Katalog

>> bu olayların toplumsal, siyasal ve kültürel arka alanını hem de olayları yönlendiren etkin kişileri ve bunlar arasındaki ilişkileri ve etkileşimleri serimler. Bir roman belli bir malzemenin ve izleklerin yazınsallaştırımıyla oluşur. Yazınsal malzeme ve izlekler, kahramanların eylemleri, umutları, umutsuzlukları, aşkları, nefretleri ve başarı ve başarısızlıklarıyla anlatılaştırılır. Ümit, bu ilkeyi estetikyazınsal bir yetkinlikle romanlarında gerçekleştirir. n Elveda Güzel Vatanım, Tanzimat dönemi içinde gelişen siyasal çekişmeleri, şahsi çatışmaları, İttihat ve Terakki hareketinin yarattığı yıkımları öne çıkarıyor. Bir gerilim romanı, hayal kırıklığının anlatımı, Selanik ve Makedonya’ya bir ağıt âdeta. Bu romanı, bir dönem romanı olarak kabul edebilir miyiz? Ayrıca sizce bu roman ve Sultanı Öldürmek resmî tarihin neresinde duruyor? n Sözünü ettiğiniz nedenlerle Elveda Güzel Vatanım elbette bir dönem romanı olarak da nitelendirilebilir. Bu romanda anlatılaştırılan 19061926 arası zaman dilimi, Osmanlı İmparatorluğu’nun yok olduğu ve Türkiye Cumhuriyeti’nin Harap olmuş Anadolu halkının özverili ve istençli bir tutumla sürdürdüğü Kurtuluş Savaşı’nda âdeta bir Anka kuşu gibi küllerinden doğduğu bir dönemdir. Hem en yoğun acıların, hüzünlerin hem de bitimsiz umutların yaşandığı bir süreçtir. Ahmet Ümit bu dönemi olağanüstü ve çarpıcı bir biçemle anlatılaştırmıştır. Eleştirel ve insancıl yaklaşımıyla resmî tarih yazımında bilerek ya da bilmeyerek karanlıkta bırakılan birçok olayın ve boyutun, toplum bilincine çıkmasına ortam hazırlamıştır. “AHMET ÜMİT, KENT ROMANCILIĞINA ÖNEMLİ KATKI YAPIYOR” n “Tarihsel roman iz sürer ve izleri yazınsallaştırır” saptamasında bulunuyorsunuz. Yaptığınız söyleşide de Ahmet Ümit birey ve iktidar ilişkilerini yazmaya çalıştığını söylüyor. Bireyiktidar ilişkisi ya da Hegel’in köleefendi diyalektiği, Ahmet Ümit’in tarihsel romanlarının ana temasıdır, diyebilir miyiz? n Bu saptamanıza tümüyle katılırım. Bütün yönleriyle ortaya koyulabildiği takdirde, tarihin çok çeşitli ve sayısız insan yazgılarından oluştuğu görülür. En yalın insan bile tarih oluşturur. Aslında insansız tarih yoktur. Büyük ölçüde kurgu ve tasarım ürünü olan resmî tarih, ideolojiye araç edildiği için insan yazgılarının çeşitliliğini görmezden gelir. Böylece özellikle sıradan insana haksızlık eder. Bu bakımdan, nitelikli tarihsel roman, özellikle her yönüyle insanı tekil insan ve erk arasındaki ilişki bağlamında serimleyebilmek için belirlediği izleri yazınsallaştırır. Ahmet Ümit, izlediği yöntemle ve insancıl tavrıyla umarsız insana hak ettiği estetik değeri verir. n Polisiye romanların temel kur “Binlerce yıldan beri oluşturulan uygarlık değerlerini içinde barındıran İstanbul’un, Ahmet Ümit romanında belirleyici bir mekân olduğu yadsınamaz. ” gusu faili bulmak, bir başka deyişle gizlenen, saklanan anlamı aramaktır. Ahmet Ümit’in polisiye romanları İstanbul’da, İstanbul’un mahallelerinde geçer. İstanbul’un tarihsel, kültürel belleği Ahmet Ümit’in polisiye romanlarına büyük ölçüde yansır. Ahmet Ümit’in romanlarını bir İstanbul ya da şehir romanı olarak da görebilir miyiz? n Her önemli yazar gibi Ahmet Ümit yaşadığı kentlerin tarihsel birikimini önemser. Binlerce yıldan beri oluşturulan uygarlık değerlerini içinde barındıran İstanbul’un, Ahmet Ümit romanında belirleyici bir mekân olduğu yadsınamaz. Bu kentin her sokağı, her yapısı tarihin izlerini taşır. Ahmet Ümit, bu tekil izleri birleştirerek okuyucunun edinimine sunar. Böylece kent romancılığına da önemli katkılar yapar. n Yazınsal Yapıt ve Ahmet Ümit Nasıl Okunabilir? adlı çalışmanıza, edebiyat eleştirisi alanında oldukça tartışmalı bir yönelim olan Sistem Teorisi kuramıyla başlıyorsunuz. Niklas Luhmann’ın Sistem Teorisi’ne göre örneğin edebiyatın göndergesi öncelikle sanat sisteminde işlevselleşir. Bir sosyal sistem olan edebiyatın işlevini, özgöndergeselliği sağlar. Ahmet Ümit’in Elveda Güzel Vatanım ve Sultanı Öldürmek romanlarının göndergesi öncelikle sanat sistemi mi yoksa siyaset, tarih, ekonomi, bilim vd. sistemler mi? Bu romanlar öncelikle hangi sosyal sistemden okunmalı? n Sanat özünü üreten bir dizge. İnsan, güzeli aramaya eğilimli olduğu sürece, sanatın özünü üretmesi engellenmez. Birtakım tarihseltoplumsal eksikliğine karşın, Luhmann’ı kitabın başına almamın bir nedeni bu. Ahmet Ümit, Luhmann’ın eksik bıraktığı toplumsalsiyasal ve kültürel bağıntıları da gözetmek suretiyle romanında sanatın özgöndergeselliğini daha da belirginleştirir. Bu nedenle ben Ahmet Ümit romanını, hem sanat dizgesi hem de tarihseltoplumsalkültürel ve politik dizgeler açısından okumaya çalıştım. n Yazınsal Yapıt ve Ahmet Ümit Nasıl Okunabilir?/ Onur Bilge Kula/ Everest Yayınları/ 406 s. KItap 11 Ağustos 2016 11 ayrıntılarönemlidir John W. Budd Çalışma Düşüncesi Iris Murdoch Deniz Deniz Ağustos ayı kitaplarımız... www.ayrintiyayinlari.com.tr [email protected] twitter.com/ayrintiyayinevi facebook.com/ayrintiyayinevi instagram.com/ayrintiyayinlari “ayrıntılar önemlidir” diyen tüm kitabevlerinde...