Katalog

MERHABA Nietzsche Wagner’e karşı! aşantısına dönük paralel oku- malar yaptığınızda, o inişli çı- Y kışlı ilişkilerini, sürüklenişinde kendini sağaltmak, ruhunu iyileştir- mek, dünyanın hallerine iyicil yanla- rıyla bakmak için yazdığını hisseder- siniz. Bu yanı Çehov’u andırır. Ray- mond Carver’a yolunuz düşerse, Sa- it Faik Abasıyanık’ın öykülerine göz atarsanız ondan izler bulursunuz. Dönem Amerikası’nın gerçekli- ği anlatılarının ruhuna siner. Anlatı- sına bakarken “banliyö” diye tanım- lanan Amerikan taşrasıdır aslında! “Büyük Buhran” döneminin, “küçük insan”ların dünyasını nasıl etkilediğini gösterir. Çözülmelerin, savrulmaların sürüklenişindeki insanlık durumları- Friedrich Nietzsche ilk yapıtı sayılan Tragedya’nın Doğuşu’nda (1871), yaşamında / yapıtlarında nın anlatıcısı olarak karşımıza çıkar. Kısa süre önce Toplu Öyküler’i ya- büyük izi olan dostu Richard Wagner’a hayranlığının, ona ve müziğine ilişkin uyarılarda yımlanan usta yazar John Cheever ka- bulunmayacağı anlamına gelmediğini belirtir. Tragedya’nın Doğuşu’nda da (Çev. Mustafa Tüzel / pağımızda. Feridun Andaç’ın yazısı… Üçüncü sayfamızda, Nietzsche’nin Türkiye İş Bankası Kültür Yay.), Wagner Olayı - Nietzsche Wagner’e Karşı’da da (Çev. M. Osman yakın dostu Richard Wagner’a uyarı- Toklu / Say Yay.) Nietzsche’nin Wagner’e yüklenmesinin asıl nedeni, Wagner’in Almanlara özgü larda bulunduğu Tragedya’nın Doğu- şu ve Wagner Olayı adlı yapıtlarını ir- bir müzik yaptığına inanması, Wagner’in merhamet dilemek için Hıristiyanlığın haçı önünde delediği “Nietzsche Wagner’e karşı!” umarsız ve yıkık bir durumda diz çökmesi, Batılı aydınların cesaretini yitirten başlıklı yazısıyla Bedriye Korkankork- çöküş çağının temsilcileri olmasına öncülük etmesiydi. maz yer alıyor. Fazıl Sağlam, Önder Aker ve Şük- ran Soner’in Türkiye’de işçi hakları- nın günden güne nasıl budandığının na uğratması onu kendi içinde özgürleştirir. rin saklanması gerçeğinin dayattığı bir sonuç BEDRİYE KORKANKORKMAZ öyküsünü ilk elden tanıklarıyla sun- Nietzsche dostu Wagner’e tapıyordu adeta. olarak ahlakın yaşamı yadsımasıydı. dukları İşçiyim Haksızım-Emeğin 17 Acı çeken bir özgürlüktü bu… Nietzsche, bir filozof olarak yaşadığı çağa NIETZSCHE, WAGNER’İN Yıllık Kazanımlarının Doyumsuz Geri Nietzsche’nin Wagner’den ayrılmasına karşı suçlu hissediyordu. Bunun için de çağı- MÜZİĞİNE KARŞIDIR! ÇÜNKÜ... Alınış Öyküsü’nü inceliyor. sebep olan olay ise şuydu: nın en iyi bilgisini edinerek kendisini bu tür Sabri Gürses, “Rusya’nın komşusu: Nietzsche, dostu Wagner’in, “sonsuz melo- Wagner, umarsız ve yıkık bir durumda hastalıklardan koruması gerekiyordu. Nabokovya!” başlıklı yazısında, otuz di” anlayışıyla tüm zaman güç ve biçim uy- Hıristiyanlığın haçı önünde diz çökmüştür. Nietzsche, Wagner’in müziğine Bizet’nin yıl sonra yeniden canlanan Soğuk gunluğunu bozmak istediğini söyler. Bu dehşet verici bir oyundur ve en önem- başyapıtını dinledikten sonra katlanamadığı- Savaş ikliminde, Rusya’ya karşı artan