Katalog

Yazınsal yapıtla yolculuk Bir açıdan uygarlığın izdüşümüdür elbette yolculuk, zaten karakter, yapıtta fiziki yolculuk yapsa da önemli olan zamanda, mekânda, ilişkide, kentte, okulda, çocuklukta, aşkta vb. süren yolculuğudur kişinin. Böylece farklı katmanlar aracılığıyla yaratıcı bir yolculuk serilir önümüze; yazınsal tat da yazıdaki tat da işte bu yolculukla çıkar ortaya. azınsal yapıtlar, izlek ne olursa olsun birer meyi sürdüren Murat Uyurkulak, Delibo (Can, 2020) sonu gelmez özverisiyle bir edebiyat öğretmenidir. yolculuk anlatısı bağlamında alınabilir. Bu adlı romanıyla, bu anlamda okunan değil, artalan- Yusuf’un da beğenisini kazanan şiir kitabı yayımla- Y yanıyla okura sunulan yaşam rehberidir ya- da okura kurdurulup yazdırılan yakıcı, hüzünlü ama mış romantik bir şairdir de aynı zamanda. Hoş onun pıt. Okur, kol kola girdiği her yapıtla, büyük bir ya- dağdağalı bir yolculukla buluşturuyor bizi. da “manzum” dosyası vardır kendinden bile gizlediği. zınsal serüvenden içeri dalar kaçınılmaz biçimde. Nereden geldiği bilinmese de bir biçimde sahiple- Bir babaya duyulabilecek vicdani sevgiyi baş- Bu doğrultuda benzersiz yolculuklar yaşanır diye- nilmiş, herkesçe sevilen mahallenin delisidir Delibo ka kaç yazar, yapıtında duyurmayı böyle başarabil- biliriz. Eğlenceli, meraklı, şaşırtıcı, sürprizli, bilin- (Deli İbo). Bir anda ortadan kaybolmuştur. Onunla miştir Murat’ın yakaladığına benzer biçimde mezliklerle örülü yolculuktur bunlar hep. çocukluk çağlarından bu yana ilişki için- bilemem? Yazınsal yapıtta anlatı evreni, öğesi her fiziki yol- deki mahalle insanları, okul, çevre insan- Ama ne olmuştur da hayatta bir başa- culuk, bizi zorunlu bir istasyona sürükleyecektir el- ları Delibo’yu aramaya koyulur. rıya ulaşamamıştır bu insanlar? Yapıtta- bette. Fiziki yolculuğun, yazınsal yapıtlarda bizi gö- Aramaya, sonradan televizyon dizi- ki yolculuk bizi, sonuçta tam bir geri dö- türdüğü farklı yerler olacaktır. Kurmaca yapıtların leriyle ünlenen Yasemin’in, ne yapar- nüşle, yaşanan o hayatın üzerinden ye- buna benzer yolculuklarına bizler de çıkmaz mıyız sa yapsın “Yasemin’i unutama(yan)” (20) niden geçirip neyin ne olduğunu yerli ye- kendi yaşam döngümüz içinde, düşsel yolculuk- Yusuf’’un katılımıyla halka tamamlanır. rine oturtmamızı zorunlu kılacaktır. lar yapmaz mıyız fırsat bulduğumuzda, üstelik bu- Mahalle, İzmir Bornova’dır. Yasemin-Yu- Yusuf’un kendi geçmişine dönük na can atmaz mıyız? suf, her iki aile mübadeleyle yerleşmiş- yolculuğu, kuşkusuz tutkulu bir aşka çı- Yine de yazınsal yapıtla yolculuktan vazgeçme- tir oraya. karır bizi ama aynı zamanda yoksunluk- yiz, öylesine cezbedicidir ki, geri dönmeyi de dü- Hızlı, yoğun bir sorgulamayla peşine larla örülü çocukluğa, erdem anlayışı- şünmeyiz asla. düşülse de, durmadan aransa da roma- na, devrimci kırılmanın nedenlerine ta- Şimdilik salt bir örnek olması açısından Fatma nın ilerleyen bölümlerinde arananın as- şır. Yetmez. Erkman Akerson’un Edebiyattaki Tren, Şu Bildiği- lında Delibo değil üzerinden uzun zaman Bir ötekileştirme, farklı kültür insanla- miz Tren mi? (Bilge Kültür Sanat, 2021) adlı incele- geçse de çocukluk ergenlik çağı, çok rının, yurtlarından edilip uzaklaştırılması, me kitabını anabiliriz pekâlâ. kültürlülük olarak anabileceğimiz yaşam “kutsal sayıl(an)” (153) deli imgesiyle ör- Murat Uyurkulak da böyle güzel bir