Katalog

Köy Enstitüleri hareketi sadece eğitim hareketi değildir, özellikle kırsal kesimin ve toplumun topyekûn kalkınma ve çağdaşlaşma hareketidir. Prof. Dr. İsa Eşme, Köy Enstitüleri: Yarım Kalan Aydınlanma Atılımı (İKÜ Yayınları) adlı kitabında, ortaçağ koşullarını yaşayan toplumun sınırlarını kırması ve çağdaşlaşma yönündeki atılım olan Köy Enstitüleri nasıl doğdu, nasıl gelişti, neden yıkıldı sorularını yalın bir dille açıklığa kavuşturuyor. PROF. DR. İSA EŞME’DEN ‘KÖY ENSTİTÜLERİ: YARIM KALAN AYDINLANMA ATILIMI’ Topyekûn kalkınma ve çağdaşlaşma hareketi! ALEV COŞKUN AYDINLANMA DEVRİMLERİNİN EN ÖNEMLİ ATILIMI! Köy Enstitüleri üzerine çok kitap, çok makale yazıldı, yazılmaya da devam ede- cektir. Bu konuda en son eser, Prof. Dr. İsa Eşme’nin yazdığı Köy Enstitüleri: Yarım Kalan Aydınlanma Atılımı (İKÜ Yayınları) adıyla kısa süre önce kitaplık- larda yerini aldı. Köy Enstitüleri, Atatürk’ün Aydınlan- ma Devrimlerinin en önemli atılımıdır. Doktorasını Köy Enstitüleri üzerine yap- mış olan ABD’li eğitimci Fay Kirby, bu hareketi şöyle anlatıyor: “Türkiye’de Köy Enstitülerinin dünya ça- larımızın başarılarını ömrüm oldukça ya- Fotoğraf: İsmail Hakkı Tonguç Belgeliği. pında yeni ve çözümleyici olan yanı, eğitim kından candan takip edeceğim.” ve ekonomi ilişkisi bağlamında getirdiği Peki, sonra ne oldu ve nasıl oldu da Köy üretim içinde eğitim-öğretim yöntemidir.” Enstitüleri kapatıldı? Reşat Şemsettin Sirer’le 2000 yılında UNESCO toplantısında, başlayan geri dönüş ve ardından DP ikti- UNESCO Genel Müdürü, tanınmış İngi- darı tarafından Köy Enstitülerinin kapatıl- liz bilim insanı Julian Huxley şöyle di- ması kitapta tüm bu gelişmeler tarafsız bir yordu: “Türkiye’de Köy Enstitüleri adı biçimde incelenmektedir. verilen ve bütün gelişmekte olan ülkelere örnek olabilecek çok ilginç bir eğitim sis- NASIL DOĞDU, NASIL GELİŞTİ temi gerçekleştirilmiştir.” VE NEDEN YIKILDI? Eğitimci Prof. Dr. İsa Eşme, kitabın- ATATÜRK VE İNÖNÜ’NÜN da konuyu yedi bölümde ele almış. DİLİNDEN ENSTİTÜ ÜLKÜSÜ Birinci bölümde Cumhuriyet ve eği- 1937’de Atatürk şöyle diyordu: “Oku- tim atılımları inceleniyor. İkinci bölüm- ma yazma bilmeyen tek vatandaş bırak- mamak, Memleket davasının ideolojisini de Köy Enstitüleri’nin başlangıç nokta- sı olan “eğitmen kursları” üzerinde du- anlayacak, anlatacak, nesilden nesile ya- Kitapta Köy Enstitüsü mezunu say- sonra da kitapları yayımlanacaktır. Or- şatacak fert ve kurumlar yaratmak.” Köy rulmaktadır. gın yazarlar Pakize Türkoğlu ve Adnan taçağ koşullarını yaşayan toplumun sı- Üçüncü bölümde “Köy Enstitüleri- Enstitüleri aslında Atatürk’ün bu ilkele- Binyazar’ın sunuş yazıları bulunmaktadır. nırlarını kırması ve çağdaşlaşma yönün- rinden doğmuştur. nin kuruluşları” incelenmiş. Dördüncü Köy Enstitüleri hareketi sadece eğitim deki atılım olan Köy Enstitüleri nasıl İkinci Cumhurbaşkanı İnönü, Köy Ens- bölümde “Enstitüler ve Köylerde Can- hareketi değildir, özellikle kırsal kesi- doğdu, nasıl gelişti, neden yıkıldı soru- titülerinin kuruluş ve gelişmesinde etki- lanma”, beşinci bölümde “Yüksek Köy min ve toplumun topyekûn kalkınma ve li olmuştur. 9 Mayıs 1941’de Savaştepe Enstitüsü” üzerinde durmaktadır. ları bu kitapta yalın bir dille açıklığa ka- çağdaşlaşma hareketidir. vuşturuluyor. Köy Enstitüsü’ne yaptığı ziyarette onur “1946 kuşağı ve Köy Enstitüleri” başlı- defterine şöyle yazmıştı: ğını taşıyan altıncı bölüm, Köy Enstitüle- Ekonomi ve toplumsal yaşamın çağ- Kitabı yayımlayan İstanbul Kültür “Köy Enstitülerini Cumhuriyet’in eserle- daşlaşması unsurlarını kapsayan dün- Üniversitesi’ne ve kitabın yazarı Prof. rinin karşılaştığı zorlukları anlatıyor. Son ri içinde en kıymetlisi ve en sevgilisi sayı- bölüm “Enstitülerin son yılları ve geriye ya çağında yepyeni bir atılım olan Köy Dr. İsa Eşme’ye gönül dolusu takdirle- yorum. Köy Enstitülerinden yetişen evlat- Enstitüleri konusu üzerinde bundan rimle... n kalan izler” başlığını taşımaktadır. 4 30 Aralık 2021