Katalog

PARİS, ecekent n Melda KAPTANA Ç j. n Parıs'ın ^a^ılası ıs,ığmı getır ^ ^ dıcvımcPans, Ecekent Bırza manlar karçı kom^um olan la Hunc'un vıtrınındc gorur gıbıyım La Rc ıne Parıs'yı I Iuchcttc SokagYna doncrulcnn yavıldığını duynıak çok aci Anıa Passcrcllc llc St Loıııs'nın bcron koprııyc donııştuğu nıı gordugum gun dııydugıım acıyı anlatmak ne tnıımkıın 1 ast rood yenılcn yerleım guze lını ralebt t ıre leıı oldugu gunlcn duşıınuyoıum ne gu/elmıs o gun leııyaşaıruk(.)uaıtleı I atın de Rue ( ıılas ciıkı postınenın talebelerle doluştugu gıınlei Y.ı/ırın içteıı bıı anhrınıla bıh seltıgıSaınt [ıılıen I t Pıııvıekılıse sinın sokagında, 8 ımınaıada, 1950 agustosunda Illıan koman ılk Parıs seıgısını a(,mii;t! Kaıma bır sergı yc katılmıştı deımk daha dogrıı (jaleıı 8 Ama o gu/el klllseyı Lnıs üatufuıı goıdugu gıbı gorememı sıııı Dalıa yakındaıı tanıvıp gorebı fcıek Inı kltabı okııyanlaı, Paıls'e gıttıkleıınde onemsedıkleıı vc me rakeUıklerı yeılell Dcrındcn derıne koş,e bucak gez mck bır şchrı kolay degıl Bızım s.chrı scvenlere anlatabıleceğım hıs 1950'lcr kuşağı Pansı severek ya^a scttım bu kıtabı okudukça Ama yanlara ozgıı kcndı çcvresıni kur bcncc gızemını tanı açmaz o bıze muştıı Şadı (, alık ın Sancak Mahal Nc aklımız nc duygumuz nc dc lesı dıye adlandırdığı St Jacqucs So zamanımız yctcr o s,chrı butunuvlc kağı gıbı d n ı p halındc gıttığımı? gormeye, tannnaya vc anlaınaya tare lerimı? vardı Parıs te yaşıyor Yllların, yozla^manın bozamadıgı ve Parıs'ı y ışıyorduk, tam bılıncınc bır şevler ncp var olacaktır nc kadar varmadan anıa dolıı dolu I vet bız kalabalıklaşsa da dunya Bcndcn yd eskı guzellıklerı sevdığımız şeyle lar sonra gıttığı o guzclım s.ehırde, rın değı^ımım o/lemle ve ıçımi7 si7 benım gorcmcdıgım oylc guzcllık layarak anacagi/ dençler, yenı ge lerı goz onunc scrıyor kı Enıs Batur len heı nesıl bakalım nelersevetek ()kıırken aklıgım notlara bakıyo Lnıs Hatuı benden 23 yıl sonra nım rukenmıyor Pıtts, ııç bıılutlu gıttı, daha o dogmadan benını yaşa bır vcr kanlıyor yurcgımdc Bır kı dıgını Ouaıtıer Latın'ı anlatııken tap bıı senrı nc kadar vııreğımi7e 50'lerdekı ya^aın sicaklıgmı lıatııla ındıııı Nasıl gcı,ını^ı ozlemle hatır yıs,ım da bır ozlundı latlı Nasıl heıkesın onıınden tark etıncdcıı gt*ı,ecegı yeıleıı yanı başı 5 vc 6 bolgeler benım f n yakııı nıi/a gctıııvciıı dan tanıdıgım bolgclcr oldugıı için duyduğum hcvecan bır basjca bo Parıs, Lctkcnt, v ı/ ııın şınsel dı yutta oldıı llvlc aıılattlgl scv dlgl sevmedıgı yet Au caıd 1949 ydları sonuııdan lcrın hcpsı oııcııılı baijlayarak as,aı>ı vukarı ıkı yıl onıın Bu bır ıçcıdctı scvılcıı Paııs dcn geçüğım bır cskj magaza Pa Guzcl \ c ılgınç lntogı .ıllaı lyla da rıs'ın lakır dıvcbılcccğım o donc bııtunlcrKiı bu kıtabm bu şclııı la mındc St Michel bukaıında cskı nıyajılaııhcvcc.