Katalog

“BOB DYLAN VE ALLEN GINSBERG’İN AMERİKASI” Dylan ve Beat ilmi Sean Wilentz, “Bob Dylan ve Allen Ginsberg’in Amerikası”yla ikili özelinde, 1960’lar ve 1970’lerin ABD’sinin mikro tarihini kaleme alırken iki ismin kültürel beraberliğinin köklerine iniyor. alİ bulunmaz alibulunmaz@cumhuriyet.com.tr A merika tarihi uzmanı Sean Wilentz, sınıf ve ırk üzerine yaptığı araştırmalarla biliniyor. Amerikan demokrasisiyle ilgili çalışmalarının yanı sıra kölelik, şehir ve insan konularına dair kitaplar ve makaleler yayımlamış bir isim. Amerikan yakın tarihi incelemeleri de es geçilmemesi gereken Wilentz, asıl tanınırlığını müzik ve sanat araştırmalarına borçlu. 2010’da piyasaya çıkan Bob Dylan In America, müzisyenin yirminci yüzyıl Amerikası’ndaki yerini ve politik duruşunu anlatıyordu. Ayrıca Wilentz, Dylan’la bağlantılı olarak Beat Kuşağı, Aaron Copland ve Allen Ginsberg üzerine makaleler de kaleme aldı. Yazarın, Bob Dylan ve Allen Ginsberg’in Amerikası adlı kitabı, yirminci yüzyılda ABD’deki müziği, sanatı ve politikayı incelediği çalışmalarının âdeta dolgun bir özeti. “SIRANIN SONUNDA” Bob Dylan’ın, Beat felsefesine girişi, Ginsberg’le bir kasım günü, Kerouac’ın mezarının başına çöküp rahmetliyi anmasıyla resmiyet kazanıyor. Dylan, çıktığı turnede Kerouac’ın şiirlerini bildiğini hissettirince Ginsberg de kolları sıvayıp müzisyenin yakın ahbaplarını, Kerouac’ın ve Beat’in çemberine sokmak için uğraş veriyor. Zaten Beat edebiyatına meyilli olan Dylan için Wilentz, “Kerouac, Ginsberg, Burroughs ve Beat Kuşağı’nın diğer eserlerine bulaşması onun yaşam öyküsünde, rock’n roll’a, ritim blues’a ve sonra Woddy Gutrie’ye tutulması kadar önemli bir rol oynadı” diyor. Dylan için Beat’le ve onun üyeleriyle buluşmak, ıssıslıktan kurtulmaya benziyor. Wilentz, Dylan ve Kerouac arasında tanışıklık ya da dostluğa dayanmayan sanatsal bir bağ bulunduğunu söylüyor. Cümleleri ve fikirlerine değer verdiği Kerouac, bir şekilde şarkılarına da yan sırken Ginsberg’le 1963’te yolu kesiştiğinde, kendi deyişiyle “Beat sırasının sonuna dâhil oluyor.” Amerika’daki yaşamı etkileyen ve eleştiren karşıkültürün kotarılması aynı zamanda, Ginsberg ve Dylan’ın şiirmüzikedebiyat harmanının başlangıç noktası sayılabilir. Dolayısıyla ikilinin, “kavgalı kardeşler” olan Beat ve folk müziğinin birbirine yaklaşmasını sağladığını ifade edebiliriz. 1950’lerin sonundan itibaren ABD’de başlayan komünizm korkusunun ya da paranoyasının, başta Ginsberg olmak üzere yeni bir söyleme gerek duyanlarca şiir, edebiyat ve aktivizm yoluyla eleştirilmesi, pek çok kişi gibi Dylan’ın da dikkatini çekiyor. Wilentz, bu yakınlaşmanın kısa tarihçesini bize sunarken Beatlerin, bilhassa Ginsberg’ün solcu genleriyle Dylan’ın isyankârlara ve suçlulara olan ilgisinin nasıl yan yana geldiğini anlatıyor: “Dylan, Beatler’e yeni bir politik amaç bulma uğruna gelmemişti; onların dille oynadığı oyuna kadar, her türlü geleneksel politikanın ötesine geçen manevi uzaklığına da kapılmıştı. Bu bağlamda Ginsberg, Kerouac ve diğer Beatler, Dylan için rock’n roll işlevi görmüştü.” Hayatı, soyutlamalarla değil yaşayarak deneyimleyen Beatlerle kültürel yolun dolambaçlarında gezinen Dylan’ı buluşturan şey buydu işte ve Wilentz, okura tam da onu aktarmaya uğraşıyor. HAYAT TURNESİ San Francisco Rönesansı’nın baş aktörü olan Beatler ve orada sivrilen Ginsberg’le Amerika’daki karşıkültürün kotarılması, Ginsberg ve Dylan’ın şiirmüzikedebiyat harmanının başlangıç noktası sayılabilir. Sean Wilentz’in kitabı, yirminci yüzyılda ABD’deki müziği, sanatı ve politikayı incelediği çalışmalarının dolgun bir özeti. folk müziğinin biçim değiştirmesini sağlayan Dylan’ın geçtiği