Katalog

GEORG BÜCHNER’DEN MERHABA apağımızda, eserlerin- de görünür kıldığı acı- ‘Leonce ile Lena’ Kların, yalnızlıkların, iha- nete uğramışlıkların, tek yönlü Georg Büchner, 24 yıl sürebilen kısacık ömrüne, baskıcı ideolojilerin değişme- birisi yarım kalmış üç oyun sığdırabilmiş olsa da yişiyle 21. yüzyıl Rus edebiya- tının tartışmasız ustalarından, Alman tiyatrosunun temellerini atmış yazarlardan Stalin tarafından İkinci Dün- ya Savaşı’nda yazdığı eser- biri. Ünlü klasik yapıtı Leonce ile Lena, Yücel leri eleştirildiği için 1980’lerin Erten’in çevirisi ve alternatif dramaturjisiyle sonuna kadar yasaklılar liste- sinde kalmış, eserleri de bu oldukça farklı bir biçemde 1984 Yayınevi yüzden ülkesinin edebiyat ar- tarafından yayımlandı. şivinden değil de KGB’nin “edebiyat arşivi”nden ortaya ALTERNATİF DRAMATURgİSİ çıkmış, ölümünün 70. yılında HİKMET TEMEL AKARSU Leonce ile Lena kitabında ismin usta Rus edebiyatçı Andrey htakarsu@gmail.com hemen başına “Bir Oyun” ibaresi- Platonov yer alıyor. Bedriye Korkankorkmaz’ın yazısı… ni, altına da “Bir Bildiri” ve “Bir “HESSENLİ KÖY POSTACISI” retmek istemektedir. Üçüncü sayfamızda, Alman Dramaturgi” ibaresini koyarak bu kitapta Ortalama kitap okuru için tiyatro eseri Gelin adayı Pipi Ülkesi’nin prensesi Lena tiyatrosunun temellerini ne yapmaya çalıştığını kapaktan vermeye okumak genelde en son plana atılan, zahmet- bu iş için yola çıkmıştır bile. atmış yazarlardan Georg çalışıyor li bir uğraşıdır. Ancak tiyatro, dikkatle okun- Büchner’in klasik yapıtı, Yücel Fakat sorumsuz Prens Leonce işbilir ve kur- Yücel Erten. duğunda diğer edebi formlar kadar varsıllaş- Erten’in çevirisi ve alternatif naz uşağı Valerio ile saraydan kaçar. Yolda Kuvvetli bir sunuş yazısının ardından tırıcı ve etkileyici olabilen bir türdür. Kuşku- dramaturgisiyle oldukça karşılaştığı, dadısıyla birlikte seyahat etmek- Leonce ile Lena’nın çevirisini okuyoruz. suz bunun için okurlukta erginleşme ve ente- farklı bir biçemde yayımlanan te olan bir kadına âşık olur. Daha sonra Büchner’in başının belaya lektüel çaba gerekir. Leonce ile Lena’yı incelediği girmesine ve ülkeden ayrılmasına ne- Aynı esnada Kral Peter evlilik merasimi için Leonce ile Lena, bu erginlik ve entelektüel yazısıyla Hikmet Temel onları beklemektedir. Oysa Prens Leonce’nin den olan o ünlü bildiriyi, “Hessenli Köy çaba yönünden ele alındığında Georg Büch- Akarsu yer alıyor. yeni aşkı Lena, Kral’ın beklemekte olduğu Postacısı”nı okuyoruz. ner edebiyatının da ötesine taşan perfor- Tan Doğan ve Mustafa Gü- Ünlü çevirmen ve dramaturg, bu ironik, gelin adayından başkası değildir. manslar içeriyor. nay iki ayrı yazıyla, sözle- yergisel ve fazlasıyla eğretilemeye 1813 Darmstad-Goddelau doğumlu ri, yapıtları ve hakkında kale- dayalı oyunun Türkçe dramaturgisinde, İRONİ, YERgİ VE EĞRETİLEMELER... Alman oyun yazarı, şair ve devrimci Georg me alınan yapıtlar çevresin- “Hessenli Köy Postacısı” bildirisindeki Kuşkusuz bu özet eserin varsıllığını ve Büchner, Strasbourg’da tıp, ülkesine döndü- de, ölümünün 121. yılında sorunsallar