Katalog

dalıyoılar, ıı/un u/ıın cvın ıeındekı halı ları kılımluı kohuklaııduv udıkı rcsım leıı elkııyle vokluvoıl ıı begcnıtkıse lı v ıtınısoruyoılaıclı I kpsının aldıgucv ıp da avnıvJı Hı/ım sataıak l)iı eopumu/ bık vok Ne vapacaksim/ bunlııı gıdıvorsu nıı/ ı^rt Yold ı lıcpsmı deıuzc nu atatak sını/' dciı gckccgı/ ) (ıtıı gelıııcccgınc ın ın tnlaulan bırı de Vabiiı clıı Onunıçın nlulakabııı^tıı Aıla va yahaıuılaıııı avak busmasını ıstemcme sıııın tıedenı dc hıulıır Bu vu/ckıı Povıa/ Mıısa yı olduımek ıstemektcdıı Cıunlcrte sııicn kaçıp kovalamacadan sonra,savabjaıı,olumkıı kırımlırı ı^kcn eelerı acjıkları vaş.ayan Vasılı oıtakva/ gıyı paylas,tıklaıı Povıa/ Mıısa yı nc etse olduıenıcvecegını ınl ır Savasia, ınsan laı bııbırlcrının bıtkın vılnus canından bıkmıs,yu/kımıgoısckr 1 urklerındedı gı gıbı ılımalUh bırbııluınc kuiş,un sı k ıma/lar dıye duş.unııı Bıı ınsan bıı ınsanın vu/unc baka baka onu kolay ol duieme/ Bıı ınsanın bırmsını oldumıc sı kcnchsını olduımcsınden de /oıdur Buduşuıiceyle lııtınalıbır j'unde detıı/ debogulupgıtmckteolan Poyıa/ ıolum ckn kurtaıaeaktıı () sııada yaşlı ^tkık go/Iu elmacık kcmıkkrı çıkık, gençlıgındc parmak ısıı taeak kadaı gıı/el bıı kadın ' ol ııı 1 ena da adaya donmus.tur Poyra/ ı ıvıks.tırmck ıı,ın ona bıılıkte bak ııl \r Poyı a7 mıırUı gulutnseveıek ba^ını yastıöa kovaıkcn go/leıı \a^ ıcmde kal mış, hey ınsanoğlu gu/elım ınsanoğlu sen nc bıçuıı bıı yaı uıksın boylc nc an Ids,ılma7 Onun duşmanlaıı yoktıı () hıçbıryaratıgaduş.mandeg'ıld! Kurdaku b,a boıtu bocıt'c vıUna tıvana havıandı I ler \ jratıgın bıı gu/ellıgı v ırdır nır gu /cl \anı Nc dcmış c rmi'; Tanası vcit.ı kı bır chmla ınsan teıı bob, ı gıtmesın Insarı sovunungu/ellıgı ılın U rındedıı Heybre I ınası bosa gıdcıı ınsanın karnına gır nıeyen bıı oıığday tancsı bır tck zevtın bıı elma bır Ncye nc kadır alın tcn doknıussc ınsanoğlu hepsı bı/dcn sonra bu adava gelueklere analaıının ak sıını l'ibı hclal ulsun demis trmi'j Ianası Savaşların vıktıgı bu ıkı ınsan sonunda kardıs, olnıus, bıılıktc oim ının vasamı dogayı bıılıktc pavlas.manın ıııutluluguna kavıii;mui;tur Vasılı Poyıa/ a ijunu sotar Bcn dc ((anakkak \ı goıdum Poyra /ııııu Bcn dc Ben dc Bcn dc Butun savaşjarda duş.manla c.aıpıs.tıkta sonra ( ) SarıkaıiHs bo/gunund ın sonra bcn ck nasıl cskı Vasılı oluıunı kaıdcşımu'' Bı/ısakatladılaı kaicksımu bı/ıyaıaladı laı vuıegımı/ı sokup ycıındcn kopardı lır aldılaı Bı/ nasıl eskı Poyraz Vasılı yı sustuıaıak ^ovk ckr ("tnsan ıstusc lur sabah gun atınııyla bıılıktc yenıdtn dogabılır kııkrınden ınl ırınıian, yaralaıından ırın ıbılırmı^ ()vle mı1 dıvc sordıı Vasılı ku^kuyla ona bakarak t)yk dcdı Po\i 1/ Bı.n ^ııııdlckn »tındımbık scnı kciıa vıgoıdııktmson ra Bu dunva licp k ırınlık hcp kan hcp sava^ dc^ılmi1} Sı/lcı dc vamıı^sını/ bu dunyada ) Rom ın Kadrı Kaptan ın yasjı anncsı Mckk I Ianını la bıılıkrc kasabadan ada va ycrk^nuk ıçın gclıskııyk bıtıvoı Bu, kasaba halkıyla adı halkının ycnı ckn bıı ar ı\ ı gckrc k cskı ^tnlılclı gunle ıı vi'jiinııvı istcıiKİcıınm lı ıbc rt ısıdır 1 ıı at Sııvu kan Akıyor Baksana valnı/ bu adada ckftıl ulkcnın lıcm dogusunda, lıun batısıııda hcm dc dunyanın hcı bıı vciındc barıs, ıçmdc hcpbıılıktt" ınsanca ya^anıayabıı <,agııdır lnsanlı^mıı/ıycnı ckn ka/m ıbılmck i(,ııı Fırat Suyu Kan Akıyor Baksana (Bir Adallıkâyesı \)/Yaşarktw<ıl Adanı Ya yınları İ(I6 s CUMHURİYET KİTAP SAYI 434 KEMAL BEK C Yaşamı, doğayı paylaşmak cmıl Sııkym ın ın uılatıyla ılgılı ıncclemclcrdc sozu cdılen anı.