Katalog

M. Sadık Aslankara Kitaplar Adası Cumhuriyetin zanaatçısının, esnafının yüzü gülerdi. Kim bilir kaç kez tanık olmuşumdur buna. Hiç kuşku dramaydı bu, o günkü ortamda. Cumhuriyetin Zanaatçısı, Esnafı ocuklıığumun cumhurıyet bay ramlaıını unutarrum Denı/lı, o ydlarda otuz bınler de bu buyıık kasabaydı henuz Vılayetle belcdıye aıasındakı mınık alanda geçit torenı nıtme/dı bır tur lu Bu renkli geçıt torenınde, bu yanıyla hâlâ Ahı geleneğını surduren zanaatçılar da yeı alırlardı Kasa kapaklaıı yan larına devrılıvermış kamyonlarda işlerını yapar gorunen keçeuler, bakııcdar, demırcıler, yorgancdar ayrı bır renk katardı bayramlarımıza Ama ılle şekercder Sıra kendılerıne geldığmde avuç avııç akıde, bademşe ker, kâğıtlı şeker atarlardı seyredenlerın uzerıne Bı/se sevınç çığlıklarıyla kap maya çalışırdık bunları Cumhurıyetın zanaatçısının, esnafının y\i7u guleruı Kım bdır kaç kez tanık olmuşumduı buna Hıç kuşku yok kı.eğı tıcı dramaydı bu, o gunku ortamda Sonra sonra, hele uzerınden on yıllar da geçtığınde dkın bayramlar o eskı heyecanını yıtırdı, derken andıklarımın ya nında pek çok meslek son çırpınışlarla yok olup gıttı En Guzel Esnaf ve Sanatkâr Oykuleri (Yavıma Hazulayan lunceı Uçarol, T.ESK' Egıtım Yayını 2002) ıle Bakkal Öykiıleri'nı (Yavıma Hazırlayan Tun cer Uçarol, Iurkıye Bakkallar ve Bayı ler 1 ederasyonu Eğıtım Yayını, 2003), okurken bunları anımsadım yenıden Yok olan mesleklerı, bu meslek ınsanla nnın urettığı ahlaksal değerlerı Kıraba "Onsoz" yazan TESK (Tıırkıye Esnat ve Sanatkârları Kontederasyo nu) Genel Başkanı Dervış Gunday, şunları soylemiij ' Ulkeler yazarlarıyla, sanatçdarıyla soluk alır Hayatı oluşturan bızlcr de yazar larımi7İa oıumsuzleşıyoruz " "Bııkıtapla, esnat ve sanatkârfarımı/ın gucuyle ya zarlarımızın yaratıcılığını bırleştırıyoruz " . Gunday En Guzel Esnaf ve Sanatkâr Oykıileri'nın "Onsoz"unde de şoyle de mış ' Bızlerbırkasabanın,bırkocaken tın kuytu bır koşesınde yalnızca bır duk kân, bır atolye, toz, pas değdız Bizım de koskoca dunyamız, nılgekışılerımız, se vinç ve acılarımız, koskoca umııtlarımız var Ulkemızde bızler de bırer karınca yı/, hem de sıradağlar gıbı çok temel bır ropluluğu oluşturuyoru/ / Bu neden lerle ekonomık sorunlanmıza ılışkın araştırmalar, bdımsel kitaplar kadar, ro manlarımız, oykuleruııız de bol bol yazılmalı tdmlerımi7 sınemalarda, televız yonlarda oynanmalı, duygu ve duşunce lerımiz şıırleştırılmelı Kendımızı bır bırey, ınsan olarak da ıvı tanımalı, tanıt malıyiz ' ZANAATÇIYA, ESNAFA ODAKLANMIS ÖZEL ÖYKULER En Guzel Esnaf ve Sanatkâr Oykuleri nde yırmı bır yazaıdan bırer oykıı yer alıvor Kım bu yazarlarr" yok ki, eğitici Ç Vecdı Çırauoğlu, Kemal Ateş, Bakı Koşar, Zafer Berke, Arzu l'aşkıran Çomez, Sıbel ü z , N Yanrak Suhındol, Llıf Acar Yavuz Bubık, Suat ijenocak, FundaS,unşek,A Alper Akçam, Sıbel Sevın tı, N Saygınar, Neşe Karel, Taner Ora lalp, Menmet Atılla, Turker ijemın Oz gıır Samanu, Atay Sozer, Mehmet Me ldı Altınok Gunday'dan oğrendığımıze gore bu adlar, 1 LSK'ın 2002'de duzenledığı oy kıı yarışmasında dereceye gırcn ya da yayımlanmaya değer gorulen urunlerın yazarları Oykulerın behrlı bır konuya ozgun lenmışlığı "ozel oyku" olduklarını gos terıyor tumunun de Zaten Uçarol da 'Sıparış Oykulerde