Bu anlayışın bir öykünme olduğunu, bu tür lisi Nietzsche kendisine karşı olan güve- nı söyler. Bizet’yi yirmi kez dinlediğini ve her küresel tepkiyi, özellikle Amerika içeriği özünde barındıran bir beğeninin ege- nini yitirmiştir. Bu olayda filozof gerçek- dinlediğinde bu yapıtın kendi bütünlüğü içeri- ile Rusya arasında yaşanan gerili- menliğine hizmet eden ritim duygusunun ta- te Wagner’e değil Wagner’den başkasına sinde bir başka başyapıta dönüştüğünü belirtir. mi anlamak, üzerine düşünmek için mamen yozlaşmasının, ritmin yerini müzikle değer verdiğini anladığı için kendisine çok O, güzelliğin güç olduğunu belirttikten son- iyi bir başlangıç olabileceğini vur- uzaktan yakından ilgisi olmayan bir karma- kızgındır. ra güzel bir melodiyi de tıpkı güzellik gibi teh- guladığı usta Rus yazar Vladimir şanın almasının müzik için boyutları tahmin Nietzsche’ye acı gelen şey, kendisi gibi bir likeli bulduğunu söyler. Wagner’in yaptığı da Nabokov’u merceğe alıyor. edilemeyecek denli tehlikelerin ortaya çıkma- ruhbilimcinin sık sık böyle yüce değerlere sa- budur ünlü filozofa göre. Emin Adnan, Ekrem Alican’ın Gün- sına neden olacağını belirtir. hip insanların çöküşlerine tanık olmasından Güzel bir melodi, gençlerin kendi idealle- lükler’inin 1954-1956 yıllarını kapsa- Nietzsche, Wagner’in müziğine şu ne- dolayı duyduğu azap bir yana kendisinin de rinden farklı olduğundan, gençleri ahlaksız yan ikinci bölümünü inceliyor. denle karşıdır: “Her sanat, her felsefe, geli- aynı yüce duygulara sahip insanlar gibi yoz- ideallerin peşinden sürükleyebilme gücünün M. Sadık Aslankara, “Romanda ka- şen ya da batan yaşam için bir ilaç, bir çare laşacağını anlamasıdır. olması toplumsal boyut kazandırıyordu olaya. rarlılık…” başlıklı yazısında, Filiz Öz- olarak görülebilir: Ama hep acıları ve acı Nietzsche, derin acıların insanı diğer insan- Bu türden ahlaksızlıklardan kendini koru- dem, Zeynep Göğüş ve Abdullah çeken insanları şart koşar bunlar. Aren Çelik’in yeni yapıtlarını irdeliyor. lardan hem farklılaştırdığını hem de seçkin- manın tek bir yolu vardı: Nietzsche öğretile- Ancak iki tür acı çeken insan vardır: Coş- Necdet Neydim, “Çocuk edebiya- leştirdiğini söyler. Gerçeğe eren ruhlar, her rine uygun idealist olmak… tı manifestoya gereksinir mi?” başlıklı ku dolu bir sanatı arzulayan ve aynı ölçüde şeyi tüm çıplaklığıyla görmek, tanık olmak, yazısında, bu alana yönelen bir kişi- de yaşamı trajik gören biri yaşamın dolulu- anlamak ve bilmek istemeyi dahi ahlaka uy- NIETZSCHE FARKI! nin (yazar çizer, yayıncı, editör), top- ğundan ötürü acı çeker; diğeri ise yaşamın gun düşen bir anlayışla yaptıkları; çağdaş dü- Özetle Tragedya’nın Doğuşu’nda da (Çe- lumsal sorumluluğunu bilmek ve yoksullaştırılmasından ama huzuru, sessizli- şüncenin / acının en yüksek tepesine tırma- viren: Mustafa Tüzel / Türkiye İş Banka- bunu, edebiyat yolculuğunda ilkesel ği, sakin bir denizi hem de sanatın ve felse- nıp etrafa baktıkları ve aşağısını böyle bir te- sı Kültür