kullanıldığında, kudretini betimlemekte yetersizdir. Yapıtın ğünde ise Giesen’de felsefe ve ta- Nietzsche’yi inceliyorlar. özne ülkeyi ve dönemin gücü, içerdiği ironi, yergi ve eğretilemelerden rih eğitimi aldı. Adnan Binyazar, üniversi- artlarını bilmeyen tiyatro izleyici- Dönemin siyasal üzgârlarının et- gelmektedir ki 24 yaşındaki Büchner’i tiyatro telerin Alman dili ve edebiyatı si için çok daha güçlü ve anlamlı bir bölümlerinde de doğabilimci- kisiyle devrimci fikirlere yönelen büyükleri arasına sokan da bu sanatları uygu- oyun ortayaçıkabileceğini düşünerek liği, düşünsel şiirleri, oyunları, Büchner, “Hessenli Köy Postacısı” larken gösterdiği beceri ve dönemin siyasal bir performansa girişiyor. mektuplarıyla derslerin temel isimli bir bildiri kaleme aldı. Taraf- koşullarında gösterdiği duruş, karşı çıkıştır. Ve “Hessenli Köy Postacısı”ndan konusu olmuş Goethe’nin tarlarından biri bu bildiriyi dağıtırken Hemen anlaşılacağı gibi Georg Büchner’in pastiş yaptığı pasajlarla oyunu yeniden mektuplarını irdeliyor. yakalandığı için ülke dışına kaçmak yergileri, eğretilemeleri ve eleştirileri döne- Gökhan Ufuk Korkmaz- dramatize ediyor. Ortaya çıkan zorunda kaldı. min dükalarına, derebeylerine, krallarına, gil, Azime Korkmazgil ile ka- yeni dramaturgiye de: Barakalar ve Zürih Üniversitesi’nde doğa bi- sömürgenlerinedir. leme aldığı ve eşi şair Hasan Saraylar ismini vererek kitabın sonuna oyu- limleri doktorası yaptı ve karşılaştırma- Fransız İhtilali’nden, ütopyacı komünist Hüseyin’in yaşamına ve bı- nun yeni lı anatomi kürsüsünde dersler verdi. 1835’te düşünürler Babeuf ve Saint-Simon’dan etki- raktıklarına ışık tuttuğu üç cilt halini ekliyor. Burada yapılan dramaturgluk- Danton’un Ölümü, 1836’da lenen Büchner yazdığı oyunlarla ezilen sınıf- olacak yaşamöyküsünün ilk tan öte bir şeydir. Leonce ve Lena’yı ve 1837’de yarım kalmış lara Fransızca bir karşı çıkışı cesurca ve fa- kitabı Türküleri Yakanlar 1’i Yücel Erten, Leonce ile Lena’yı yazarının şaheseri Woyzeck’i yazdı. Aynı yıl tifüsten kat edebi sanatsallıkla vaaz edebilmektedir. konuşuyor. siyasal yazılardaki argümanlarıyla donatarak yaşamını kaybetti. Bu duruşa Büchner’i taşıyan argümanla- Naz Erdoğan, Zülfü Livaneli ile yepyeni ve yabancı okur için anlaşılır olabi- rı en iyi anlatan metin ise hiç kuşkusuz başı- aile, aşk, ebeveynlik, evlat, ka- lecek bir oyun elde ediyor. YENİLİKÇİ VE ÇAĞININ TANIĞI dın dayanışması, dostluk, göç, nı belaya sokan o ünlü bildiridir: “Hessenli Dönemine göre son derecede yenilikçi doğa üzerine çağdaş bir epope Köy Postacısı” EDEBİ BİR ENSTELASYON sayılabilecek siyasi fikirleri, yeni gelen çağın niteliğindeki yeni romanı Balıkçı Son derecede etkileyici ve sarsıcı bir edebi Sanat ve edebiyattaki gelenek ve anlayışla- sorunlarına işaret etmekteydi. ve Oğlu’nu konuşuyor. dille kaleme alınmış bu bildirideki bazı pasaj- rı iyi bilen Yücel Erten ortaya çıkan bu Kitaba oldukça edebi bir önsöz yazan Alin Kayalar, Sepin İnceer ları çekip Leonce ile Lena’nın uygun yerleri- yeni oyuna Leonce ile Lena demekten Yücel Erten’den