yolculuğa çı- anlayışı olduğunu gözleriz. Yetmez. Yusuf, çocuk- tüştürülerek okuru silkeler. karıyor bizi yapıtında. luğuna gittiğinde babası Sefer’le yüzleşir, mübade- Sonuçta Murat, Yusuf’un ağzından bir yaşamöy- leden yansıyan sorunlar, sosyoekonomik dokusuy- küsü anlatısı kurarken aynı zamanda okura da bi- MURAT UYURKULAK; ‘DELİBO’ la Bornova’nın kültürel altyapısı. Hayır yetmez. reysel-toplumsal nelerse yaşanılan, bunları bir kez Yirmi yıldan bu yana kendine özgü diyebileceğim Baba, erdemli duruşuyla devrimci gelenekten ge- daha topluca irdeleme olanağı sunuyor. bıçkın bir dille, öykü-roman gibi yapıtlar verimle- len, üstelik öğretmen sendikası için savaşım vermiş, Böyle bir yolculuk fırsatını kaçırmayın derim. DÜNYA DAMLASI ÖYKÜDENLİK… Baran Güzel; ‘Her Kötü Geceden Sonra’ Émile Zola; ‘Nasıl Ölünür’ mile Zola, Nasıl Ölünür (Çev. nin parıldadığı gözlerle birbirlerine aran Güzel’in Her Kötü Geceden da, “Elim istemsizce kulak mememe git- É Aysel Bora, Can, 2019) başlık- bak(ar)” yine (21). Sonra’sı (Everest, 2020) sanırım ti.(…) Küpelerimi uçaktan iner inmez çı- lı yapıtında beş ayrı ölüm yolcu- Hayat yolu, yazarın ele alışıyla beş B ilk öykü kitabı yazarın. O da bizi karıp çantama atmıştım,” (42) der, bu luğuyla buluşturuyor bi- farklı biçimde kat edi- farklı yolculuklara çıkarıyor öykülerinde. kadar, babanın bundan hoşlanmayaca- zi. “Ölüm yolculuğu” der- liyormuş gibi bir gö- Bu yolculuklarda ilk ağız- ğı öngörüsüyle. ken, kalanların, ölen- rüntü vermesine kar- da aydınlık görünen ama ar- Bu arada nihilist yaşamın le nasıl, hangi düzlemde şın aslında ta özünde kasında alabildiğine karanlı- açılımlarına karşı da yazarın buluştuğunu ele veren, bunun nasıl bütün- ğın hüküm sürdüğü olgula- öyküsel geliştiriminin dikkat bunun bizi de içine aldığı lük sergilediği apa- ra, durumlara, ilişkilere, ki- çekici olduğunu ekleyeyim. evreni düşünelim. çık ortaya konuyor. şilere yönelmemizin önünü Yapıtlardaki bu tür yolcu- Ölenler, toplumda sınıf- Émile Zola, bi- açıyor yazar. Olay aktarıyor luklar, kendi hayat yolumuzu sal, ekonomik düzeyce asil- ze, hayatın içinde- görünse de buna dirsek çe- gözden geçirip bütün bir ya- zade, burjuva, yüksek bü- ki bu yolculuğun virip kendi çizgisinde ilerle- şamı bir kez de eleştirel bakış- rokrat, esnaf, emekçi bağ- değişmezliğini öne yerek yapıyor bunu. la değerlendirebilmenin önünü lamında yer alışlarıyla işle- alıp ayna tutuyor, Murat Uyurkulak’ın “oğul”la açarken enikonu fırsata da dö- nirken, Zola, bu sınıf ya da böylelikle ustalık- “baba” karakterini işleyişine nüşüyor aynı zamanda. tabakadan insanların yaşa- lı bir soyutlayım- benzer bir yaklaşımı Baran’ın Baran Güzel, yeraltı suyu mıyla geride bıraktıklarına la yeniden gösteri- öykülerinde de görüyoruz. akışıyla işte bunun üstesin- yönelik hikâye dökümle- yor. Kimler, hangi Örneğin “Ehven-i Şer” ad- den geliyor bana göre. ri getiriyor. sınıf, tabakadan in- lı öyküsünde, babasını sev- “Ölünün huzurunda bütün kav- sanlar, kendilerine verilmiş hayatı, diğini söyleyememenin ezikliğini yaşa- www.sadikaslankara.com, her per- galar biter,” (30) denilse de in- nasıl bir yolculukla yaşıyor, bir iyi yan anlatıcı oğul, ölümcül hastalığı ne- şembe öykü-roman, tiyatro, belgesel sanlar, “paylaşmanın öfke ve ki- görüyoruz sonuçta. deniyle babanın başına toplandıkların- alanlarında güncellenerek sürüyor. 12 9 Haziran 2020