Katalog

Müteferrika 50. sayıya ulaştı Ekim 1993’te yayımlanmaya başlayan Müteferrika, “kitabiyat dergisi” olgusunun yerleşmesini sağladı. K itapçılık, sahaflık ve yayın tarihimiz ile ilgili süreli yayınlar çok az. Cumhuriyet döneminde 19361937 yıllarında otuz sayı çıkabilen “Kitap ve Kitapçılık le Livre et Librairie” ile başlayan kitabiyat dergileri yayımcılığı Ankara Sanat Kitabevi’nin çıkardığı “Kebikeç” (halen çıkıyor), Simurg Kitabevi’nin “Simurg, Kitap Kokusu”yla (iki sayı çıktı, kapandı) sürdü. Yeni yayın tanıtım ve kitap eleştirisi anlamında da “Virgül” dergisi (kapandı) son zamanların en önemlilerindendi. Yayınevlerinin çıkardığı kitap tanıtım dergilerinin içinde daha çok eski kitap ve sahaflık ile ilgili konuları ele alan, Türk yayın ve kitap tarihini araştıran yazıların yer aldığı “kitabiyat dergisi” olgusunun yerleşmesine neden olan “Müteferrika Dergisi” ise 50. sayısına ulaştı. KİTABA UŞAKLIK ETMEK Güz (Ekim) 1993 tarihinde çıkarken hazırlanan tanıtım broşüründe “Kitapçılık ve sahaflık tarihi, Osmanlı kanunlarında kitapçılık, eski harfli kitaplar, İstanbul’la ilgili kitaplar, Batı’ya kaçırılan kitaplar, salnâmeler, yıllıklar, kitap ayakçıları, Exlibris, cilt ve ciltçilik, Pera kitapçılığı, Karamanlıca kitaplar, Ermenice kitaplar, Ermeni harfli Türkçe kitaplar, İstanbul’daki cemaat kütüphaneleri, yazma kitaplar, kitapçılık sanatları, kitap hırsızlığı, kitap kapakları, kitap argosu, dergi ve kitap koleksiyonculuğu, yemek kitapları, müzayedeler, mezatlar, çeşitli dillerden çeviriler, ilmi ahvali kütüb (Bibliyografya), kitapseverler, kitapperestler, kitapbilirler, telefon rehberleri, müteferrika baskıları, Bulak Matbaası ve Bulak baskısı kitaplar, Türklerde matbaa, Kazan baskısı kitaplar” hakkında ve konularında yazılara yer vereceğini ilan eden dergi, çizgisini hiç değiştirmemiştir. Elli sayıda yaklaşık 800’e yakın makale yukarıda başlıkları verilen konulardan oluşuyor. 1993’te çıkan ilk sayının danışma kurulu Necdet Sakaoğlu, M. Sabri Koz, A. Turgut Kut, Nuri Akbayar, Ruhi Ayangil’den oluşuyordu. Ayrıca birinci sayıya Barış Göçer, Erol Üyepazarcı, Turgut Çeviker, Necati Abacı katkı ver mişti. İzmir Çimentaş Türk A.Ş. ise derginin ilk sayısına maddi destekte bulunmuştu. İkinci sayıdan itibaren danışma kuruluna E. Nedret İşli katıldı. Üçüncü sayıdan itibaren Ruhi Ayangil danışma kurulunda yer almadı. On dördüncü sayıda, danışma kuruluna Kadıköy sahaflık tarihinin efsane kişisi Albay Ferda Anaoğul da katıldı. Yirmi dördüncü sayıdan itibaren Raşit Çavaş da danışma kurulunda yer alırken otuz sekizinci sayıdan itibaren Ferda Anaoğul ve Necdet Sakaoğlu danışma kurulundan ayrılır. Güz (Ekim) 1993 tarihinde birinci sayısı yayımlanan derginin ilk sayısında Johan Strauss, A. Turgut Kut, Nuri Akbayar, Kevork Pamukciyan, Erol Üyepazarcı, Necdet Sakaoğlu, İ. Lütfü Seymen, Erol Özbilgen, E. Nedret İşli, Afif Yesari, Murat Çulcu, Mümtaz Arıkan, Mehmed Memduh, Alaeddin Eser, M. Türker Acaroğlu’nun yazıları yayımlanır. Müteferrika’nın sahibi ve Kadıköy sahaflığının efsanesi İ. Lütfü Seymen derginin “Çıkarken” başlıklık yazısında şöyle diyor: “Bu dergi ‘Danışma Kurulu’nu oluşturanların yanı sıra dergiye yazı, ilan ve reklam vererek desteklemeyi üstlenen bir grup ‘kitapsever’in heyecanlı katkılarıyla bir sahaf dükkânında, cumartesi sohbetlerinde oluşturuldu. Bu yüzden her şeyden evvel kollektif bir düşüncenin ve çalışmanın ürünü. Kitapçı dükkânları, özellikle de sahaflar bir çeşit ‘fesat yuvaları’dır. Buralarda genel Lütfi Seymen nizam bozukluğu, iyi gitmeyen devlet işleri şurasından burasından