Katalog

Süreli yayın koleksiyoncusu gazeteci Hakkı Tarık Us Uzun yıllar Matbuat Cemiyeti’nin ve İstanbul Basın Birliği’nin başkanlığını yapan Hakkı Tarık Bey pek çok eski edebiyatçı, yayıncı, gazeteciyle ilişki kurmuş, onların yayınlarını tek tek toplamış, çıkardıkları dergi ve gazeteleri bir araya getirerek çok önemli bir basın arşivi meydana getirmiştir. E skiden Beyazıt’ta Kapalıçarşı’ya sırtını dönenler, Beyazıt Cami’ne doğru baktığında karşısına gelen büfeler, dönerciler, tanıtmıştır. Bu toplantıların belgelerini bugün için çok önemli bir başvuru kaynağı sayılan kitap ve kitapçıklar şeklinde yayımlatmış, birçok eski edebiyatçı, yazar, ayakkabıcı, çantacı, elbiseci gazeteciyi unutulmaktan kurtarmıştır. dükkânları, arasında iki kubbeli bir yapıda “hakkı tarık us kütüphanesi” tabelası “MİNİSKÜL HAKKI” nı da görürdü. Günümüzde başka amaç 1889’da ManisaGördes’te doğan larla kullanılan bu yapı, gazeteciyazar Hakkı Tarık Us, hayatında büyük harf Hakkı Tarık Us’un topladığı kitaplardan kullanmamış ve büyük harf kullanılması oluşan önemli bir araştırma kütüphane na karşı çıkmıştır. Bu nedenle Türk ba siydi. 21 Ekim 1965’te hizmete açılan ve sınında “Miniskül Hakkı” lakabıyla anılan vakıf sahibinin adını taşıyan bu kütüpha Hakkı Tarık Us’un sibyan mektebinin ne, Osmanlı basın tarihine ait çok önemli duvarına asılan ve son zamanlara kadar kaynakları bünyesinde bulundurduğu için duran kütüphane tabelası bu özelliği bi dünya çapında bir öneme sahipti. Uzun len dostlarının çabalarıyla miniskül harf yıllar bulunduğu eski sibyan mektebi lerden oluşturulmuştu. binasından taşınarak kullanış açısından Uzun yıllar Matbuat Cemiyeti’nin ve daha elverişli bir mekân olan Beyazıt İstanbul Basın Birliği’nin başkanlığını Devlet Kütüphanesi’ne geçen bu kütüp yapan Hakkı Tarık Bey, pek çok eski hane, artık modern bir anlayış ve sistem edebiyatçı, yayıncı, gazeteciyle ilişki de hizmet veriyor. kurmuş, onların yayınlarını tek tek top Bu kıymetli bağışın sahibi Hakkı Tarık lamış, çıkardıkları dergi ve gazeteleri Us, kardeşleri Mehmet Asım Us, Ha bir araya getirerek çok önemli bir ba san Rasim Us ve Ahmed Emin Yalman sın arşivi meydana getirmiştir. Dünya ile birlikte kurduğu Vakit gazetesinin, çapında bu koleksiyon Hakkı Tarık Cağaloğlu’nda Vakit Yurdu adını verdiği binasında topladığı dergi ve kitaplarından, ölümünden sonra halka açık bir kütüphane ya pılmasını vasiyet etti. 19231939 arasında, dört dönem Giresun milletvekili olarak gö rev yapan Hakkı Tarık Us’un, Türk kültür dün yasına bağışladığı bu kütüphane dışında da unutulmaz hizmetleri vardır. Türk basın emek çilerini, ünlü yazarlarını, gazetecilerini yaşlı ve unutulan isimlerini “50. Yıl (Yazı Hayatında Elli Yılını Dolduranların Jübilesi)” adı altında Vakit gazetesinin Ca toplantılar düzenleyerek ğaloğlu’ndaki binası. Bey’in 21 Ekim 1956’daki vefatından sonra uzun zaman sahibi olduğu Vakit Yurdu binasında tutulmuştur. Daha sonraları başta gazeteciyayıncı Ziyad Ebüzziya Bey olmak üzere kardeş ve arkadaşlarının çabaları sonucu vakıf, bir kütüphane oluşturmuştur. 