ııılaiKİırmaınasıola yı, varlığı kanıtlayan adcla vakuı dı naksiz lanınıavanLıı da gıttıklcrı ycbdeccgım bırko^cydı Vıtrmıııdc ycılcıı sc\nıcvı \c lanıyarakscvmc gordugum kıhrıbaı ağızlıklaı vc I >ı ba^aıacaklaı Ikı vıl gcıekırmıj ağır başlı dıızen lıâla gozlerımm dnlasıp goıuıck îçin Paııs ın guırt onundc Bruvcrc pıpoların çeş,ıdl vc sokaklaıını \aha)ianlıklascyıcttı malzemelcrı dc ğımız vapılarııu gczıııck'' Bızım zaınauunızda daha <,uk ı ıh () da vcr dcğı^tırmış, tıınlarda iizan bcrdu^laı rulııı'ııı Hangı o/anındı hatırlamıyorum kc^lctüğl gızcnı sczıluı sala^ olclleı, Nı ıdcm, ncrc gıdcııı bouquınıstc lcr avrı bır aıılaın kaza Bıı dcıdı scndcn aldım nıyor bu kıtapta Dokmcyc kımc gıdcm Parıs o/lemımı scvdamı ancak o Placc dc Vosgcs'da vc bu la, goıunuı olmavı tcık edenltte 'koşe' olnı ıy ı ııy gıınduı Belkı, ağzl clkletll, yapay benlı, duAıldarını olabudı ğınce kıımızıya boyayan alt taratlaıı ust taratlann dan daha çok gelışmış 'dıl ber'leıı ıle ovunmez ama bu dılbcıleı ın, neonlardan sonra burus.uk peijeteleı ıv le donup gcldıkleıl olıı ı^ıklı 'ınalıaJIe'lcıını kendı ne yakı^tırır ve alttan alta o yerlerle gururhındığı ıl.ı olur Kcnar sozcugunu bır sı ırın omurgasl olarak kulla nabılırsınız, yakişır vc bu yuku kaldıracak gucu var dır Vaı olu^ımu sorgLdava rak ()/ unc doğru bıı yol culuga cıkma\ ı go/c alır vc savrulmanız artsın dıye mcrkezkac kuvvctını dc cogahırsanız cgcr, kenar sozcuğu sızc bır roman bılc yazdırabı lır I ıpkı, yapyalın, ncrdcysc tck anlamlı gonıntn, logıınlukla tek bır ncsneyı vc o nes nenm tck bır ışlevını ışaretleyen, cfcndı soz cuklerden Kravat gıbı 1 şyalaıındayazgısıdırbu Lzberekııllanılmak1 Akla gelıveren ılk ışlevlerının bır adım otesınde bır adım berısmde tcbdıl gezen hal leı ıne aldıı ılmadan, sadece bır 'şey' gıbı dav lanıllı uııl.ıı.ı Anıa heı /aman değıl Ehıl eller ve dıller, sozcukleı gıbı eşyaları da pıyasalarından cpcy yuksck bıı degeıle ve bılınen hallerınden cpcv larldı bıreı ımge deposu o! ıı ak yenıden kullanıma sunabılııler kı sıınulmuşrtıı ()ı ncğm, Llma'yı ısııırken ^ovle bır duıaklayıp avcumuzdanevaı dıyebakınmamı^mıydık'' S,ımdı dc Kıavat Boynuınuzahcı doladığımızda geııdebıı not bırakma duygusu vaşatıvoı "otekı" hal lcrını varlığını hatırlatıyor bızc Bır filmden, onbcş yırmı sanıyc surcn bır gonıntıı S ıhnede "talk shou " yapan komcd yen Polısın yakal ıdığı hcr yırmı kışıdcn on sekızmın kravat taktığl belırlt nmış, yakalan mak ıstemıvorsanız kravat takmayin " dıyor ve ı/leyenler erekt guluşler eşlığınde kahkahadan kıtılıyoıl.ıı O yuksck kultıırun gelıştırdığı yuksek gul mecc anlayl^a salııp olamadıgım ı<,ın olmalı alıalının nıcın gulduğunu pck ka\ rayamatlan bcn dc gulumsuyorum Elekt gulu^leruı kı^ kırtınasuıdan dcğıl, o sıralar Lnıs Batur'uıı pek çok yet ınde rastlayacaöımız ço ğıı ycşıl boyalı ve ı,oğıı demırden vapılınış cskı bankları, bıı aıa bunlardan ıslak bırıne oturııveten ya zaı onlan ıızuıı bovlıı tanıınlama laıdan daha somut vc nıanalı gozle rımızın onune getınverıyor Notrc Dame'ın ko^«>ınd«ı neh rc sarkaıı boğutlcı gıbı 1884 kayıt lı bır kapı e^ığının fotoğraf ını ^ckeı kcn 'Parıs gızh ı^arctlcr şchı ı dcyl vcrıyor vc bızc nelcr aıîlatabılıyoı bu sozuylc Ruc Ncvcrs'ı anlattığında oranın gi7emını yaşamayabılır mısmız'' Louvre Parıs'ın bır guzcllıfiı dcğıl bcl kı, ama o bır kutlcsını hıssettırıyor Parıs'ı A7 tanıyana Ne der bılmcm bana ya/anmı?