Katalog

O K U R L A R A Gerbrand Bakker’dan ‘Dolambaç’ KİTAP İÇİN... Başlangıcında her hafta iki yıl sonrasında da ayda bir yayımladığımız ve yıllardır büyük beğeni ile okuduğumuz “Kitap İçin...” köşesi bundan böyle bizimle olmayacak. Selçuk Altun dostumuza dergimize verdiği destekten dolayı çok ama çok teşekkür ederiz. Burası onun evi... Ne zaman isterse yeri hep hazır olacak. Onu biz de okurlarımız da unutmayacağız. Bundan eminiz. *** 2 Temmuz 1993 Sivas katliamında yitirdiğimiz şairyazarressam Metin Altıok’un kızı Zeynep Altıok Akatlı’nın Metin Altıok’u tüm yönleri ile anlatmak için ilk baskıyı katliamın 10. yılında hazırladığı “Gölgesi Yıldız DoluMetin Altıok Kitabı” katliamın 20. yılında genişletilmiş basımıyla yeniden önümüzde. Kitap Metin Altıok’un yaşamı paralelinde yakın tarihin bir belgeseli niteliğinde aynı zamanda. ‘Yirmi Yıldan Başlıklar’ ve ‘Sivas’ı Unutturmamak İçin’ ise kitabın yeni bölümleri. Açık hukuksuzluklar eşliğinde azimle unutturulmak istenen Sivas katliamının anılmasına getirilen çeşitli itirazlardan Metin Altıok Oratoryosu’na, zamanaşımından Sivas mahkumlarının eve dönüşüne, bir türlü yapılamayan Utanç Müzesi’nden Metin Altıok Şiir Ödülü’ne, Sivas ’93 oyununa, Menekşe’den Önce belgeseline varıncaya kadar, 20 yıl boyunca yaşanılanlar da yeni basımda satır satır yer alıyor. Gamze Akdemir, Zeynep Altıok Akatlı ile kitabını konuştu. Yazar ve Dil Derneği Başkanı Sevgi Özel, yeni romanı "Bahtabakan"la karşımızda. Özel “Bahtabakan”da, günümüz siyasi olaylarına göndermeler yapıyor; çoğu yazarın bugünün siyasi olayları karşısında tepkisiz kaldığını düşünüyor. Özel'le Selda Güneysu konuştu. Bol kitaplı günler... Sapa bir patikada Gerbrand Bakker, Dolambaç'la eski hayatına ait ne varsa hepsini geride bırakıp yeni bir ülkeye giden Emilie karakterinin etrafında oluşan duygu karmaşasını çözümleyen (hatta çözümleten) bir romana imza atıyor. r Ali BULUNMAZ ukarıda Ses Yok romanıyla adını duyuran Gerbrand Bakker, insanın acılı, hatırlamak istemediği ve ötelediği yaşanmışlıklarının üstüne giden bir yazar. Bunu yaparken melankoli nöbetlerine girmediği gibi okuru da o yola sokmuyor. Ama ısrar ve sabırla bu damarı işliyor; yoğun fakat boğucu olmayan bir dille az ve öz malzeme kullanarak ilerliyor. Bakker’ın anlatımı, puslu ve pek çok şeyin tekdüze olduğu mekânları resmediyor. Karmaşık duyguların varlığı da bu anlatımı biçimlendiriyor. İkinci romanı Dolambaç’ta bizi yine böylesine bir patikadan tırmandırıyor. “BAŞKA BİR YER” Bakker, Dolambaç’la Emilie karakteri etrafında şekillenen bir gidiş, yer yer kaçış ve bazı bazı kendine dönüş romanı kurgulamış. Emilie’nin, geride bıraktıkları ve alışmaya çalıştıklarıyla yeni hayatının açıldığı bir kurgu bu. Okuru olaylara hazırlama aşamasında yine doğa tasvirleri hâkim. Emilie’nin gidişinden arta kalan koca, her tarafta iz sürerken evden alıp götürdüklerinin çetelesini tutuyor. Emilie ise kendini, kiraladığı çiftliğin bahçesindeki işlere gömüyor. Bir yanında da Emily Dickinson şiirleri ve kitapları üzerinde notları duruyor. Ortamın soğukluğunda, ara sıra üniversite odasının o buz gibi havasını düşünmeye dalıyor. Bakker, Emilie ve kocası üzerine kurduğu romanda, kadının annesini konuşturuyor, Emilie’nin gidişinin altlığını nasıl yaptığını aktarıyor: “Yalnız başına ayakta durması gerektiğini söylerdi. İnsanın hayatta hep yalnız olduğunu. Başkaları ne derse desin, tınmayıp insanın kendi bildiğini okuması gerektiğini filan.” Kocasının aklına, Emilie’nin gidişini sorgulayışı sırasında bir soru takılır: “Acaba benle tanışmadan önce de aynısını yaptı mı?” Oysa Emilie’nin gidişi çok yönlü: Kaçış, uzaklaşma, kendini arama, acıyı ve tedaviyi öteleme, özgür kalma ya da yeni şeylere bağlanma. Bunlar bazen tek tek bazen de hep birlikte devreye giriyor. Bakker yine kısa geri dönüşlere yer veriyor. Dolambaç da bu anlamda yaşantılarla yaşananların kaynaştığı ve hesaplaşmaların yapıldığı bir roman olarak karşımıza çıkıyor. Hem kocanın hem de Emilie’nin geçmişi ve bugünü arasında geliş gidişler dikkat çekiyor. Emilie’yi pek çok şeyle beraber yanında süründürdüğü Dickinson