Katalog

Fatma Aras’tan ‘Göğü Azalan Kuşlar’ Azalan insanın şiirleri Fatma Aras’ın yeni dizelerini şiirseverlere sunduğu Göğü Azalan Kuşlar‘da, toplumsal ve bireysel etkenlerle tadını çıkartarak yaşadığı acı ve yoğun hüzün, şairin şiirlerindeki dikkati çeken unsurlar olarak göze çarpıyor. ? Veysel ÇOLAK atma Aras’ı tanıdığınızda, onun şiir tutkusundan ürkebilirsiniz. Şiir için cinayet bile işleyebilir. Şiiri böylesine önemsemek, çoğu kez taşınmaz bir yüke dönüşebilir. Şiir ve poetik yazılar okumaktan, dilin olanaklarını araştırmaktan şiir yazmaya zaman bile kalmayabilir. Fatma Aras işin bu yanıyla değil, daha çok kendi şiir deneyimiyle ilgili. El yordamıyla, koklayarak, avlayarak bulmaya çalışıyor şiiri. Bunda başarılı olduğu da görülüyor. Çünkü bilincinde olmasa da halk şiiri yoğun bir ortamda geçirmiş yaşamının büyük bir kısmını. ACININ İNİLTİSİ Bu izleklere bakıldığında Fatma Aras’ın bireysel ve toplumsal dertleri olduğu için şiir yazdığını belirlemek doğru olur. Bireyselliğin önemsendiği de hemen görülüyor şiirlerde. Geçmişe özlem; doğulan toprağa, o yerin kültürüne, birlikte olunamayan sevgiliye, babaya, anneye duyulan özleme dönüşüyor. Her şiirde bu izleklerin sürdürüldüğü söylenebilir. “Uzanmış balkona/ Toz yutmuş ceviz ağacı/ Kökü babam dalı annem/ Gözlerime yağıyor izleri” dizeleri, bu bağlamda yeterince açıklayıcı olsa gerek. Bu tutum Fatma Aras’ın geçmişe takılıp kalmasına neden oluyor. Bunun, kısıtlayıcıyı olduğu çok açık. YADIRGANMAYAN SÖZCÜKLER... Ayrıca bu, şiirde yeni açılımları daha baştan engellemiş oluyor. Yahya Kemal Beyatlı gibi İstanbul’u, özellikle Osmanlı dönemini büyük bir hayranlıkla anlatmaya kalkabilirsiniz. Bazı dünya şairlerinin yaptığı gibi tarihsel olanı izlek edinebilirsiniz; ama geçmişteki yaşanmışlıklar, günümüz yaşantısıyla, özellikle gelecekle ilişkilendirilmiyorsa; şiir, yeni bir yaşam biçimi önermiyorsa daha baştan çökebilir. Sanırım, şiir yazmaya kalkışan herkesin özenle gözetmesi gereken bir durum bu. Fatma Aras, ortaklaşa kullanımda olan sözcüklerin yanında, az kullanılan “geven, granat, alpin, huma, kamış, gardenya, yazma, ebe” gibi sözcüklere de yer veriyor şiirlerinde. Anlamlarına ulaşıldığında, yadırganmıyor bu sözcükler. Şiir dilini zedelemiyor hiçbiri. Bu tutum, şaire özgü Türkçe sözcüklerle işlerliğe sokulduğunda, daha bir renklenecek, güç kazanacak şiirler. Her şairin, temel sorunlarından biri de bu değil mi? Elbette sıradan, binlerce kez kullanılmış sözcüklerle de yazılabilir şiir ama o zaman yepyeni, anlamlı, etkileyici, özgün bağdaştırmalar kurmak gerekir. Fatma Aras’ın “Sokaklar bir yana kayık camlarda/ Çekilen tayfaların fırça sapları sözde/ Dudak arası toy at” dizeleri anlam ve dil bakımından, oldukça düşündürücü. İkinci Yeni’nin, en uç örneklerini bile zorlayan nitelikte. Şairin belleğinde mutlaka anlamsal bir karşılığı var ama “Dudak arası toy at” dizesini okuyucu nasıl anlamlandıracak. Farklı bağdaştırmalar kurmak önemli ama nesnel bağlaşıklık sağlanamadığında, dilin içi boşalır, anlamsal tutarsızlığa düşülür. İyi ki bu olumsuzluk Fatma Aras’ın şiirlerinde çok az. Göğü Azalan Kuşlar, bu addan da anlaşılacağı gibi yaşanagelen olumsuzlukların şiirlerini içeriyor. Kuşlar, gökyüzü, sular, ovalar, ağaçlar, böcekler, toprak, sevgi, özgürlük, barış, dostluk, kardeşlik, dayanışma… azalıyor. İnsan azalıyor. Bunların şiirini yazmak ve uyarıcı olmak önemli. ? Göğü Azalan Kuşlar/ Fatma Aras/ Etki Yayınları/ 64 s. Not: Yazıdaki dizeler/bölümler şairin Göğü Azalan Kuşlar adlı kitabından alıntılanmıştır. Bu Kitap Homeros Edebiyat Ödülleri, Metin Eloğlu Şiir yarışmasında üçüncü olmuştur. ? F Halk şiiriyle büyümüş, bu maya da tutmuş onda. Bu nedenle olacak, biçimde ve içerikte bağlı kaldığı halk şiirinin olanaklarından sonuna kadar yararlanarak yazdığı şiirlerini Saklıyım adlı kitabında bir araya getirmişti. Gelenek içerisinde düşünüldüğünde yabana atılacak şiirler değildi hiçbiri. Bir deneyim olarak önemliydi bu sürecin tamamlanması. Yazdıklarıyla