^ Bır ımge var yazı lanlar arasında, ganptır bıı kıtabı okumaya başladığımda benım de gozlenmın onundc ben/crbıı ınıgc olıışmuştu Anılar da 'bır şışcnın ı^ınde Oradan anılardan, ızlcnım lcıden, deıa vu dc|a vccıı ya^antı kesıtleıınden parçaciklar uciı^ur, dansedeı, yenıden, agır a£ır şışcnın dıbıne dognı yonelırleı Benım boy lcgıı/ı1 dıyt meyeıegım sozlcrle an latıyor kıtabın bende yaıatrığı he yecanı ve anılaı ın belıren heı c ı ımer cını Kıtabın 277 bolunıunım heı bı ıınde onenılı hır ses var Rue Segu leı'dc lesmı çekllen peneereler ba na yıllaı onte goıdugum Blanche lılmını vc Michel Sımon ıın unutul nıaz peıtoımansını anımsattı Lurstcnbcrg Mcyılanı 5O'lı yıllar da dalgın ve sessız, daha glzcmlıydl gıbı geldı bana Oyle rotoğraflar var kl kıtapta, ben Lnıs Batur ıın go zunde rotograf sanatl var demek ıs redıiYi, bılmem anlatabılıyor mıı yunı'doısellık edebıyatın ışlevını ustlenıyoı sankı Onun lotoğrafları ıle "heykel so kak" olmu^ bır değll bırka<, sokak Kaçlaıca kuçuk sokak var Parıs te tadına vamıadıgıınız Paı ıs'te tesadııten bır sok.ıgın ne ıcdc oldugunu soıduklannda t.iııf cdebılusenız Paıls'ın sızı vabaııci laınadığını hısscdcrsııuz atfcta 1 kı^ bır duvgu bıı v bcn dc bııkaı, kczcık va!}ami!)tım (Jnlıılcrın va^adıkları ycrlcrı gormck, oıada va^adıklaıını du^unmck pck coğumuzu ılgılcn dırır hcvccanlandırır Hı^bır I ıırk ım ısmının olmadıgına dıkkat çekıyor vazar Acaba Impassc dıı Rouet de 1 ıkrt t Mııalla nın oturdıı ğu evc veva Mııbın ()rhon un otııı duğu21()BoıılevardRaspall abııcı levna konulamaz mi'' Rchbcrlcrc aldırmadan bır ijchıı dcrındcn kcndım ke^rctmck ıstcdı öım gcnı,lık gunlcrımdc boyle bır kıtan clımc gccscydı, çok şev kaza nırdım hcih ıldt Splecn ıokuıken, Baudclaııe ı kı taplıgımdıkı ytiını buldıım \e >ıl laıdıı okıımadıgım I cs 1 lcurs dıı mal ı yenıden okıımayı bıslıdım bıınııbılı I nıs Barm a boiıjuyum Borçlar lıstesı epıyıe ıı/un heı okuyan içuı de • Kasını 2003 Kenar O Nuri DEMİRCİ u da sozcuklenn talıhsızhöı Kolayca har canmak1 Akla gclıvcren ük anlamlarının bır adım otcsındc bır adım bcıısmdc tcbdıl gczcn hallcrınc aldırılmadan, sadccc ı^aret pannakları gıbı kullanılmdJdn Çokca kul lanılıp yıpratılanlara, 'dü'c duşurulcnlcrc mavtaptan otc, dıyclun bır ışaret fışcğınınkı kadar bıle bır ışlcv yuklenılmcmcsı mum ya da spot, yenı aydınlıklarına goz yumularak cl dcgrncmışlıklerınc ulaşılmaması Seyrcktır, dcğışcbılırlıklennın, bırbırlenyle etkıleştıklcrınm, bağlandıklannm, ıttıklerının, çelıştıklerının fark cdılmcsı Ne otekı halleıının nıı vankı bırtokmakolarakbeyın leıın (j.mın ı dokıınm ısına aldırılu, ne dc z.d tııiı /o! 1 ıv ın bıı ı enın gıbı ılk tıı naklarıyla kul.ık /.ıı l.ıı ın.