Katalog

Çocuk edebiyatında esintisi hep duyumsanan bir yazar: Bilgin Adalı Ekonomik krizin çocuk ve gençlik Konuklar, Zamanda Kaza, Uzaylılar edebiyatına kazandırdığı Bilgin Adalı, bu Geliyor, Buzul Çağı kitapları Adalı’nın krizle başa çıkmanın daha çok yazmak bilimkurgu metinlerine örnektir. Atlantis’in olduğunu düşünüyordu, böylece daha Çocukları, Kanatlı Kirpiyle Uçan çok kazanabileceğini umuyordu, ancak Kaplumbağa, Bolluk ve Savaş, fantastik çalakalem yazmak yerine nitelikli metinler türdeki metinlerindendir. oluşturma derdini de bir yana bırakmıyordu. Odyssea Destanı, Gençler İçin Gılgamış İşte bu yüzden mitoloji ve fantastik, onun Destanı kitapları mitolojiyi gençlere taşıması yeniden yazma becerisinin kaynağını sayılabilir. Kaledibi Sokağı, Bilgin Adalı’nın oluşturdu ve Adalı bu türleri yeniden ele son dönemde yazdığı ve çocukluğunun alarak alana nitelikli metinler kazandırdı. önemli izlerini taşıyan ve bu nedenle çok Zaman Bisikleti, Geçmişten Gelen önemsediği bir kitaptı? zılı anlatım, yaratıcı yazarlık, senaryo yazarlığı, televiz- zin çocuk ve gençlik edebiyatına kazandırdığı Ada- “Çocuk, yetişkinlerin nesnesi değil, hayatın ve ede- yona giriş, televizyon programcılığı, fotoğrafçılık gibi lı, bu krizle başa çıkmanın daha çok yazmak olduğu- biyatın öznesidir.” dersler okuttu. nu düşünüyordu böylece daha çok kazanabileceği- N. Neydim 1984 yılından sonra serbest piyasaya geçti ve çeşitli ni umuyordu; ancak çalakalem yazmak yerine nitelikli reklam ajanslarında çalıştı. Özel kurumlar ve yapım fir- metinler oluşturma derdini de bir yana bırakmıyordu. azı krizler kendi içinden yeni yaratıcılar üre- maları için belgesel filmlerin senaryo yazarlığını yaptı. İşte bu yüzden mitoloji ve fantastik, onun yeniden tir. Bilgin Adalı bunlardan biriydi. Krizden çıkı- İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi, Yeditepe ve yazma becerisinin kaynağını oluşturdu ve Adalı bu tür- B şı Çocuk edebiyatına yönelmekte bulmuş ve bu Maltepe üniversitelerinde öğretim görevlisi olarak çalıştı. leri yeniden ele alarak alana nitelikli metinler kazandırdı. alana oldukça nitelikli eserler kazandırmıştı… Dönemi açısından bakıldığında Türkiye’nin önem- Zaman Bisikleti, Geçmişten Gelen Konuklar, Za- 2001 Ekonomik Krizi’nin yaşandığı dönemdi. Çok ki- li dilcilerindendi. TDK üyesi ve aynı zamanda Türk Dili manda Kaza, Uzaylılar Geliyor, Buzul Çağı kitapla- şi işini kaybetmiş ve bunun sonucunda iyi bir işe sahip Dergisinin genel yazmanlığını yapmış biriydi. rı Adalı’nın bilimkurgu metinlerine örnektir. Bu metin- leri incelediğinizde hem bilimsel hem de kurgusal tu- olanlar hem işlerinden olmuş hem de yaşam biçimle- Aradığı dönemde bir reklam şirketinde çalışırken rinden vazgeçmek zorunda kalmıştı. işini kaybetmişti. Kriz onu da etkilemişti ve kendi- tarlılık içerdiğini görmek mümkündür. Bu türde yazan bir çok kişinin bilimsel ve kurgusal tutarsızlıklarına ha- Tam da bunların yaşandığı bir akşam 21.30 civarında ne yeni çıkış yolları arıyordu. Nezihe Meriç ona çocuk ev telefonum çaldı. “Ben Bilgin” diye konuşmaya baş- edebiyatını önermiş ve bana