Katalog

Sultan III. Murat Kraliçe Elizabeth RESUL BABAOĞLU’NDAN FOUCAULT’TAN ‘SÖYLEM VE HAKİKAT’ Konuşma özgürlüğü Soğuk Savaş, diplomasi üzerine... ve Türk-İngiliz ilişkileri Michel Foucault, Söylem ve Hakikat’te (Ayrıntı Yayınları) Resul Babaoğlu’nun, Türk- İngiliz ilişkilerinin uzun yıllara basitçe “söz söyleme / konuşma özgürlüğü” anlamına gelen dayanan siyasal boyutunun yarattığı kültürel bağlama “parrhesia” sözcüğünün tarihini gözler önüne seriyor. Belirli odaklandığı ve Libra Yayınları’nca yayımlanan incelemesi, bu bağlamlarla ele alınan “parrhesia”yı politika alanında “karşı- alanda bir başlangıç çalışması kabul edilebilir. dalkavukluk” ya da dalkavukluğun karşıtı olarak analiz ediyor. Kitabın giriş bölümünde, geçmişi 16. yüzyıla uzanan Türk- bu riske iten bir özeleştiri ahlakının İngiliz ilişkilerinin geniş bir panoraması yapılmaktadır. ATA DEVRİM olması gerekir. makamında kabul etmiştir. Noel Mewton- Bu ahlaki tutum “hakikatin söylenme- MİRAÇHAN YILMAZ ntikçağ metinlerine ilişkin Wood’un piyano resitalinin en çok akılda miş halde kaldığı bir hayatın güvencesi incelikli yorumlar için Michel kaldığı festivalde, Sir Arthur Bliss, Geor- altında kalmaktansa, hakikati söylemek KRALİÇE ELIZABETH’E A Foucault gibi önde gelen düşü- ge Weldon, Henry Purcell, Benjamin uğruna ölümü göze almak” olarak MEKTUPLA BAŞLADI! nürlere gereksinimimiz olduğu açıktır. Britten, Edward Elgar ve David Zirkin özetlenebilir. (s. 79) Siirt Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Foucault, Söylem ve Hakikat’te (Ayrıntı gibi isimler de sahne almıştır. Ahlak daha genel boyutta söylenen Tarih Bölümü’nde Öğretim Üyesi Dr. Yay. / Çev. Kerem Eksen, Murat Erşen), II. Türk-İngiliz Müzik Festivali’ne sözün hakikat olduğunu güvence altına Resul Babaoğlu’nun Türkiye’nin Soğuk “politik öfke” diyebileceğimiz ve dalka- (24-29 Nisan 1949) orkestra şefi Claren- alır. Descartes gibi hakikat için bir kanıt Savaş Dönemi Kültür Hayatında İngiliz vuklukla ilişkisi olan tutumu aydınlatıyor: ce Raybould, viyolonist Frederick Riddle, aramayan antikçağ zihniyeti, sözü söyle- Etkisi (1948-1965) isimli incelemesinde, “Öfke daima, daha çok iktidara sahip William Walton ve Vaughan Williams gibi yenin ahlaklı olmasını yeterli görür; özne 1583’te Sultan III. Murat tarafından Kra- olan ve bu fazladan iktidarı, akli, dolayı- usta isimler katılmışlardır. III. Türk-İngiliz ahlaklı olduğu için hakikatten başka bir liçe Elizabeth’e yazılan mektup, sonrasın- sıyla ahlaken kabul edilebilir sınırların Müzik Festivali’nde (16-22 Nisan 1950) şey söylemeyecektir. da üç İngiliz tüccara ticaret yapma imtiya- ötesinde kullandığı bir durumda bulunan Normen del Mar ve mezzo- zı ile başlayan ve Soğuk kişinin taşıp gürlemesidir. Öfke daima en soprano Nancy Evans gibi ANALİTİK BİR ŞEMA Savaş yıllarına kadar gelen güçlü olanın taşkınlığıdır... Bu tutumun isimler yer almıştır. Festiva- Foucault yalnızca tarihsel bir serim diyalog anlatılmaktadır. tam tersi olan dalkavukluk ise ‘daha güç- lin ardından İngiltere Büyü- ortaya koymaz. Değişik metinlerden edin- Bu karşılıklı etkileşim İkin- lü olanın lütfunu kendine çekmeye yöne- kelçisi Sir Noel Charles evin- dikleri ile “parrhesia” için analitik bir ci Dünya Savaşı ve Soğuk Sa- len en güçsüzün davranışıdır’”. (s. 40) de kokteyl düzenlemiştir. şema da geliştirir. Sözcüğün işaret ettiği vaş yıllarında şekillenerek ye- IV. Türk-İngiliz Müzik koşullar da böylelikle açığa çıkmış olur. ni iletişim sahalarının doğma- ANTİKÇAĞDA