tüm yolları aktaran Wilentz, aynı zamanda 1960’lardan itibaren rayına oturan kültürel devrimin hikâyesini ortaya koyuyor. Bu hikâyenin merkezinde ise Ginsberg, Kerouac ve Corso’nun “sokak ideolojileri” dediği akım var. Yani geleneksel AngloAmerikan kültürünün dışına taşan; muhitin ötesine geçmeyi amaçlayan bir anlayış, kısacası Beat ilmi... Başka bir deyişle hayat turnesi. Dylan, zaman zaman bir baba olarak gördüğü Ginsberg’e “kültür ailesinin reisi, atası” gibi yaklaşıyor. Bazen alay ve sataşmanın eşlik ettiği ikilinin ilişkisinde her daim birbirine yardımcı olma anlayışı var. Bu da Beat ilmine hayli uygun bir dostluğun göstergesi. Dylan’la Ginsberg’ün tanıştığı 1960’ların ortalarında, Beat Kuşağı’nın öldüğünü söyleyenlerin bulunduğunu anımsatan Wilentz, bu tarihten sonra “Ginsberg’ün, Dylan’dan sanatsal aydınlanma kazanmaya çalıştığını” belirterek tartışmaya katılıyor. Wilentz, Dylan ve Ginsberg özelinde, 1960’lar ve 1970’lerin ABD’sinin mikro tarihini kaleme almış diyebiliriz. Kitapta, Beat şiiri ve edebiyatı, Dylan’ın dâhil olduğu ve kaçtığı müzik akımlarıyla birlikte Dylan ile Ginsberg’ün kültürel beraberliğinin köklerine iniyor yazar. Bu haliyle metin kısa bir film, belgesel ya da Dylan şarkısı veya Beat şiiri gibi. n Bob Dylan ve Allen Ginsberg‘in Amerikası / Sean Wilentz / Çeviren: Burcu Denizci / SUB Yayın / 44 s. OKURLARA Bir ‘Büyük Gözaltı’nın ortasında... A ğırlaştırılmış bir 12 Eylül döneminden geçiyoruz. Yazarlar, yayıncılar, gazeteciler, sanatçılar gözaltına alınıyor, tutuklanıyor, işsiz bırakılıyor ya da toplumsal bir lincin kollarına bırakılıyor, hukukun temel kuralları yok sayılarak suçlu ilan ediliyorlar. İster istemez bu her zaman mı böyleydi diye merak ediyor, geri dönüp bakma ihtiyacı duyuyorsunuz. “Evet bu her zaman böyleymiş” olgusu gelip burnunuza dayanıyor ânında. İç sayfalarımızda yayımlanan liste bunu kanıtlıyor bizlere. Listeyi oluştururken kitaplara, dergilere, gazetelere ve bazı kuruluşlarımızın arşivlerine başvurduk. Sonuç pek tatmin edici değildi doğrusu. Kişisel yaşamlara ve tanıklıklara da başvurmak zorunda kaldık. Elimizde yine de bir hayli eksik olduğunu düşündüğümüz bir liste oluştu. Yazar, gazeteci tutuklamalarının tırmanma gösterdiği bir dönemde bu listeyi yayımlamayı bir görev saydık. Uyarıcı bir niteliği olur inancındayız. Birkaç söz de ilgili kurumlarımıza etmek gerekiyor sanırım. Hiçbir kurumun elinde bir tutuklanmış gazeteci, bir tutuklanmış yazar listesi yok. Kişilerin özel çalışmaları sonucu oluşturulmuş, tutuklanmış ve öldürülmüş gazeteci ve yazarlarımızın sınırlı bir listesi var. Onlardan da çok yararlandık. Umarım yayımladığımız liste bu kurumlarımıza da bir örnek oluşturur ve bundan böyle yazar, yayıncı, gazeteci ve sanatçılarımıza daha sıkı sarılırız. Onlarsız bir dünyayı düşünmek imkansız. Tutuksuz ve bol kitaplı günler... KItap İmtiyaz Sahibi: Cumhuriyet Vakfı adına Orhan Erinç l Genel Yayın Yönetmeni: Murat Sabuncu lYayın Yönetmeni: Turhan Günay l Sorumlu Yazı İşleri Müdürü: Abbas Yalçın l Görsel Yönetmen: Dilek Akıskalı l Yayımlayan: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.Ş. l İdare Merkezi: Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sok. No: 2, 34381 Şişli İstanbul, Tel: 0 (212) 343 72 74 (20 hat) Faks: 0 (212) 343 72 64 l Cumhuriyet Reklam: Reklam ve Pazarlama Direktörü: Ayşe Cemal l Reklam Müdürü: Ayla Atamer l Tel: 0 (212) 251 98 74750 (212) 343 72 74 l Baskı: DPC Doğan Medya Tesisleri, Hoşdere Yolu, 34850 Esenyurt İSTANBUL. l Yerel süreli yayın l Cumhuriyet gazetesinin ücretsiz ekidir. l 36 Ekim 2016 turhangunay@cumhuriyet.com.tr cumkitap@cumhuriyet.com.tr twitter: www.twitter.com/CumKitap