Neyı Anlamak Ge rekırr1" başlıklı yazımın ardmdan gon dermışkıtapları Demek ıstıyorkı,bun lar da o<;el oyku Evet, kuijkubuz oyle Ustelık, başka konularuı yanında, zana atulara, esnaflara yonelık oyku yazmak dana /or olmalı1 Nedenı ortada, yok olup gıdenler ıçın yazmaya kım gonııl ındırecek, albendı konulaı go/ kama^U 1 rırken orta yerdeGerçekten yukarıda sıraladığım adla rın buyuk bolumuyle ılk kez tanı^ıyo rum Ya konuva ozgu anılarından yola ukarak yazmışlar bu oykulerı, yanı oy ku yayımlama sureğenlığı gostermıyor lar henuz, bu nedenle adları yer etme mış bellegımde ya da oykulerını, henıın ızleyemedığım dergılerde yayımladıkla rından ayırdına var.ımamışım şımddık Zanaatijiya, esnafa o/gulenmış uç yıı zu aşkın oyku Yaklaşdc yırmı, yırmı beş kıtaplık oyku venmı demek bu Azım sanmayatak bır toplam "Buyu", "gece", "yol", yalan" konu larına o^gıılenmış ozel oyku kıtapları ya yımlayan Con Yayınları, oykulerı yazar laruıa sıpanşvererek bır araya getırmıştı Demek TESK gıbı yapsaydı, yuzler ce, belkı bınlerce oyku katdacakrı yarış masına Bu da bır yol clbette Sıparış vermek yerıne yarışma yoluyla urun der leyıp ozel oyku kıtapları yayınılamak 'luncer LJcarol'un yayıma ha/ırladıgı bu dtı kıtap bır açıdan bunu gosterıyor bi7e tığı gunlerde bır dııyuru da dıkkatunı (,ektı "Edebıyatçı, yuregı sevgı dolu, bu yuk ınsan Sevgı Ozcan Guven'ı 12 9 200Î Cııma gunu kaybettık" dıyor du (Cumhurıyet 14 9 2003) "Yeftenı Pervın Ozdemır ve akrabaları" Umarım Sevgı Ozcan Guven de gor mııştur vayımlanan bu son urununu lanıım nasıl da hıızun yuzlu bır çahş m,ı bu boyle Zanaatçılarla esnafların yaşamları, mesleklerı arasındakı drama tık dışkıyc ben/er bsacık bır yaşamoykusu1 ZANAACILARLA ESNAF ÖYKULERİNİN OZELLİKLERİ Gerek En Guzel Esnaf ve Sanatkâr Oyküleri, gerekse Bakkal Oykuleri'nde dıkkatımı çeken ortak yanlış şunlar ol du 1 Oykuler, anlamlandırmaktan çok anlatma ağırlıklı oluşlarıyla ddckatı çekıyor Bu duıum, oykulerın gorece zana atçdarı, csnattarı anlatmasına, bunu ılle bır bddırı havasında sunmasına yol açı yor 2 Oykulerde daha çok eloykusel bır anlatım yeğlenıyor Bu, oykulerın, gore ce u/ak bır bakış getırmesıne, okurun so? konusu ınsanların dunvasına gırışın de kesıntı yaşamasına yol açivor 3 Oykulerde yenı oykuleme arayışla rına pek rastlanmazken yazarlarda fark lı oyku uretme kaygısının ızlerı de gorul muyor Bu, oykusel tatların gorece gerıde kalmasını, oykulerın, anlattıkları LA. naatçıyla, esnafla sınırlı bır evren kurma smı getırıyor 4 Bdınen adlar, ddde ozenlerıyle du zeylerını surdururken adlarına ılk kez rastladığuıı yazarlartn buyuk bolumu ıse sozcuk seçımlerınde umursamazlık, soz dızımlerınde kayıtsızlık sergdıyor 5 Oykulerde erkek yazanarın baskın egemenhk kurduğıı goruluyor Bu, oy kunun kadın yazarlara gorece daha uy gun bır tur olduğu, kenoılerının bu alan da gosterdığı başarı yoğunluğunun erkeklerın başarı yoğunluğuna oranla da ha yuksek olduğu bavunla ortıışmuyor Ben bunu a) Kadın varlıgımızın, Ld. naatçılarla, esnafla goıece daha a/ ılgılı oluşuna, b) Kadın oykuculerımızın an lamlandırma ağırlıklı urunler vermesı nedenıyle anlatma ağırlıklı olacağmı kes tırdıklerı bu ozel ovkuleıe dgı duymamış olabdeceklerıne bağlıyorum Yukarıdakı olumsuzluklara karşın