Katalog

ÖNER YAĞCI’DAN ‘68 KUŞAĞI - DOĞUŞ VE ARAYIŞ’ ‘68’liler hep var olacak!’ Altmış sekizinci yaşında yazmaya başladığı, 68 Kuşağı gerçeğini öğrenme ve yurt sevgisiyle dolu bir Anadolu gencinin gözüyle aktardığı incelemesi 68 Kuşağı - Doğuş ve Arayış’ı (Bilgi Yayınevi), devrimlerin savunucusu 68 Kuşağı’nı yaratan öğretmenlere, bağımsızlık sevdasının uykusuz aydınlarına saygıyla, 68 kuşağını doğuranın, Anadolu’nun düşünsel ve eylemsel mirası ve yakın tarihimizin Cumhuriyet aydınlanmasının birikimi olduğu vargısıyla özellikle gençlere adıyor Öner Yağcı. Savaş sonrası kurulan yeni dünyada GAMZE AKDEMİR yeni ideolojiler ve farklılıklar ortaya gamze.akdemir@cumhuriyet.com.tr çıkmıştı. Esen rüzgârlar ve izlenen yeni politikalar dünyanın çeşitli ülkelerinde AYDINLANMANIN DORUĞU yansısını buluyordu. n 68’in bir delikanlısı olarak ABD’nin emperyalist politikalarına 68 Kuşağı - Doğuş ve Arayış’ı (Bilgi karşı kıpırdanışlar başlamıştı. Afrika kıta- Yayınevi) yazmak ihtiyacı hissetmenizin sı ve Latin Amerika’da huzursuzluk kıpır- nedenlerini anlatır mısınız ilk olarak? danışları ve yeni arayışlar ortaya çıkmıştı. Dünyanın çeşitli ülkelerindeki etkisi- “Kızıl tehlike”ye karşı geliştirilen ni bir yana bırakalım ülkemizdeki etkile- “soğuk savaş” politikasından Türki- rini sıradan bir genç olarak çok yakından ye gibi birçok ülke de etkileniyordu. yaşadım. Cumhuriyet’in ilk on yıllarında Vietnam’a saldırı ve Küba’da yaşanan yaşanmış olan aydınlanmanın sonuçları- devrimle değişim arayışları yeni odak nın bizim 68 Kuşağı’mızda doruk merkezlerine dönüşüyordu. noktasına çıkmış olduğunu kalbi ve Böyle bir dünyada gençliklerini yaşa- aklıyla gören, yaşayan, duyumsayan, yanların duyarlılıkları kuşağın oluşması- algılayan yakın tanıklarından biriyim. nın asıl nedeniydi. Tüm bu gelişmelerin Kuşağın genellikle kahramanlık öykü- yol göstericiliğiyle oluşturdum kitabımı. lerine, vur-kıra, küçük gruplara indirgen- Tabii bunu yaparken Büyük Oğul Efsa- diğini ya da çeşitli siyasal kümelenmele- nesi - Tonguç’un Romanı (Bilgi Yayınevi) rin ideolojik çerçevelerine sıkıştırıldığını adlı yapıtım bana önemli ölçüde yol aç- ve özünden koparıldığını, bütünsel tı. 1961’de, 27 Mayıs Devrimi’nin hemen yaklaşımdan uzak, öznel, kişisel, ertesinde ve Tonguç’un ölümüyle bitiyordu o. eksik ve eksik olduğu için yanlış olan Özellikle savaş yıllarında yaratılan değerlendirme ve anlatımların zihinleri Köy Enstitüleri’ni doğuşundan başlaya- bulandırdığını gördüm. rak ayrıntılarıyla işlemiştim. Bunu Anadolu’nun düşünsel ve eylem- yaparken o dönem dünya ve Türkiye’si- sel mirası ve yakın tarihimizin Cumhu- nin gerçekliğinden yola çıkmıştım. riyet aydınlanmasının birikimiydi 68 1944’ten itibaren yurdun dört bir kö- Kuşağı’nı doğuran. Yeni kuşaklara şesine dağılan özgür ruhlu 20 bin kadar EDREMIT BELEDIYESI bu gerçeği fısıldamanın bir borç olduğu Köy Enstitülü öğretmenin eğitim ordu- düşüncesiyle yazdım kitabı. sunun yapısını etkilemesiyle yarattıkları Mart’a kadar süren bir tarihsel özet akışı Altan, İlhan Selçuk, Ruhi Su, Mahzuni, TÖS efsanesi ve onların okullarda yetiş- eklemek de uygun olacaktı. F. Hüsnü Dağlarca, C. Atuf Kansu, 68’E UZANAN DÜŞÜNSEL tirdiği çocukların 60’lı yılların yurtsever Ahmed Arif, Hasan Hüseyin, Metin VE EYLEMSEL BİRİKİM! gençliğini oluşturdukları da bir gerçektir. AYDINLANMA ÖNCÜLERİ... Demirtaş, Şükran Kurdakul, Demirtaş n 68’i hangi başat başlıklarda / n Jön Türkler’den başlatarak Ceyhun, Fethi Naci, Attila İlhan, Vedat alanlarda merceğe alıyorsunuz? ‘68’LİLER HEP VAR Anadolu’daki insanlaşma arayışının Günyol, Sabahattin Eyuboğlu, Hasan Âli Yapmak istediğim Jön Türkler’den OLACAK ÇÜNKÜ...’ kronolojisini nasıl bir düşünce silsilesi Yücel, İsmail Hakkı Tonguç, Orhan Kuvayı Milliye’ye, Köy Enstitüleri’nden n Karşıdevrimin Atatürk’ün ölümün- hattında, başta hangi aydınlarıyla Kemal, Yaşar Kemal, Fakir Baykurt, 68 Kuşağı’na uzanan düşünsel ve eylemsel den sonra devrimci atılımlarda yaşattığı ortaya koyuyorsunuz? Emin Özdemir... birikimin içini doldurmaktı. Bu toplumsal duraksamalara karşın tarihin köklerin- Mücadele ve direnişle süren Namık Bunlara Şefik Hüsnü, Reşat Fuat, öznelerin tümü yurdun bağımsızlık, kurtu- deki toplumsal dinamikle birleştiğini Kemal ve Tevfik Fikret’in öncü olarak öne Hikmet Kıvılcımlı, Mihri Belli gibi luş ve özgürlüğünün arayışı idiler. ve evvel ezel birleşeceğine inandığınızı çıktıkları, Mustafa Kemal Atatürk’le doruğa sosyalist öncü aydınlarımızı eklediği- Bu arayışın birikiminin özünü aktar- da imliyorsunuz. çıkan bir aydınlanma arayışını asıl aldım. mizde -elbette eksiğiyle- 68 Kuşağı’nın maya çalıştım. Bunu yaparak bu sev- Bir 68’li olarak, düşünsel silsilenin Bu aydınlanma savaşımının meyvesi öncü aydınları ortaya çıkmış oldu. danın öncüleri “uykusuz” aydınlarını, devamına inançla bugünkü kuşaklara olan Cumhuriyetle ortaya çıkan yeni gençlerini tanımak, tanıtmak istedim. da nasıl sesleniyorsunuz? öncülerin yaşamlarını, yapıtlarını ‘KUŞAĞI OLUŞTURAN, 68 Kuşağı’nın elinden düşürmediği 68’liler hep var olacak, hep var olmak irdeleyince bu kronolojide başat olan ÖZGÜRLÜK ARAYIŞLARI!’ “kitaplar”ı, yoğun olarak onları etkile- zorunda. Çünkü dünü doğru öğrenmek, edebiyatçı, hukukçu, gazeteci, müzikçi, n 68 Kuşağı’nı dünyadan da esinlerle yen dönemin siyasal, kültürel “dergiler”ini, gelecek düşleriyle dolmamızın zorunlu siyasetçi, bilim insanı aydınların onurlu yaratan koşulları, toplumsal kurtuluşu esin kaynakları olan, Atatürk’ün emaneti- durağıdır. geçidini sağlamak zor olmadı doğrusu: arayan gençlerinin fikirsel gelişimini ve nin ne olduğunu, “milli demokratik dev- Nasıl ki Cumhuriyet devrimlerinin rim” düşünüşünü, Cumhuriyetin doğal Nâzım Hikmet, Sabahattin Ali, M. Ali kitlesel mücadelesini, birikimini, mis- getirdikleriyle insan ve yurttaş olarak Aybar, H. Veldet Velidedeoğlu, Ş. Sü- yonlarının kuşaklar ötesi yansısını han- mirası olarak iç içe yaşadıkları “edebi- kıvanç duyuyor, Köy Enstitüleri gibi bir yatı, sineması, tiyatrosu, müziği” ile önde reyya Aydemir, M. Cevdet Anday, Bahri gi aşamalarla ortaya koyuyorsunuz? destan yazan büyüklerimizin bugünümü- gelen “gençlik örgütleri”ni ve “önderler”i Savcı, Muammer Aksoy, Mümtaz Soysal, Kuşağın doğduğu ortamdan başlama- zün sorunlarına da ışık tutmuş olduğu- Cahit Talas, Behice Boran, Sadun Aren, nın en doğru yöntem olduğu düşüncesiy- birer başlık olarak ele almanın uygun nu anlıyorsak aynı yoldaki düşünsel ve olacağını düşündüm. T. Zafer Tunaya, O. Nuri Koçtürk, Uğur le İkinci Dünya Savaşı sonrasında çeşitli eylemsel silsilenin o yıllara denk düşen Bu başlıklara doğum yıllarını ve İkinci Mumcu, Yalçın Küçük, Mustafa Ekmek- kıtalarda yaşanan özgürlük arayışlarını gerçekliği olarak 68 de günümüzde ve Dünya Savaşı yıllarından başlayarak 12 çi, Doğan Avcıoğlu, Abdi İpekçi, Çetin sergilemeye çalıştım. gelecekte parlamayı sürdürecektir. n 23 Eylül 2021 11