Katalog

RENKLER n SESLER n HARFLER AYTÜL AKAL n NİLAY YILMAZ n ÇİĞDEM GÜNDEŞ n MAVİSEL YENER n MUSTAFA DELİOĞLU Kitap Gölgesi KONUK HARFLER Biri Uzaylı mı Dedi? Çocuk yazınının usta kalemi Aytül Akal “Biri Uzaylı mı Dedi?” adlı yapıtıyla çocukları fantastik bir dünyaya davet ediyor. r Mavisel YENER "Zor Ödev Lozan(*) r Hidayet KARAKUŞ T U zay bilimcisi olan babasının izindeki Hex, meraklı Nen, 353 yaşındaki başkan Postipidik, 290 yaşındaki okul müdürü Teltenek, bestelerinin beğenilmesini bekleyen Bay Allegro ilk sayfalarda gülümsüyorlar okura. Onlar Hexonya’da yaşıyor. Romanın ilk bölümü Hexonya’da, sonraki üç bölümü Dünya’da üç ayrı dünya gününde geçiyor. Hexonya adını ilk kez mi duydunuz yoksa? “Zamanında Hexonya da tıpkı Dünya gibi toz ve gaz bulutuymuş. Ve sonra Buuumm!” (s,126) Hexonya’da yaşayanlar aslında uzay tarihi boyunca zaman zaman Dünya gezegenini ziyaret etmişler. Ortalama 500 yıl yaşayabilen Hexonyalıların beden yapıları Dünyalılardan farklı olduğundan, insanlara yakalanmamak için Dünya’ya kılık değiştirerek geliyorlarmış. Ancak sadece üç kez kılık değiştirebiliyorlarmış. Bunları neden anlattık diye sorarsanız, serinin ilk kitabında, Hexonya okulunun en meraklı, akıllı öğrencileri Hex ve Nen ile ülkenin başkanı Postipidik, Dünya’yı bir “iş” için ziyaret ediyorlar. Piramitleri uzaylılar mı yaptı? Uzay temalı filmlerde neden bütün uzaylılar yenilmesi gereken düşmanlar olarak gösteriliyor? İnsanlar uzaylıları neden yanlış tanıyor? İşte tam da bu soruların yanıtını insanlara vermek için düzenleniyor bu ziyaret. Görevleri, insanlara uzaylıların hiç de kötü yaratıklar olmadığını anlatmak. ‘ÖTEKİ’ KAVRAMI... Postipidik işi iyice abartıp uzaylıların, insanları kurtaran birer kahraman olarak görülmeleri için planlar yapıyor. Bu planlar bakalım işe yarayacak mı, yoksa da her şeyi ellerine yüzlerine mi bulaştıracaklar. Dünyada geçirdikleri zamanda onları ve okuru tuhaf bir serüven bekliyor. Kitabın sürprizli sonunu söyleyecek değilim elbette. Fantastik Galaksi Serisi’nden çıkan kitabın resimlerini Gökçe Yavaş yapmış. Resimler ve tasarım okurların çok hoşuna gidecek. Romanda “öteki” kavramını beklenmedik bir kurgu aracılığı ile anlatan, önyargılar konusunu roman örgüsü içinde yoğuran Akal, gerçeği düşlerle birleştirirken okurun içsel dünyasını büyütüp varsıllaştırıyor. Bizden farklı olanları neden ötekileştirdiğimizi düşündürüyor. Nen “Dünyalılara güvenemiyorum. Onlara gerçek bedenimle görünmek istemem”(s, 116) derken, farklı olana duyulan güvensizlik ve korkuları yansıtıyor. Hem fantastik türde olması hem de çok katmanlılığı barındırmasının yanı sıra eğlenceli bir okuma sunuyor roman. Örneğin, karakterlerin isimleri bu eğlenceli oyunun bir parçası. Hexonya’da yaşayanların isimleri onların yaşları hakkında bilgi veriyor. İlk elli yıl boyunca kullandıkları üç harfli adlarını anne babaları koyuyor. Sonrasında, her elli yılda bir, diledikleri bir harfi ekleyerek kendi isimlerini oluşturuyorlar. Bu hesaplama ile roman kahramanlarının yaşlarını hesaplamaya çalışmak çocuk okurun meraklı yanına ayna tutuyor. Roman, insanların ya da Hexonyalıların “zaman” kavramını sosyal ve tarihsel bağlantılar ışığında açıklamakla birlikte, kahramanların hissettikleri içsel zamana da göndermeler yapıyor. Birbirine “öteki” gözüyle bakan iki farklı canlı türü, dış gerçeklik ve iç gerçeklik arasındaki dengenin kurulmasının ipuçlarını ince ince hissettiriyor okura. Kurguda, Hexonyalıların kendilerini aklama çabaları, toplumsal kötülüklere karşı bir direniş olarak da algılanabilir. ‘BEN OLSAYDIM...’ Dünyalıların onlarla ilgili edindiği olumsuz izlenim ve haksız yargılama karşısında Hexonyalıların kendilerini ifade etme çabaları gözlemleniyor. Uzaylılar, kendileri hakkında dünyalıların görüşlerini değiştirmenin peşinde koşadursun, okurlar onların bu çaba sırasında izledikleri yol konusunda düşünecek, “Ben olsaydım…” ile başlayan cümleler kuracaktır. Bu da çocuk okurun kahramanlarla özdeşim kurması anlamına gelir. Hem uzaylılar hem de dünyalılar açısından konuya bakabilmeyi başaran okur kendine ayrı bir duyarlık alanı oluşturarak okuyacaktır kitabı. Çocuk edebiyatının üretken kalemi Aytül Akal’ın komik ve eğlenceli olduğu kadar pırıltılı anlatımı, zekice kurgusu, çocukları Hexonya gezegenine uçuracak. Laf aramızda, yazarın Hexonya’da bir evi olduğu, kitaplarını orada yazdığı da söyleniyor (Bkz. s. 4) Okurlar serinin diğer kitaplarını merakla bekleyecek. n [email protected] *Biri Uzaylı mı Dedi?/ Aytül Akal/ Resimleyen: Gökçe Yavaş/ Mandolin/ 126 s./ 2013/ 8+ urgut, öğretmeninin verdiği ödevi yapmak için bilgisayarın başına oturmadan annesinin mutfakta hazırladığı simitle çayı da getirdi bilgisayarın yanına koydu. Bilgisayarını çoktan açmıştı. Ödev konusu Lozan Barış Anlaşmasıydı. O, kolayından bir ödev yapmak istiyor, anlaşmanın özetini arıyordu bilgisunarda. İstediğini bulamayınca gerildi. O gerginlikle eli çay bardağına çarptı, çay klavyenin üzerine döküldü. Turgut, kendini çayın üstüne gelmesinden korumaya çalışırken yere yuvarlandı. O sırada bir ses duydu: “Vah zavallı çocuk! Bir ödev için ne hallere düştün.” Tanımadığı bir erkek sesiydi bu. Sesi aramak için iki yanına bakınırken yatağına oturmuş, ak saçlı, ak bıyıklı yaşlı adamı gördü. Onu tanıdığını düşünüyordu ama kim olduğunu bir türlü bulup çıkaramıyordu belleğinden. Serpil Ural’ın yazdığı bu Zor Ödev Lozan, ilginç olduğu kadar akıcı diliyle de rahat okunan bir kitap. Yakın tarihimizi bilmeyen çocuklarımıza öyküyle gerçeği anlatmayı görev bilmiş yazar. Zor Ödev Görev sözünde ikili bir anlam olduğunu çocuklar da hemen kavrayacaktır. Hem Turgut’un ödevi zordur, hem onun yatağına gelip oturan, bilgisayardan çıkıp geldiğini sezdiğimiz İsmet Paşa’nın görevi. Bu kitabı okuduklarında Lozan Antlaşması’nın zorluklarını, ülkemizi işgal edip bizimle savaşan ülkelerin temsilcileriyle Lozan’da nasıl bir savaş verildiğini öğrenecek çocuklarımız. Bu savaşımın sonunda ülkemizin sınırlarının nasıl çizildiğini; nasıl özgür, bağımsız bir ülke olduğumuzu anlayacaklar; Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunun önemini daha iyi kavrayacaklardır. Zorlu, tarihsel bir konuyu çocuklara göre yazarak kendi de bir görev yapıyor Serpil Ural. Yazar olarak gittiğimiz okullarda çocuklarımızın bu ülkenin nasıl kazanıldığına ilişkin en küçük bir bilgilerinin olmadığını, yakın tarihimizle ilgilenmediklerini çokça görmüştük. Bu elbette onların suçu değildi. Bize tarihimizi öğretmemek ya da çarpıtarak öğretmek için ellerinden geleni yapan yetkililer, bunun sonuçlarını düşünmüşler miydi acaba? Bugün Kurtuluş Savaşı’nı yadsıyarak kendilerince ‘demokratlık’ taslayanlar kimin değirmenine su taşıyorlar; düşünmüşler midir? Bugün çocuklara yazan arkadaşlarımızın Kurtuluş Savaşımızla birlikte ülkemizin yakın konularla tarihinden çıkaracakları öyküler yazmaları, bir göreve dönüşmüştür. Bu anlamda yakın tarihle ilgili araştırmalar, belgelere dayalı yöresel öyküler barındıran kitaplar hepimizi bekliyor. Bir insan için yurdunun tarihini bilmek yaşadığı günlerin değerini bilmekle eşanlamlıdır. Öğretmen okulunda Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun Milli Savaş Hikâyeleri’ni okuduğumda çocuk bilincimle nasıl da isyan etmiştim işgalcilere! Zor Ödev Lozan, çocuklarımız için diliyle, kurgusuyla rahat okunabilecek bir kitap. Kitabın sonuna eklenmiş Lozan görüşmelerine ilişkin fotoğraflar, ayrıca Lozan Antlaşması öncesi, sonrası tarihsel olayları, zamandizinsel olarak veren bölüm, Zor Ödev’i yapacaklara da yol gösteriyor; kitabı varsıllaştırıyor, kitabı daha bir ilginç kılıyor. Çocuklarla gençlere yazdığı kitapları yabancı dillere çevrilen; yurtiçinde, yurtdışında pek çok ödül kazanan Serpil Ural’ı zor bir ödevi başarıyla yaptığı için de kutluyorum. n Mavisel Yener n Ata Cad. Defne Sok. No:1 D:1 Balçovaİzmir n www.maviselyener.com n [email protected] S A Y F A 1 6 n 2 8 K A S I M 2 0 1 3 (*) Zor Ödev Lozan Serpil UralBilgi Yayınevi, Ankara; 2013, 78 s. C U M H U R İ Y E T K İ T A P S A Y I 1241