşselleştirmeleri; “Korku Filmleri” (s. 28) ve “Çem- Kadın-Erkek Geyikleri bir kadın sohbetinden sonra bende na tanık oluyoruz. ber Daraldı” (s.32) şiirlerinizde yine toplumsal ve birey- oluşmaya başladı. Ülkemizde her iki cinsin de aşkı, sevgiyi, Bu kitap tematik bir çalışma. Yaşamda iki cins arasında sel sıkışmışlıklar, sarsılışlar ve isyan; “Şaraptır Güzü paylaşımı sağlıklı yürüttüklerini düşünmüyorum. Çünkü er- ne varsa onu yansıtmak istedim. Daha çok da halktan tiple- Düşündüren” (s. 25) şiirinizde, doğa, dil, düş tükendi imi, kek baskınlığı her alanda sürüyor. Böyle olunca da terazinin melerle sürdü... duygusu gibi şiirlerinizden örneklerle paylaşır mısınız? bir kefesi hep yukarda. “Rüyalardan uyandım sonra/ bir masaldan ye- Bu kitapta, tiplemelerin çoğu argo da kullanıyor, sö- DEĞİŞEN DEĞERLER, YOK OLAN DOĞA, nik döndüm/ uyusam gelir misin yeniden/ ateşi ateşle vüp sayıyor da. Giderek kabalaştığımız yaşamdan şiire ROBOTLAŞARAK YALNIZLAŞAN İNSAN... tutuştursak/ kanı kundaklamaktan başka nedir ki aşk” di- yansıyanlar bunlar. Dayak da var cinayet de, çok kadın- n Yaz Üşümesi adlı kitabınızda ise tüm bu bağlamların zeleri “Suç ve Sevda”dan. lı hayatlar da… Kadınlar çoğunlukla hayali sevgili bekli- yanı sıra toplumsalla birlikte bireysel hesaplaşmalar “Yalnızlığım yurdum benim/ Duvarımı yumrukluyor bar- yor, rüya görüp düş kuruyorlar. Dere kenarında aşk bek- önde... Toplumsal yapıdan dem alan kişisel sıkıntılara barlar/ yatak odama dadandılar, sevdama ve yemeğime/ leyen iki kadın gibi… gerçekçi bir bakış açısıyla kaleme aldığınız şiirleriniz doğa gövdesine dadandılar kadınların, kızların/ öcüler yaşar ve zaman gibi temalarla daha yoğun şekilde el ele... demiştim, öcüler var” dizeleri de “Çember Daraldı”da yer HALKTAN TİPLEMELER Yaz Üşümesi toplumsal yapıdan dem alan kişisel alıyor. n Şiddet, aldatma, açlık, erkeğin kadını mülkiyet edinir- sıkıntılara nasıl bir bakış açısı sunuyor, hangi Yaz “Güz yalnızca ağaçların güzü müdür/ kışa soyunan er- cesine sahiplenişi... Erkeklerin kadını ya günah nedeni ya Üşümesi’nde bireysel duygularımın, zamanın geçiciliğinin, ik ağacının/ rüzgâra verdiği yaprak unutmuş yeşilini/ az da ellerini sürdükleri anda mülkiyetine geçirdikleri bir eş- değişen değerlerin, yok olan doğanın, robotlaşarak kırmızı, az kırmızı damarda/ sevda mıydı, ateş miydi gecel- ya gibi görmeleri... yalnızlaşan insanın şiirlerini yazdım. Dağlarca, “Bizim gi- erde devinen/ şaraptır güzü düşündüren”… Kadının iç çelişkileri ve sarsıntıları gibi şiirinizin başat bi gelişimini tamamlayamamış ülkelerde, şairin toplumsal Tuhaf Bir Kadın’ı Leyla Erbil’e gönderme yaparak bağlamlarında gelişen Kadın Erkek Geyikleri’nin işaret konuları işlemesi kaçınılmazdır” der. yazdım: ‘tahtlar kurdum sevdiğime, gövdesine döşek/her ettiği toplumsal ve siyasal sorunsalları şiirlerinizden ör- Dünya ateş topuna dönüşmüşken, üstümüzde baskı şair deliymiş ya, kadın olunca beter/ yaşlanmayı bekledim, nekler misiniz? ve zorbalık sürerken sırtımızı dönebilir miyiz? Bunlara yaşlanmak özgürlüktür/ ellerini saçlarımdan çeksinler”… “Şeytan diyor ki sen de vur kafasına/ öldürecek beni bili- karşı şiir yazmak da bir direniş biçimidir. Aşklar, anılar, Sevgili Gamze, şiir evrendir. Yaşamda olan her şeyi yorum/ bak şu kama izine, kürek kemiğimin altında/ düzelir- inandığımız değerler yok olurken, günü güneşi, ağacı kuşu şiire yansıtmak istedim. Son olarak şunu söyleyebilirim: miş zamanla, erkek adam dövermiş/ ecel gibi dolaşıyor ar- göremeden koşu atları gibi ekmek peşinde topluca koşarken Şiir okuyanın beyninde, yüreğinde bir dalı oynatmıyorsa özelimiz de bunlardan payını alıyor. neye yarar? n dımda…” dizeleri şiddet ve cinayeti vermeye çalıştığım bir 12 28 Temmuz 2022 KADIR INCESU