ETİK Festivali’nin (14-22 Nisan İlk olarak, sözü söyleyecek olan özne- sına neden olmuştur. SINIRLAMALAR 1951) ardından bütçe ayrıla- nin dalkavuk olup olmadığını anlamak için Babaoğlu bu noktada, Genel olarak Foucault’nun antikçağ üze- madığı için etkinlikler bir da- belirli bir süre ve deneyim gerekmektedir. “Soğuk Savaş Dönemi Kü- rine paylaştığı yorumları ile aşina olan okur, ha düzenlenememiştir. İkinci olarak, sözün bu sözle hedefle- resel Rekabette Anahtar Bir antikçağda politikacıya çeşitli etik sınırla- İkinci bölümde Türk- nen kişi üzerinde beklenen etkiyi bıraka- Kavram: Kültürel Diploma- malar getirildiğini çok iyi bilmektedir. İngiliz Kültür Antlaşması ko- bilmesi için fırsat kollanması ve fırsat ele si”, “1940-1958 Türk İngi- Belirli ilkeler ışığında en büyük beklen- nu edilmiştir. İlk kez 1950’de geçirildiğinde harekete geçilmesi gerekir. liz Kültür İlişkileri” ve “So- ti hükümdarın öncelikle kendi kendisini gündeme gelen antlaşma, Üçüncü olarak, sözü söyleyen konusun- ğuk Savaş Türkiye’sinde yönetebilme yetisine sahip olmasıdır. 1956’da imzalanarak 7 Haziran 1957’de İngiliz Alman Kültürel Rekabeti” konu- da titiz bir araştırmaya girişilmesinde Bu da bir tür güç zehirlenmesinin dışa yürürlüğe girmiştir. olduğu gibi sözün üzerinde bir etki bıra- larını alt başlıklarda, İngiliz arşivlerinden vurumu olarak öfke patlamalarından “Türk-İngiliz İlişkilerinde Kurumsal belgelerle işlemektedir. kaçınabilmesi ve başkalarına söz söyleme kacağı öznenin de etkiyi kabul etmeye Genişleme” adlı üçüncü bölümde kültürel hakkını tanıması ile olası olabilir. elverişli olması koşulu aranmalıdır. TÜRK-İNGİLİZ ilişkilerin kurumsallaşma pratikleri Hükümdarın yönetim yetilerini çevre- Hemen her şey gibi “parrhesia”nın MÜZİK FESTİVALLERİ anlatılmaktadır. İngiliz Kültür Derneği, sindeki dalkavuklar ile geliştirmesi ola- içeriği de tarihsel bir değişim geçirir. İlerleyen bölümlerinde 1948-1965 döne- Anglo-Turkish Society ve İngiliz Arkeoloji naksızdır. Böyle bir durumda bilgelikten Zaman içerisinde filozoflar, “parrhesia” mindeki kültürel faaliyetlere yoğunluk ve- Enstitüsü gibi kurumların faaliyetleri uzaklaşarak bir tirana dönüşecektir. pratiği ile “tinsel rehberler” konumunu rilen incelemenin birinci bölümünde 1948- hakkında önemli bilgiler verilmektedir. Her ne kadar hükümdar ahlaki ilkelerle elde etmişlerdir. Söz konusu pratiği 1951 yılları arası Ankara’da gerçekleştiri- Son bölümde Türk-İngiliz Kültür bir özdenetim tutumunu edinmiş olsa da kinikler özel ilişki bağlamlarından kopa- len Türk-İngiliz Müzik Festivalleri incelen- Antlaşması’ndan sonraki faaliyetler yer rarak kamusal alana taşımışlardır. sözü söyleyen özne, olumsuz tepki mektedir. Bu festivaller büyük heyecan almaktadır. Bu faaliyetler burslar, öğren- alma olasılığı nedeniyle riske girmiş olur Bu değişimin ayrıntıları ve belki de ci değişim programları, karşılıklı öğretmen yaratmış, Cumhurbaşkanı İsmet İnönü en önemli özgürlük olarak söz söyleme / ve “parrhesia” sözcüğüne yönelik başvu- ve ailesi tarafından da desteklenmiştir. / akademisyen görevlendirilmesi, İstan- ru da zaten bu riski şart koşmaktadır. konuşma özgürlüğünün tarihi ile bul’daki İngiliz okulları ve diğer etkinlik ve İnönü, I. Türk-İngiliz Müzik Festiva- Yine sözcüğün tam anlamına kavuşa- ilgilenen okurlar Söylem ve Hakikat’i faaliyet gibi örneklerle sunulmaktadır. n li’ndeki (10-17 Nisan 1948) müzisyenleri bilmesi için söz söyleyenin kendisini mutlaka okumalı. n 4 KITAP 23 Eylül 2021