Yayınları), Wagner Olayı - Nietzs- bir duruşla ortaya koymak zorunda fenin büyüsünü, kramplarını, uyuşturucu gü- peden gördükleri için böyle ruhların iflah ol- che Wagner’e Karşı’da da (Çeviren: M. Os- olduğunu imliyor. cünü de arzular. mayacağına inanır. man Toklu / Say Yayınları) Nietzsche’nin Gamze Akdemir, Mine Söğüt ile biri Yaşamın kendisinden öç alma böyle yoksul- Wagner’e bu denli yüklenmesinin asıl nede- bebek beş sokak insanının hikâyesiyle, laştırılmış kişiler için büyünün en fazla zevk ÇÖKÜŞ ÇAĞINDA FİLOZOF ni; gerçekte Wagner’e değil de Wagner’den yanından geçip gittiğimiz insanların veren biçimi! Bu her iki gereksinime Wagner VE MÜZİSYEN OLMANIN başkasına değer verdiğini anlaması, tanrısına ve medeniyetin (!) temelleri- de Schopenhauer de çok uygun. Her ikisi de DAYANILMAZ ZORLUĞU! Wagner’in Almanlara özgü bir müzik yap- ne dair derin bir sorgulamaya girişti- yaşamı yadsıyor, sakatlıyor. Bu nedenle her Çağının insanı olması Nietzsche ile Wagner’i tığına inanması, Wagner’in merhamet dile- ği Başkalarının Tanrısı’nı konuşuyor. ikisi de benim karşıt kutuplarım.” (s. 26-27 eşitliyordu. İşte bu gerçeğe karşı çıkıyordu Ni- mek için Hıristiyanlığın haçı önünde umar- Y. Bekir Yurdakul, Carlie Sorosiak’ın / Wagner Olayı - Nietzsche Wagner’e Karşı etzsche. Daha doğrusu kendisini böyle bir çö- sız ve yıkık bir durumda diz çökmesi, Batılı kedi olarak dünyaya gelmeyi planla- / Çeviren: M. Osman Toklu / Say Yayınları). küşten kurtarmak istiyordu. aydınların cesaretini yitirten çöküş çağının mayan Leonard’ın evine dönebilme Çöküş çağında yaşayan bir insan olarak temsilcileri olmasına öncülük etmesiydi. çabasını anlattığı Kedi Olarak Haya- ACI ÇEKEN BİR ÖZGÜRLÜK kendisini koruması için çöküşün asıl neden- Nietzsche’nin hayali kendisinden ilk ve tım’ını merceğe alıyor. VE YOZLAŞMA ÇANLARI! lerini keşfetmesi gerekiyordu. son beklentisi olan çağının filozofu olma is- Vitrindekiler ve Mustafa Başaran’ın hazırladığı Bulmaca ile düşün trafi- Bir zamanlar hayranı olduğu dos- Çöküşün birinci nedeni ahlak değerlerinin teğini -Nietzsche farkıyla- gerçekleştirmesi- ği sürüyor. tu Wagner’in Nietzsche’yi hayal kırıklığı- arkasına en kutsal adların ve en yüce değerle- dir bana göre. n İyi okumalar... l İmtiyaz Sahibi: Cumhuriyet Vakfı adına: Alev Coşkun l Genel Yayın Yönetmeni: Arif Kızılyalın l Yayın Yönetmeni: Gamze Akdemir l Tasarım: Bahadır Aktaş l Grafik: Mehmet S. Aman l Sorumlu Müdür: Özgür Soyer l Yayımlayan: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık AŞ l İdare Merkezi: Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sok. No: 2, 34381 Şişli- İstanbul l Tel: 0 (212) 343 72 74 (20 hat) Faks: 0 (212) 343 72 64 l Reklam Genel Müdürü: Esra Bozok l Reklam Rezervasyon: Tel: 0 (212) 343 72 74 Mail: reklam@cumhuriyet. com.tr l Baskı: İleri Basım Mat. Amb. Reklam Tanıtım Yay. ve Teknik Hiz. Tic. AŞ, Yenibosna Mah. 29 Ekim KITAP Cad. No: 11A/41 Bahçelievler - İSTANBUL. l Yerel süreli yayın l Cumhuriyet gazetesinin ücretsiz ekidir.