yetinmemiş olacak ki modern şiirin peşine düşmekte gecikmiyor. Bu aranışta da çok zorlandığı söylenemez. Bilincinde olduğu şiir dilini kolayca modern bir anlayışla kullanabiliyor. Bu süreçte büyük bir telaş içerisinde yazdığı şiirlerini Göğü Azalan Kuşlar adıyla kitaplaştırıyor. Bu şiirleri her bakımdan ilginç bulabilirsiniz. Toplumsal, bireysel etkenler yüzünden; tadını çıkartarak yaşadığı acı, yoğun hüzün; şiirlerin etki gücünü oluşturuyor. Bu içerik, gereksindiği biçimle de buluşturulmuş. Tek sorun, tekdüzeliğin aşılamamış olması. Her şeye karşın şiirlerin yaşam dolu, etkileyici, dokunaklı olduğu rahatça söylenebilir. İlginç olan, tüm şiirlerin geçmişteki yaşanmışlıklar üzerine kurulmuş olması. Örneğin çekilen acı, yaşanan hüzün güncel nedenlere bağlı değil. Uzak geçmişten günümüze taşınmış gibi. Yoğun olarak yaşanmış anne ve baba özlemi. Yaşanamamış bir aşkın özenle korunan paslı çivisinin verdiği sancı. Doğup büyüdüğü coğrafyaya düşkünlük. Zaman ve mekân değişse bile yoğun bir iletişimsizlik. Gene yakın geç mişte ve yerel ortamda yaşanan Türk, Kürt, Ermeni kardeşliğinin giderek ürkütücü bir gerilime dönüşmesi. İşte bütün bunlar, şiirlerin izleklerini oluşturuyor. “Ağrı Dağı çocukluğum/ Önümdeki uzun resim/ Azerbaycan’dan yana bir tutum, bir Orada çoğalan güvercin hüznü/ Aynı itiraz geliştiriyor. “İki yürek arasında mıhta Kürt’ün Türk’ün çadırı/ El ele Kerbelâ” derken de bir dinselmezkanat kanada yaz geçerdi.” Bir yaşanhepsel çatışmaya ilmek atıyor. Bunun mışlığı yansıtıyor bu dizeler. Ağrı Daiki yürek (iki insan) arasında yaşanğı’nın eteklerinde geçirilmiş çocukmasının anlamsızlığından rahatsız luktan söz edilerek birlikte yaşayan, olunması gerektiğini imliyor. yaylaya çıkan Kürt ve Türk’ler; kurdukları çadırların iplerini aynı mıha OLUMSUZLUKLARIN ŞİİRLERİ bağlamalarıyla, halkların kardeşliğine Anadolu’da toplumsal yapının, töre olumlayıcı bir vurgu yapılıyor. Şimdiilişkilerin ezdiği kadın/birey de temel lerde o barış içerisindeki yaşamın sobir izlek olarak giriyor Fatma Aras’ın na erdiği; “güvercinlerin hüznü” bağşiirlerine. Satılan, berdel olan, zorla daştırmasıyla veriliyor. evlendirilen kızlar için yazılmış olmalı Bu tutumu destekleyen başka gön“Bir yanağım gelinken diğeri hüzün dermeler de var Fatma Aras’ın şiirlekokar” dizesi. Gene “Aklımda kanarinde. “Bu dağların eteğinde kar/deşyan zaman / Yüreğimde bir ağabey tik/ Gök gürledi aramızda/ Şimdi bukorkusu” dizeleri ise feodal yapı içeriruk bozkırlarda inilti” dizelerini de sinde kıstırılmış kadının çığlığına döbu bağlamda değerlendirmek gerekir. nüşüyor. Böylesine olgu ve olaylar ya“kar/deştik” sözcüğünün böyle yazılşanırken ne yazık ki bir gelişme, yaşamasının olumlu olduğu söylenebilir. nılanda bir sıçrama olamaz. Halkın, Yapılageldiği gibi laf olsun diye yapılinsanların sabrı düzen tarafında sınamamış bu sözcük bölümlemesi. “kar, nır boyuna. Bu durum karşısında, karın yağışı, kardeşlik” sözcükleri buFatma Aras’ın algısına göre, “Anadoluşturularak elde edilen çağrışım ollu sıkar dişini”. Anlaşılacağı üzere, didukça etkileyici. Kar’ın beyazlığı ve şini sıkanların patlamaya hazır bir öfuyum içerisinde yağması, doğal olakesine gönderme yapılıyor daha çok. rak, halkların kardeşliğine benzetiliyor. Sözcüğün bölünmesi gibi bu kardeşlik de bölünüyor. Çünkü araya gök gürültüsü yani kavga, öfke, savaş giriyor. Durum bu olunca da acı kalıyor geriye, o acının iniltisi kalıyor. Bunları anlatmakla yetinmeyip tarihsel olgu ve olaylara da ilgisiz kalmıyor Fatma Aras. “Hocalı’da kara ekim acısı kusur dolu bohçada/ Ağrıyan yerlerim şimdi, hiçlenmiş kara/bağlar” dizeleriyle AzerbaycanErmeni sürtüşmesine, Karabağ’ın işgaline ilgisiz kalamıAras, yazdıklarıyla yetinmemiş olacak ki modern şiirin peşine yor. Dünyanın ilgi Fatma düşmekte gecikmiyor. Bu aranışta da çok zorlandığı söylenemez. Bisizliğine karşı da lincinde olduğu şiir dilini kolayca modern bir anlayışla kullanabiliyor. SAYFA 8 ? 23 AĞUSTOS 2012 CUMHURİYET KİTAP SAYI 1175