çekiştirildiği gibi kitaplar hakkında da çeşitli sözler sarf edilir. Ele geçirilmesi gereken ya da tam ele geçirilmek üzereyken yitip giden bir kitabın öyküsü, üzerinde çalışılan herhangi bir konu, aranılan bir makale, film senaryosu oluşturmak için gerekli bir kitap, arkasına kargacık burgacık eski harflerle not düşürülmüş bir fotoğraf üzerinde saatlerce konuşulur. Biz Türkler, kitaba sövmenin hoş karşılanmadığı bir ulus olmanın yanı sıra kitaptan en çok korkan uluslardan biriyiz. Lafı geldi mi hepimiz kitapseveriz. Halbuki kitapseverlik biraz da kitaba ‘uşaklık’ etmek demektir. Bu nedenledir ki bu dergi; eski kitapseverlerin izini sürerek kitaba ve kitapsevere hizmet vermek, bir anlamda kitaba ‘uşaklık’ etme düşüncesinin ürünüdür.” BİBLİYOGRAFYALAR, YENİ BULUNAN VESİKALAR... Yirmi üç yıllık uzun soluklu bir dergiyi sürdürmenin gurur ve zorluklarını birlikte yaşan Lütfi Seymen (namı diğer Sakallı Lütfü), Kasım’da kendisiyle yapılan bir mülakatta şöyle diyor: “Derginin çıkış amacı bir arkeolojik kazıya kaynaklık yapmaktı. Elli sayının içinde 800’e yakın makale var. Bunların çoğu alanında tek yazılardır. Spesifik konulara dair bibliyografyalar, ilk kez yayımlanan metinler, yeni bulunan vesikalar vs. Ellinci sayıda da Tü lay Artan, Zafer Toprak, Ali Birinci, Nuri Akbayar gibi değerli hocalarımızın sahaflık, kütüphaneler tarihi, eski harfli Türkçe yayınlar, az tanınan şahsiyetlerin biyografisi hususunda önemli yazıları var.” Müteferrika dergisi dışında yayımladığı ekler ve ayrıca bir kitap hacminde olan ayrı basımları var: Neslihan Erkan Müteferrika, Kitabiyat dergisi Dizini Güz 1993Yaz 2009, 41 sayfa. Osmanlı’dan Günü müze Kitap ve Kitapçılık Tarihi Ansiklopedisi. Tarih yok, 24 sayfa. Ali Birinci, Osmanbey ve Matbaası, Serkurenâ Osman Bey’in Hikâyesine ve Matbaai Osmaniye’nin Tarihçesine Medhal, (Müteferrika Yaz 2011 /1, Sayı: 39’dan ayrı basım) 148 sayfa. Necmettin Hilav, Necmettin Hilav’ın Fetva Mecmuası, (Yayına Hazırlayanlar: Cumartesi Yârânı), (Kış 2012/2, Sayı: 42’den ayrı basım), 148 sayfa. Ayrıca Sahaf Müteferrika sahibi Lütfi Seymen oluşturduğu elli sayılık muhteşem bir külliyat dışında ise üç önemli kitabın yayıncılığını üstlendi. Bu kitaplar Türk basın ve dünya sahaflık tarihinin kaynak kitapları konumunda. Orhan Koloğlu, Osmanlı Basınının Doğuşu ve Blak Bey Ailesi, “Bir Fransız ailesinin Bâbıâli hizmetinde yüz yılı: 18211922”, (Çeviren: Erol Üyepazarcı), İstanbul, Fatih Ofset, 19981999, 15 sayfa. H. P. Kraus, Bir Nâdir Kitap Destanı, H. P. Kraus’un Otobiyografisi, (Çeviren: Nurettin Elhüseyni), İstanbul, Oğlak Matbaa Hizmetleri, 2004, xviii, 426 sayfa. Başak Ocak, Bir Yayıncının Portresi: Tüccarzâde İbrahim Hilmi Çığıraçan, İstanbul, Mart Matbaası, 2003, 324, (28 sayfa). Sevgili dostum ve meslektaşım Sahaf İ. Lütfü Seymen’in yirmi üç yıldan beri özveri ve inatla sürdürdüğü bu çabası olmasa Türk sahaflık ve kitapçılık tarihinin pek çok önemli noktasının karanlık kalacağını, meçhul kahramanlarının genç kuşaklara aktarılamayacağını düşünenlerdenim. Kıymetli meslektaş ve dostumu kutluyor, derginin hemen her sayısında editoryal işleri yıllardır fahri olarak omuzlayan M. Sabri Koz ağabeyim ile birlikte, her iki dostuma nice elli seneler diliyorum. Kitapseverlerin, kitap müptelalarının Müteferrika dergisine destek vermesinin tam zamanı olduğunu bir kez daha vurgulamak istiyorum. n Müteferrika dergisini satın almak isteyenler için: Sahaf Müteferrika, İ. Lütfi Seymen Mühürdar Caddesi No: 66 / 5, Kadıköy / İstanbul. Tel: 0 216 336 47 34 Faks: 0 216 346 73 52 KItap 8 Aralık 2016 19