ı tıım ınıp tıımanıp duşmelt nne Kenaı oyle bıı so/uıkrıır, so/gelımı Boz ıenkteolıı^ııtulanolnıall so/lııklerınsıtatçi7 glsınde, gltmeklc kalnıak aıasi bır yeıde go zc ı,aıpmadan, bııaz uıkek, bıraz çekıngen, &ls gibı duıııı vc duıduğu yerde kendını çp ğdltn Bır scyın yakıııııuladıı l^e dahıl goıunuı ama, clışa yatlunllgını bcllı cdcı Hıınılamlıı, o ^eyc en uzak olan noktalaıı bıtleşfıteıı ıl/ gıdckl ucbcylığı Sjcy'lcruı kıyısında gezıncn lcrc sus gıbı goıuıınıcii dc bu yuzdendıı Peı vazdıı omeğın, pcnccrclcruı biçunuıı bıı da ha çızcı Dcğılsc, oya oluı, patıska perdeleruı ucuna asılıı Çızgılı dcltcılcıdc kırmızı hat tın dısma ta^madan akıyorkcıı ya da suya bı tijjik cıurduğunda da susluğmıu ku^uuı Bak mışsını/ ya bır sann^ıguı doncıncclcruıdc kendını tckrarlayan gostcrı^sız bır çı<,ck olmuştur va, nehırlere yanas,mıs dd soğuder içın golgclık hazırlıyordur, ya da dcnızlc uç ma gclmı^tır dc çay bahçclcrınc masa, san dalye yen Sınırdır ve bunın sınırlar gıbı bolen, ayıran bıı yanı vardlr 'ortay'llğı buradan gelıı kaçmaya hazırtlır terk etmeye, gıtmeye, bııakm.ıya, vazgcı,meye Cıelırken gıtmeyl du^ıınııı, gıdcikcn kalmaktan yana oldugıı nuanlar KaıaiMzdıı yanı tedııgın.koptuko pacak Şcylcrın mcrkezı bıı loınan, dolaylaıı oy kuysc, kcnarları ^ııulır kalın govdcııuı mcel dığı, ınccldıkcc savdamlaştığı, saydamla^tık ça kınlganla!}tıüı ycrdır Olması gereKcn ycrde olamayanların \c kıldıgY, kendılcrıne yakıştırdıklan yerı kaçı ıanların, tutunmavı beccremcycnlcrın 'kal dıgı mekândır kı kendınc sokıılan atılmışla B Kravat romanındakı du gumlere takılı oluşum ve bu monologla roınanı ça kıştıran rastlantı yuzun dcn Kravat takanlarla kra vata takanlann ıkı ayrı ycrde 'polıs'lık olmaları ılgınç gelıyorbana Maktulukaybolmus, dolayısıyla faılı meçhııl bır cinayct anlatısı mıydı Kravat1 Evet, ama, hayır DıyecekJcrını dıye bılmck ıçın konuşma ba lonları gerekıyordu Ba nır a I astığı ınt eltışı veuy gun balonları hazırlayışı Bıı.o ( Limhıırıyet tarıhının, kravat takmayı zorunlıı kı lanlaıla kravat takmayı ı eddedenler arasındakı kı yasıva mucadeleden lbaret oldugunu savıınan bır sı yasal voıııni nıııydıir* Lvet, ama, hayır Kunıaştan ay rılmıs, vc kıavatm halkasıııa dahıl olnııış bır çok ıp ucundan bııını çelup nereve kadar uzadığuıa bakmak ıstemıştı Batur bu da o Ortalama yuzyınnı santun boyımda bır kıı ma!) kesıtınm anatomısı olabılıı m p Lvet, ama,hayır Konusjina balonlarını tlolduıacak olan cumldcrı duzgun yazınak içuı ha/ııla nan çızgılcr /kuma^ın dokularına ıııen labo ratuvar anahzınm sonuç raporu / dokudan dokıunaya, dokumadan takıya uzanan ko^u nun ctapları / kestırmc asfalt ycruıc dolam baçlı patıkayı seçcn bır yuruyuijçunun gezı notları bu da o 1 Icpsı tamam, ama, bır şcy daha, asıl o mu Cıiırcşte uygulanan bır oyununun adı kravat Bu ovaın'un tanımmda, "rakıp", "boyun" vc tehlıkclı soztuklcrıkullanılıyor "Gure^te, rakıbın boynunu kolla sıkarak ııygıılanan ve tehlıkelı olduğundan yasaklanan bır oyun " lvi uygıılanabılırse kazandıran, ıyı uygulan mamı^sa yenık duşuıen bır oyun olmalı, butıın ovıınlar gıbı Kravatı dıdıkleyerek enını boyunıı