alıntılayarak kaydedelim: ile ölen eşi, çocuklarının ne kurgulayan Yücel Erten dramaturgide sık- geri duruyor ve başka bir isim veriyor: “Georg Büchner günümüzden iki yüz babası Okan’a yazdığı bir aşk ça karşılaşılmayacak ve her zaman hoş görül- Barakalar ve Saraylar. yedi yıl önce doğmuş ve sadece yirmi dört mektubu, bir ağıt niteliğindeki meyecek bir cüret örneği göstermiş ve fakat Böylesi bir teatral performans, bir anlamda yıl yaşamış. Gençlikten ibaret o kısacık kitabı Ağıtların Tanrısı’nı yapıtın, yazıldığı dönemin dışında da etkin “edebi enstelasyon” olarak değerlendirilebi- yaşamına sığdırdıkları, şaşkınlık ve hay- konuşuyor. olabilmesinin yolunu bu sayede açabilmiştir. ranlık uyandırıcı: Bilim çevrelerinde lir. Etik midir, değil midir tartışması ise ge- Y. Bekir Yurdakul, Aytül Ortaya çıkan metin Barakalar ve Saraylar, reksizdir. Çünkü tiyatro sanatı ile ilgili olan Akal’ın çocukluk çağlarımıza saygı duyulan bir biyoloji ve anatomi yapıtın aslı Leonce ile Lena’dan daha mı gü- herkes bilir ki her sahneleme, yönetmenin dönüp yeniden bakmaya, uzmanı, toplumsal sorunların temelinde zel olmuştur? Edebiyatta eğretilemeye büyük çocukların yüreklerindeki üretim ilişkilerinin olduğuna Marx’tan yeni bir yorumu, yapıtı yeniden oluşturması, önem atfeden bendenize göre orijinal yapıt gizilgücü derinden kavramaya yeni bir çehre ile sunmasıdır zaten. önce işaret etmiş bir analist, anlamsızlığa çağıran, yetişkinlerin de kuşkusuz daha yeğdir. neşter atmış bir ateist, insan hakları derne- Bunca özen ve sanatsal gayrete neden olan okuması gereken romanı Ancak bu yapının işlevselliği de açıktır. n ği kurmuş bir aktivist, halkı dükalık düzeni- Leonce ile Lena ne anlatmaktadır? Evlere Sığmayan Macera’yı Popo Ülkesi’nin kralı Peter işe yaramaz, ne karşı başkaldırmaya çağıran bildiri merceğe alıyor. Leonce ile Lena / Georg Büchner / yazmış bir devrimci ve ölümsüz üç oyunun tembel, doğduğuna üşenmiş ve Vitrindekiler ve Mustafa Çeviri ve Alternatif Dramaturji: Yücel yazarı…” (s. 5) aylaklığın felsefesini yapmakta mahir oğlu Başaran’ın hazırladığı YÜCEL ERTEN’İN Prens Leonce’yi evlendirerek tahtı ona dev- Erten / 1984 Yayınevi / 112 s. Bulmaca köşelerimiz düşün serüvenine davet etmeyi l İmtiyaz Sahibi: Cumhuriyet Vakfı adına: Alev Coşkun l Genel Yayın Yönetmeni: Aykut Küçükkaya sürdürüyor. l Editör: Gamze Akdemir l Tasarım: Bahadır Aktaş - Serhan Eren l Sorumlu Müdür: Olcay Büyüktaş Akça İyi okumalar... l Yayımlayan: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.Ş. l İdare Merkezi: Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sok. No: 2, 34381 Şişli- İstanbul l Tel: 0 (212) 343 72 74 (20 hat) Faks: 0 (212) 343 72 64 l Reklam Genel Editörden... Koordinatörü: Esra Bozok l Reklam Rezervasyon: Tel: 0 (212) 343 72 74 Mail: reklam@cumhuriyet.com.tr cumkitap@cumhuriyet.com.tr l Baskı: İleri Basım Mat. Amb. Reklam Tanıtım Yay. ve Teknik Hiz. Tic. Aş., Yenibosna Mah. 29 Ekim Cad. No: KItap twitter: www.twitter.com/CumKitap 11A/41 Bahçelievler - İSTANBUL. l Yerel süreli yayın l Cumhuriyet gazetesinin ücretsiz ekidir.