yönlendirmişti. la tanık olmamız Adalı’nın değerini artırıyor. Atlantis’in Çocukları, Kanatlı Kirpiyle Uçan Kaplum- layan arkadaş kendisinin beni “Nezim” (Nezihe Meriç, Uzun uzun konuştuk. Samimiydi, bu alanda bir şey- sevdiklerinin kendisine Nezim diye seslenmesini ister- ler yapmak istiyordu. Kültürel art alanı da bunun altın- bağa, Bolluk ve Savaş, fantastik türdeki metinlerin- dendir. Aynı nitelikli anlatımın bu metinlerde de var ol- di) aracılığı ile aradığını söyledi… Arayan Bilgin Adalı idi. dan kalkmaya fazlasıyla yeterliydi. Günümüze baktı- Henüz lise çağlarındayken ilk şiir denemelerini Kıbrıs’ta ğımızda iki kursa gidip uzmanlık taslayanların yanında duğunu söylemek hiç de abartı olmaz. Odyssea Des- tanı, Gençler İçin Gılgamış Destanı kitapları mitolojiyi çıkan Beşparmak dergisinde yayımlayan Adalı, Ankara ulaşılmaz bir model gibiydi. Siyasal Bilgiler Fakültesi Basın Yayın Yüksek Okulu’nda Böylece başlayan süreç hemen ardından iki kitapla gençlere taşıması sayılabilir. Kaledibi Sokağı, Bilgin Adalı’nın son dönemde yaz- radyo ve televizyon programcılığı okudu. kendini gösterdi. Havşan Öyküleri 1 ve 2. Bu kitaplar hem 1968 yılında TRT’de çalışmaya başlayan ve bu kuru- öyküsel açıdan çok sevimliydi hem de dilsel olarak ço- dığı ve çocukluğunun önemli izlerini taşıyan ve bu ne- denle çok önemsediği kitaptı. Erdal Öz ve benimle bu mun ilk yönetmenlerinden biri olan Adalı, 1976’ya ka- cuğa yeni bir evren açıyordu. Hareketli ve heyecanlıydı. kitapla ilgili ayrı ayrı tartışmış ve “Niye ikiniz aynı şeyleri dar TRT Ankara Televizyonu’nda, belgesel filmler, kül- Adalı’nın eserlerinde görmezden gelinemeyecek en söylüyorsunuz? Ne zaman görüştünüz yahu?” diyerek tür ve sanat programları, çocuk ve gençlik programla- önemli yan anlatımın görselleşebilmesiydi ve sinema- espriyle karışık karşı çıkmıştı. Sanırım tarihe bir tanıklık rı hazırladı. 1973’te Türk Dil Kurumu üyeliğine seçildi. cı oluşunun bunda etkisi çoktu. Belki de çocuk ede- içeren en kalıcı kitaplarından biri bu olacak. 1976-1984 yılları arasında Âlim Şerif Onaran ile bir- biyatında görselleşebilecek metinler yazan ender ya- Adalı, eğer yaşasaydı çok daha kalıcı eserler yazabi- likte, Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakülte- zarlardan biriydi. Adalı, mitolojik, fantastik, bilimkurgu lecekti. Kriz, onu çocuk edebiyatına kazandırmış ama si, Sinema TV Bölümü’nün üç kurucusundan biri ola- metinler yazdı. Bunlarla çocuk ve gençlere daha ko- aynı kriz onun yaşama tutunmasını da engellemişti. Ya- rak, belgesel film yapım ve yönetimi, fotoğrafçılık, ya- lay ve hızlı ulaşabileceğine inanıyordu. Ekonomik kri- şamın bu çelişkisi çoğu zaman aşı- lamıyor. Hele sırtında taşıdığın yük- ler ağırsa. Kültürel art alanının gücü onun üretme konusunda en büyük des- teğiydi. İki yazardan evrensele ula- şacak metinler çok bekledim ve ikisi de bunu yapabilecek güç- te ve yaşam deneyimine sahipti. Biri Muzaffer İzgü idi bu yazarla- rın diğeri de Bilgin Adalı. İkisine bu beklentimi söyledim. Yapabilirler- di. Bir dahaki sefere diyelim. Anı- larına saygıyla. n 10 9 Haziran 2022