Katalog

18 N f i U S T I t * I 0 • • Hüniyet yaşar, özdemir Ince'nin yazılannı biraraya getiren "Yaşasın Cumhuriyet"i değeriendirdi J sayfada • Metin Cengiz, Celal Soycan'ın şiirterinideğefiendirdi ıo.sayfada • Foti Benlisoy 19. Yüzyıl Istanbul'unda Gayrimüslimlerdeğerlendircli 12 sayfada ü Sadık Aslankara'dan Sabahattin Ali öykülerindeaşkveözgüriük. ..14 sayfada Ruj Lekesi Greil Marcus, sahih bir beyefendiye yaraşanı yapıvor "Ruj Lekesi"nde. Yüzlerce yücur en katıksız umutlarımızı istismar eden işaret levhalarının bulunduğu sütunları yerle bir ettiği gibi, bu levhaları da eriten alevler püskürterek kendi bildiği tarihi yazıyor. Bu tarih ne aşağıdan yazılıyor ne yukarıdan. Yalnızca içten ve gönülden yazılan bu tarihi tanıtmaya çalıştık dergimizde. TERRY EAGLETON Arthur Kimbaud'dan Johnny Rotten'a müstehcen, edepsiz bir putkıncılık tarihi ılımlı siyasal ayrılık biçimlerini gölgeiemiştir. Bu yıkıcı alt akım, resmi sol programlann ve politikaların alanına nedensiz eylemi, aşağılayıcı jesti, amaçsız gösteriyi sunar. Sırasıyla oyuncul ve saldırgan olan bu akım şu veya bu toplumsal anlamla değil, anlamın zulmüyle savaşma yoluriu seçer. Iktidar yerine ihtirasla, Paris borsasını değil, Eyrel Kulesi'ni havaya uçurmakla, caddeleri yeniden tasarlayarak mükemmel bir kent ütopyasına aönüştürmekle değil caddenin ortasında kendınden geçercesine çiftleşmekle ilgilenir. Bu karnavalcı altkültür, bütün radikal politikalarda gizli olan bir çelişkiyle yüzyüzedir: Önemu bir toplumsal değişimin plan ve disipün olmadan, kendini feda etmeden mümkün olamayacağı ve bütün bu değerlerin kaçınılmaz bir biçimde karşı çıktığı toplumsal düzenle suç ortaklığı içinde olduğu çelişkısiyle. Siyasi anlamda ortodoks olan avangara ölçülüyken, fikirleri teknolojiden ve toplumdan yanayken, onun anarşist parodisi pervasız, kaba ve taşkındır; ilki yanna umutla bakarken, diğeri yann kavramının kendisini hor görür. Bir i işi daha yaratıcı hale getireceğini haykırırken diğeri, işi tümüyle ortadan kaldıracağını söyler. Ortodoks avangard parmağını bir aletin üzerinde dolaştırırken, özgürlükçü muhalifi o aleti doğruca onun gözünün içine sokar. Greil Marcus'un dikkat çekici kitabı kitabının başhğı Benny Spellman'ın 1962 ydında piyasaya çıkan parçası Lipstick Traces / on a sigaretteaen (Ruj LekesiBir sigara izmariti üzerindeki) alınmadır ortaçağdaki Lollardlar'dan Özgür Ruh Kardeşliği'ne, oradan Dadacılar'a, Fransa'daki Sitüasyonistler'e, 1968 Mayısı'nda ayaklanan gençlere ve Ingiliz punk rockçılanna bu Büvük Reddiye'nin tarihine dalıp çıkıyor. Ancak Ruj Lekesi özgürlük başkaldırısını ele alan akademik bir çaCUMHURİYET KİTAPS/A// 5 4 7 Çüriik, hıpçın ve gerçeküstücü MIT/M» Cumhuriyet F A R A I I Z EI lışma değil, Sex Pistols'ın elemanı Sid Vicious'tan gerçeküstücülere, Lettrist Enternasyonal olarak bilinen 1950'lerin avangard grubunun üyelerinden Alexander Trocchi'den George Grosz'a, on altıncı yüzyıldaki Anabaptistier'den Kızıl Danny olarak bilinen Fransız öğrenci hareketinin lideri Daniel CohnBendit'e kadar gidip gelen; anekdotlar, kişisel itiraflar ve kültürel analızleraen oluşan cüretkâr bir harman. Daha önce rock 'n' roll'la ilgili bir kitabı çıkmış olan ve Village Voice'ta müzik eleştirileri yazan Bay Marcus'un fanzinleri olduğu kadar Frankfurt Okulu'nu da iyi bildiği anlasılıyor: Sex Pistols'ın feryadanyla başından aşağı terler boşandığını hissederken, Thedor Adorno'dan alıntılar yapabilıyor. Güzel laflarla gösterişli deyimler arasında gezinen ("dikkatli mutlakçılardan Alman eleştirmen walter Benjamin" gibi şatafadı, ama anlamsız laflar bulunan) kitabı, haritasını çıkardığı tarihin önemli anlarını yeniden canlandırmayı başarıyor. 1920'lerde Dadacı Richard Huelsenbeck, Danzing'de bir psikiyatri kongresinde seyirciler arasında bulunan bir meslektaşının ayağa kalkıp onu şakacıktan yayhm ateşine tutması üzerine ağzındaki sahte kanla do lu kapsülü ısırarak vurulmuş numarası yapar. Gcnç Fransız anarşist Michel Mourre, 1950'de bir Dominiken rahibi gibi giyinip Notre Dame'ı basar ve orada cemaatin huzurunda ateşli bir vaaz verir ("Dualarınızın insana iskence eden o yavanlığının üzerine kusuyoruz") ve katedralin içleri Tann korkusuyla dolu görevlileri tararından öldürülmesine ramak kalır. 50'lerde Guy Debord'un Sitüasyonistler'i, '68 Mayısı'nın muştucuları, farklı renklerde dışkılamayı hayal ederlerken, yirmi yıl kadar sonra Sex Pistols hayranlan boğazlanna parmak atarak sahneye kusarlar. Bay Marcus'un kitabının yapısı bu çesitli gerçeküstü jestleri aynı kefede değerlendırdiğine dair ipuçları tasıyor; bu son derece naif bir tutum Dence. Dadacılar öfke kusup ağızlannda saçma sapan laflar geveledilerse bu kısmen I. Dünya Savaşı'na lcarşı bilinçli bir siyasal tepkiydi ve protestolan Berlin Spartakistleri'nin devrimci isyanlarıyla yakmdan ilgiliydi. Spartakistler'den tüküren punkçılara, punkçıları idealleştiren Greil Marcus'un düşündüğünden daha büyük bir çöküş söz konusu. Sex Pistols'la ilgili çözümlemesi zekice ve zaman zaman çok canlı, grubun ortaya çıktığı toplumsal çevDevamı 4. sayfada. • " •