20 bin parçadan meydana gelen koleksiyonda ayrıca çok değerli 178 adet yazma eser vardır. Çoğunluğu eski harfli eserlerden oluşan bu koleksiyon, bir ihtisas kütüphanesi olup süreli yayınlarıyla ünlüdür. Osmanlı İmparatorluğu’nun hükümran olduğu coğrafya üzerinde çıkmış, nadir Türk basın emekçileri, ünlü yazarları, gazetecilerinin yaşlı ve unutulan isimleri için Us'un 1953'te düzenlediği “50. Yıl” toplantısının afişi. pek çok süreli yayın, Hakkı Tarık Us’un özel gayreti sonucu bu kütüphanede bir araya getirilmiştir. Pek çok araştırmacı, Hakkı Tarık Us Kütüphanesi’nden ve onun zengin süreli yayınlar bölümünden yararlanmak üzere İstanbul’a gelir. Ünlü kitabiyat bilginimiz, M. Seyfettin Özege, Osmanlı basın tarihinin bir abidesi sayılan beş ciltlik “Eski Harflerle Basılmış Türkçe Eserler” isimli dev kataloğunu hazırlarken bu kütüphanede çalışmıştır. Merhum Özege, kütüphanenin açıldığı tarihten ölümüne kadar her hafta cuma günleri Hakkı Tarık Us Kütüphanesi’nde bulunur, hem kütüphane hem de kendi kataloğu için çalışmalar yapardı. Bu mekânda Seyfettin Bey’le tanışıp görüşebilme bahtiyarlığına erişenlerden biride bu satırların yazarıdır. GAZETECİLİK BAŞARILARI Günümüzde Hakkı Tarık Us Kütüphanesi, Beyazıt Devlet Kütüphanesi’nde araştırmacılara hizmet veriyor. Tokyo Yabancı Diller Fakültesi ve Beyazıt Devlet Kütüphanesi’nin ortak projesi olarak bu koleksiyondaki bütün süreli yayınlar dijital ortama aktarılmış ve internet üzerinde araştırmacıların kullanımına sunulmuştur. Ayrıca bu süreli yayınların kataloğu 2006’da ilk kez İstanbul Büyük Şehir Belediyesi’nin katkılarıyla “Hakkı Tarık Us Kütüphanesi Kataloğu: Süreli Yayınları” adıyla yayımlanmış, aynı çalışma ilave bilgiler ve düzenlemelerle ikinci kez yine Selahattin Öztürk ve arkadaşları tarafından hazırlanmış ve Tokyo’da 2010’da “Beyazıt Devlet Kütüphanesi, Hakkı Tarık Us Koleksiyonu, Süreli Yayınları Kataloğu” künyesiyle basılmıştır. Bu büyük kütüphane ve süreli yayın koleksiyonunu sahibi ve bağışçısı Hakkı Tarık Us, gazetecilikte çok önemli başarılar elde etmiş bir meslek mensubudur. Çerkes Ethem’le ilk röportajı yapan Hakkı Tarık Bey, işgal yıllarında Millî Mücadele için çalışanların safında yer almıştır. Tek parti döneminde pek çok konuda karşı çıkışlarda bulunan Hakkı Tarık Us’a o dönemde arkadaşları “muteriz” (itiraz eden) lakabını vermiştir. Sahaflar Çarşısı’nın 6 Ocak 1950’de, kısa bir sürede yanmasından sonra yeniden yapılması, eski Sahaflar Çarşısı’nın yeniden, modern bir tarzda ihyası için en büyük çabayı sarf edenlerden birisi de Hakkı Tarık Us’tur. Hiç evlenmeyen Hakkı Tarık Us gelirinin büyük bir bölümünü kurmak istediği kütüphaneye harcamıştır. Kütüphane ile ilgili ayrıntıları da içeren 22 maddelik vasiyetnamesi ölüm tarihi 21 Ekim 1956 Pazar gününden itibaren geçerli olmuş ancak bu isteği ölümünün dokuzuncu yılında, yani 1965’te kütüphanenin açılışı yapılarak yerine getirilebilmiştir. Sahibi olduğu Vakit gazetesi dışında, kitapçılık ve yayıncılık tarihi açısından büyük bir kaynak olan “Kitap ve Kitapçılık” (le Livre et Librairie) isimli bir kitabiyat dergisi çıkarmıştır. 1 Kanunsani 1936 ile 15 Nisan 1937 arasında otuz sayı çıkabilen bu dergi, basın tarihinin önemli kaynakları arasında yer alır. İrili ufaklı on beş adet esere imza atan Hakkı Tarık Us, Türk basınyayın dünyasının vazgeçilmez isimlerinden biridir. Eserleri halen başvuru kaynağı olarak kullanılırken bir araya getirdiği süreli yayınlardan dünyadaki bütün araştırmacılar yararlanıyor.n Not: İnternet üzerinden yararlanmak isteyenler için adres: (http://www.tufs. ac.jp/common/library/htu/) KItap 11 Ağustos 2016 15