ozel oykulerden oluşan bu ıkı kıtabın hem ya7inımız ıçın buvuk onem raşıdı fiı hem de toplumsal yaşamımızda bır ış leve sahıp olduğu kanısındavım Bu nedenle kıtabın arka kapagında Tuncer Uçarol'un soyledıklerıne vurek ten katılıyorum "Şımdıye değın boylesıne zengın ve îçe ışleyen esnar ve sanatkâr ovkulerı bır araya getırdmedı Dokumcu, arabacı, bakkal, bakırcı, taş oymacısı, tornacı, kunduracı oykulerı Ayrıca berber, ma rango/, şofor, kalaycı, kokoreççı fotoğ rafçı, terzı, luletaşı ustası oykulerı ul kemızın dort bır yanından, en canlı ke sımınden oykuler Aynı ?amanda yaşlı lık, geçım, saygı, sevgı, usta, çiıak oyku lerı bunlar Olmeyeyıi7 tutan meslekle rın oykulerı Esnaf adelerının .ıcıları, umudarı, bırazcık da sevınç çıglıkları Gerçekten zanaatçılarla esnafların oy kulerı bırer muze oyku Çocukların, gençlerın yararlanacağı kaynak yapıtlar aır Nart Bqzkurt'un derledığı Esnaf ve Sanatkâr Oyküleri (TESK Eğıtım Yayı nı,2O02) seçkısıdeanımsanabılırbu ara da Bozkurt, derledığı kıtaba şu yazarla rın oykulerını almış Memduh Şevket Esendal (2), Sabahattın Alı (2), Orhan Kemal, Oktay Akbal, Tarık Dursun K (2), Rıtat Ilga/ Orhan Duru A/ı/ Ne sın, Umran Nazıf Yığıter Lrhan Bener, Sadt haık Bekır Yılcîı/, Hasan Uvsal On uç yazaıdan toplam on altı oyku CUMHURİYETTEN GENÇLERE KALAN Cumhurıyetten once de çocuklara, gençlere yonelık yayın vardı elbette Ama cumhurıyet, gençleıe valnız ola naklar, seçenekler sunmadı, yanı sıra kı şılıklerını gelıştırmelennın, bağımsız varlıklar olarak kendderını ortaya koya bdmelerının onunu açtı onların Bugun saydarı yuzlerle dde getudebı lecek Dir genç oyku topluluğu, eğer oy ku uretebdıyor, kendderıne duydukları guverde den atılabdıyorsa bunu cumhu rıyete borçlular bence Gençlerın verdığı urunlerle gençler içın uretılmış urunler bır madalyonun ıkı yuzunu oluşturuyor Bunlarla ılgılı ornekler uzerınde durmak ıstıyordum, olmadı Cumhurıyetın yazınımızdakı en onemlı kazanımı "de neme" uzerınde durmak ıstıvordum, ne yazık kı bu ture de yer açamadım 30 Ekım'den bu yana surdurduğum "cumhurıyet" odaklı yazılarda, bu ıkı başhk eksdt kaldı bence Ama bu doku zuncu yazı, 2003'un de son yazısı Seksenıncı yd onuruna Kurtuluş Savaşı'nı, Kuvayı Mdlıyecderı, cumhurıyetı, dev rımlerı, Anadolu Aydınlanmasını, onun kunımlarını odaklayan kitaplar uzerınde durdum dokuz hafta boyunca Gençler bu sure ıçınde benı çokça beklemış olmalı Yılbaşına ozguleyeceğım 1 Ocak yazısının da altından kalkayım sıra on lara gelecek Yenı yılın ılk ıkı ayını da gençlere ayıracağım • K İ T A P Bakkal Oyküleri de boyle bır kıtap Bunda oykulerı yayımlanan yazarlar da şoyle sıralanıyor Mustata Sonme/, Mehmet Ozgıır Boza, Kemal Ateş (Ateş'ın "Arabacının üykusu" başlıklı urunu her da kıtaba da alınmış), Sedat Bı«,er, Bahattın Yddız, bunda Şımşek, Scvgı Oztan Guven, Suheyla Uysal A Alper Akçam, Erhan Pınarbaşı, (îulten Gezer, Llıf Acar (Acar'ın "Alı Etendı Bakkalıyesı" adlı oykusu her ıkı kıtapta dayer alıyor), Mumtaz Başkaya, Dursun Erkılıç Bu yazarlardan Kemal Ateş gıbı Sev gı Ozcan Guven de ydlar oncesınden ta nıdığımız bu ad Guven'ın 1960'laıda vayımladıgı Kan Ağacı adlı ovkııler top lamını anımsıyoııım sozgelımı Ama Bakkal Oykuleri'nın elune geç SAYFA 20 C U M H U R I Y E T S AYI 72