Katalog

BEHÇET NECATİGİL’DEN “EVLİYÂ ÇELEBİ” Konuşan ve dinlenen Seyahatnâme Behçet Necatigil’in oyunlaştırdığı “Evliyâ Çelebi”, Seyahatnâme’ye farklı bir açıdan bakıyor. maya da destek olabilecek bir tavırla Evliyâ Çelebi’ye İstanbul’da kaldığı günlerde, önceden aldığı notları temize çektirmiş. Görülüyor ki Necatigil, Evliyâ’nın gerçeklik, hayal ve mizah üçgenini iyi kavramış. arihselliği ve kurgusallığı hâlâ tartışılan, on yedinci Eserde göze çarpan bir başka katkı yüzyılın aykırı ve ayrıkya da yazara, Necatigil’e has vurgu ise sı metni Seyahatnâme, Evliyâ’nın gizliden veya belirgin şekil1960’ların sonunda, şair de yaptığı göndermelerin bu oyunda Behçet Necatigil tarafıngünyüzüne çıkışı. Necatigil, Evliyâ ile dan yapılan seçmelerle, 22 bölümlük hemfikir olduğu konuları aktarmakla bir radyo oyunu dizisi olarak kaleme beraber, Evliyâ’da örtük kalan bir koalındı. Everest Yayınları’nın Eylül nuolay Necatigil’in oyununda baskın 2015’te okura sunduğu kitap, hem veya tam tersi olabilmiştir. Belli bir Evliyâ Çelebi’nin Seyahatnâme’sine konu ilgisini çekiyorsa Evliyâ’nın anfarklı bir pencereden bakabilmek hem latısından daha fazla o konuya vurgu de Türk edebiyatında ‘radyo oyunu’nu yapmıştır. Örneğin, Osmanlı toplum bir tür olarak konumlanyapısını ortaya koyan dırmak açısından önemli. bazı adalet uygulamaları; Behçet Necatigil, gizemi kervansarayların yönehâlâ çözülememiş, koca timi, gayrimüslimlere koca ciltlerden oluşan tayapılan olumlu işlemler rihsel ve edebî bir metni, gibi konular, Necatigil’in edebiyatın başka bir koadalet duygusunu okşalunda ve üstelik onu tekrar mış olacak ki oyununkurgulayarak görünür da bunlara Evliyâ’dan (dinlenebilir) kıldı. daha fazla yer verir. Kitaba sunuş yazan Hatta Seyahatnâme’de Semih Tezcan’ın ifade etEvliyâ’nın şaka yollu da tiği gibi Behçet Necatigil, olsa bir çocuğu sözleriyle “Seyahatnâme’nin özetini incitmesini dahi kabulledeğil, özünü çıkarıp” ve nemeyip ona özür diletir. elbette kendi yazar kimDiğer taraftan Osmanlı Behçet Necatigil liğiyle de birleştirerek toplum yapısındaki rüşvet, yeni eklemelerle âdeta cinayet ve hile gibi çarpık Seyahatnâme’yi en azınişleri de hiç çekinmeden dan belli bölümlerini yeniden inşa etti. oyununa alır. Tezcan, “insan, kimi yerde oyun yazaEdebiyatımızda çevirmen kimliğiyle rının kendisini seyyâhı âlemin yerine de önemli bir yeri olan Necatigil’in, koymaya gayret ettiğini sezinliyor” Seyahatnâme’nin özellikle iki, üç diyor. ve dördüncü ciltlerinden seçmeler Evliyâ Çelebi’nin bu çekici tuhaflıkyaparak oyunlaştırdığı bu eser, ucu taki ve dâhiyâne metni nasıl kaleme bucağı olmayan zenginlikteki bir metaldığı, kaydettiği çeşitli notları nerede ni yeniden ve yenilikle ortaya koyma ve ne zaman temize çektiği, araştırçabasının güzel bir örneği. Bu oyun, macıların tamamen netleştiremediği yıllardır göz zevkimize yönelmiş olan konular arasında. Nuran Tezcan, Seyahatnâme’nin, radyo dinleyicisinin Seyahatnâme’nin yazınsal değerine kulak zevkini de tatmin edebilecek vurgu yaptığı makalesinde, “düşünülölçüde olduğunu ve Evliyâ’nın dehâsını müş, tutarlı bir kurgu”dan söz eder bir kez daha kanıtlıyor. n ve ekler: “On kitabının her biri kendi içinde bir bütün oluşturduğu gibi anEvliyâ Çelebi/ Behçet Necatigil/ latının on kitabı birden kapsayan bir Everest Yayınları/ 430 s. kurguyla bütünleştiği görülür” (1). Bu durumdan anlaşılıyor ki Seyahatnâme, (1) Nuran Tezcan, “Seyahatnâme’nin gelişigüzel yazılmamış. Necatigil ise Yazınsal Değeri ve OsmanlıTürk YazıSeyahatnâme’de belirgin izleri olmayan nındaki Yeri,” Evliyâ Çelebi, Ankara: T.C. ama yukarıda bahsedilen üstkurgulaKültür ve Turizm Bakanlığı, 2011. BAHAR GÖKPINAR T KItap 12 Kasım 2015 29