ıyıce ol çen bu kıtabın içinde kravat oyununun adı gcçmıvorsa cğcı bu oyun gerılerde bır yerle ıc gızlcnmı^ olmalı dahası.kıtap buoyunun tıgurlcrındcn harekct cdcrck kuııümuş ol malı, dıye duşunuyorum Oyleysc, hayat alanı, i^u kadara ^u kadar hoyııtlannda bır mmdcr, yaşamak dedığımız şey de, hakemı bol bır grırcş Karsılaşması mı' (^yleyse, anılan mekânlarda bır arada bu lıınanların herbırı, dığcrlerıne gore, oyle olıluklaı ını gızleme ust.ilığına ulaşmış, bırer ra kıp mı J O kışıler, gunfenn, ışlerın, a^klann yogunlaştıkça sıradanlaşan, sıradanlaştıkça sıküjtııaıı, sıkıştııdıkça buııaliaıı Rnıposıın da.gunlcı boyusayısızkezkaı^ılaştıklau.us tehk yuzlcı uıe kaı^ı gulumscmck zorunda ol dukları rakıplcruıı pes cttıımcyc vc bu mu sabAa'lardaıı bır bıçımdc galıp çikabümeye mı uğras.ıyorlar'' Vc LrnnLUi ıçın bıı çok oyu na ba^vuruyorlar da kravat bunlardan sade cebırı mit' Kuçuk bır ayrınlı, ama belkı de lomanı olujjturan glzlı omurga ^u mu Rakıp saydı ğunız her s,eyl vc hcrkcsı sı>nunda tek bu go runtuye donuijturuyor vc onu, lck rakıbunız olarak aynalarda mı klstınnava başlıyoıuz'' Ve hayat, o cıddı bakı^manm gcrçekJe^tığı ana kadar yaşanan bır cc^ıt oyalannıa, bu ana doöru bır bırıkme ya da o anı gccıktııcn du peduz gonrıczdcn gclmder tnplamı mi') Bu tun oykunun, butıın oykumuzun ozetı bu mıiı' Bızc ayrılan sıırcyı, tcUıkcsmı ıçuıc gız leycn bu oyunıı kuralını sokmcyc ugrasarak mı tamamlıyoru7 Bır kravatı nasıl bır kola, kcndı kolumııza donus.tımbılıtı/'' Oylc Lğer, eş"lcrınılgılerınıgostcrmc st anslarını saymazsak, kravat takmak zorunda k ılan her kısj, kıavatın ıp halını kcndı cllc ııyle geçiımıyoı mu vakasının altına kcndı duğumunu atmıyoı ve ıkı vakasının bır aıa ya geldıgı yeie dogııı kendı ıtmıyoı mıı' Bel kıfıersabah, bazengıındebııkiç ke/ tekıaı lanan bu ı^, bu oyunun nrovası değıl mi'' Ve bıı prova, erkeklerde adcmclması ılenelı çl kıntının enseve yana^abılme nıesalesınm sı nııını,sıfıı noktasmı olçnickle kadınlaıd.ıy sa bıı eksıkligın gulcıılmcsınc ılı^kın bıı o/ lenıle belkı o "çikıntı "yı deıı'nın derınlcıın dc aıamakla ılgılı olamaz mı1 (/oııında kal mak, hayatm bıze attıgı bıı dugumkcn bunıı bır de bır vılrın aracılığıyla ılan etmck /oı un da olu^umuzu çevrevc duyumıak, dugumu korlc^tırmcklcn adeıııelmasrnı bıı az daha oteye ıtmcktcn ya da olmayan ademelnıesını aramaktan başka nc kir1) Dcmcmokı Tcmsıldcn oncc son bıı pıo va daha vardır vc o gun duğum, 30 dcrccclık bır açıyla varılabılccck son noktanm otesuıc ıtılır Temsıl dc roman da bu an ıçm vardır Koşedekı kulubun park ycrındc gorevlı genç oğl.ının dııydııgu ve tıbanıadan çıktı gını sandığı ses, cfışa açilan rek noktası bır kra vatın boğumuyla tıkanmış kaynayan bıı ka zanın ıç basıncının sesıydı Olay yen ekıbının vaptıgı dııgıım ıncele mesının sonuçsuz kalması dogal çunku kı a vatların rulısatsız satlldığını hepımı/ bılıyo ruz * Kravat yapmak ıçm bıçilen kumaşta nc çok kenar var1 Kat yerlennı sayarsak, hcle • » K İ T A P SAYI 723 SAYFA 6 C U M H U R İ Y E T