şiirleri de huzursuz ediyor, yazmaya başlamadığı doktora tezi de Dickinson’ın kendisi de: “Dickinson’ın portresini yine duvara çevirmişti (...) Şiir kitabı haftalardır öylece durmaktaydı meşe masanın üstünde, yanında boş kâğıtlar, bir kurşunkalem ve dolmakalemle. Habegger’in o kapkalın kitabında şiirin adı bile geçmiyordu, kaldı ki irdelensin. Birden öfkelendi, yalnızca biyografa, o laf ebesine değil, Dickinson’ın kendisine de. O mızmız, kendisini evine, bahçesine saklamış kadına. Yaptığı veya geride bıraktığı her şey, sözle ifade etmeden, kimsenin dikkatini ona çevirmemesini istediğini belirtiyordu ama bu arada ödü patlıyordu yakınlık duyup da bu duygularını çoğunlukla mektuplarla ifade ettiği insanların onu yanıtsız bırakmasından; mızmızlanan bir çocuk gibi onay bekliyordu. Kendini gözlerden ırak tutan bir kadın bir kadıncık, kaygılı biri olmalıydı, mektuplarını ‘Your Gnome’ diye imzalıyordu zira; ölmüş babasının büyük salondaki anma töreninde, endişeli endişeli odasında oturup kapıyı belirgin biçimde aralık bırakarak en fazla dikkati yine kendi üstüne toplamıştı (...) Bir bakire gibi beyaz elbiseler giyen bir kadındı. Kendisini doktora tezi yazmaya itmiş olan şeyin de bu öfke olduğunu ancak şimdi anlıyordu; kendi gözünde büyük bir kısmına gerektiğinden fazla değer verilen bu şiirleri eleştirel bir incelemenin konusu yapmak istemişti. Bir tür hesaplaşma gibi. ‘İyi değiller’ dedi usulca. ‘Hiç iyi değiller.” USUL USUL GELEN SON Bakker, Yukarıda Ses Yok’ta olduğu gibi Dolambaç’ta da kendi coğrafyasının izlerini güçlü şekilde hissettiriyor. Bu kez Hollanda’dan Galler’e de uzanıyor. Emilie ve kocasının arada bir kovalamacayı andıran yolculukları da metni zenginleştiriyor. Kocasının Emilie’yi arayışı sırasında, iz sürme tekniklerini eksiksiz kullanışını anlatıyor Bakker. Emilie ise olduğu yerde, çiftlik evinde, kendisini usul usul bir sona hazırlar gibi huzursuz ama sakin halde. Bakker’ın doğa tasvirleri arasına yerleştirdiği ipuçları bize bunu gösteriyor. Doğa tasviri ve Emilie’nin durumu, Bakker’ın şu satırlarında birleşiyor gibi: “Ayaklarına baktı. Patika, ufak ufak taşlar, yassı kısa otlar. Başı dönmüyordu ama görüş alanı kayıyordu sanki (...) Bugün iki hapı içtikten sonra ağrı yok olmuştu yine. Aslında şaşılası derecede az ağrısı olmuştu, daha çok belli belirsiz ama hiç kaybolmayan bir kötüleşme, bedeninde küçülme hissi ve aklında olmayan sözcüklerin ağzından fışkırıvermesi.” Bakker, olup biteni apaçık anlatma konusunda ketum davranıyor. Onun yerine Emilie’nin gidişini, gizlenişini, kocasının onun peşine düşüşünü, onu oraya buraya savuran ağrıların nedenini tasvirler arasına gizliyor. Tam “buradan bir şey çıkmaz” dediğiniz anda tek bir cümle yeniden metne dönmenizi sağlıyor. Emilie’yle yürünen patika, kaçılan ülke ve oradan sızanlar eski hayat ile yenisine dair karşılaştırmalara olanak veriyor. Bir de Bakker, Dickinson’ı romanı anlamlandırmak için ipucu olarak kullanıyor. n alibulunmaz@cumhuriyet.com.tr Dolambaç/ Gerbrand Bakker/ Çeviren: Türkay Yalnız/ Metis Yayınları/ 196 s. Y TURHAN GÜNAY turhangunay@cumhuriyet.com.tr cumkitap@cumhuriyet.com.tr twitter: www.twitter.com/CumKitap Bakker, Yukarıda Ses Yok’ta olduğu gibi Dolambaç’ta da kendi coğrafyasının izlerini güçlü şekilde hissettiriyor. İmtiyaz Sahibi: Cumhuriyet Vakfı adına Orhan Erinç t Genel Yayın Yönetmeni: İbrahim Yıldız t Yayın Yönetmeni: Turhan Günay t Sorumlu Müdür: Aykut Küçükkaya t Görsel Yönetmen: Dilek Akıskalı t Yayımlayan: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.Ş. t İdare Merkezi: Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sok. No: 2, 34381 Şişli İstanbul, Tel: 0 (212) 343 72 74 (20 hat) Faks: 0 (212) 343 72 64 t Baskı: DPC Doğan Medya Tesisleri, Hoşdere Yolu, 34850 Esenyurt İSTANBUL. t Cumhuriyet Reklam: Genel Müdür: Özlem Ayden t Genel Müdür Yardımcısı: Nazende Körükçü t Reklam Koordinatörü: Hakan Çankaya t Reklam Müdürü: Ayla Atamer t Tel: 0 (212) 251 98 74750 (212) 343 72 74 t Yerel süreli yayın t Cumhuriyet gazetesinin ücretsiz ekidir. C U M H U R İ Y E T K İ T A P S A Y I 1229 5 E Y L Ü L 2013 n S A Y F A 3