ı vcnı yazıvla bısılı olmadıgı, cskı va/ı\la da sahaflarda btılanı.ıdıgım ıgn okıım) olanagıııa ancak jjimdı ka\u^tu guııı (vc ustıııuk loııiıiıı va/ııı ısın.ı k ırşin anlatı yontcmı \c ııygulavımı nc dc nıylc ' u?un o\ku saydıgım) ro man ı Sıyah do/lcı (1) gcı, kalmı^ bır Scrvct ı I unıın (sona crışi 1901) yapıtı dı. Str\cl ı I uınııı dontmının ctkısinde kaldıgı gcı^tkc,! anlalının soylcmınc kor nır tuikunun trıgcdyası nı eklc ycn yapıt bu \onuylc Zolacıl bır doğal (ılığa yonclnıı^ savılabılır Bır dııl kadı nın oykusııdur bıı Bcykoz (,ayııı yanın dakı evındc lıı/mctusı vc aşçısıvla otu ran otu/ ya^ındıkı dul kadın, kendısın dcn ^ok gcn<, (yıımı ya^ında) bır dclı kanlıvla dclıkanlının ısıaılaıına dayana nıavaı ık ılı^kı ktııaı sc oıuınla scviijmc \c na^laı Dclık ınlının kctıdı yaijitı bıı gciK, kı/la c\knıın.vı du^undupıınu sc/ dıgı andan soıııa kulının tutkusu gıdc ıck bıı cinnct lulını alacak vc hı«, akhn i\,\ vokkcn dclıkanlıvı boğarak olduıc ccktıı Dclıkanlı ı/kıı bu gun dc gorukn cı kck cgcmcn ınlavibin hukuın suıdu^u bır toplumun uvcsıdıı ()na gorc dul ka dırıla yatılıı ama kaı^ılı^mda hi(,bıı so rumluluk alınnıa/ bu bakış a(,ısı, dclı kanlı i(,ın cok dogaklır Kadınsa on yıl dır hcr anlamda crkcksı/dıı bu dıııu nıun yarattıgı butun bunalımlara kaışjn bıınu k ıbulknıııı^tıı Bu duıum va/ıı ı ahlakı soıgulaına olanagı vcrıısc dc ( cııul Sukvman ct kısı altında kaldıgı gcrı^ck^ı dogakı an latının geıcgı anlaüıgı olavdan nc bır ahlak dcrsı <,ıkaımaya yontlır nc dc co şunıcu 1 ın/ımat ıomancılaıının \ ıptıj^ı gıbı kı^ıkrını yaıgılamaya kalkaı, o, yal nızca bergılcmckk yctmır, kadının cın net gctırcrek dclıkanlıvı oldurmcsı, ya /arın bu ahlak" vt 'do^a dı^ı suç'u ıslcyen kahramanlaıını cc^alandırmaM Jcgıl yalnı/c ı sıı yıı/unc (,ıkmayı beklc yen cınnct ın, kcndısını gcrt.cklei5tır tncsıdıı Sclım Ilerı nın, Du^unu vc Du uırlık kıtabından alınaıak Sıyah Cıoz lcrm bajjina konan par^ada, "Burada kotıduk ıkı taraflı ı^lf\or bır yandan da romanantn dı&erlendtnşıyL ttrsyuz ıdı Inordu Yınc burada bunta ozel bır a$k oykusttndt bız loplumsal yaşamda aksa samn ru olduğunu o aııtılın vı bızc oz gu konfomnznıt açtk seçık yakalayabılı rız', so7İerınc bır anlamda katılamıyo lum, kadının cınnctı bı/c o/gu" kon lormızmın bır sonııcu muduı, yoksa ka dına O7gıı, gcnelle^tırılemeyecck bır ruh durunıu mudur tarti'jmaya dc^er Olayın (,ıkı$ noktabi kadınla delıkan lının hcnı toplumsal hcm dc ruhbal du lumlarının kar^ıtlıgıdır kadın, kcndısını loplumdan soyutlamış kamunun ortak baskısına boyun cğnıiijtır, crkck o doncm rom<ınlannın çpk^a clc al dığı havâı, sorumluluk almaya ya na^mayan, "curctkâr" bır ınsan dır, onları bırbırknnc yaklastıran tek ncdcn, ıkibinın dc tcnscl tut kuları olur Anlatıda donunıne gorc "yenı olan", i!;te bu 'cltıyar lıktan uzak kosnul tutku"dur Sıyah Gozltr'<İL olay, doğalcı uygulayıma uygun olarak son de rece dıi7 bır t,ı/gı ızlcı dahası, son sayfa düjinda olay yoktur dc ncbılır Kadın, oncc "sıyah go?lcr"ıne vurulduğu delıkanlının iSrarlarına dayanamayarak ona teslım olur, yapıt ılerledıkçc, delıkanlının ka dından hevcsını alnıası nedcnıyle azalan ılgısıne kar^ılık, ılujkıye go nulsıi7 baslayan kadının tcnscl tulkusu gıclciek aUar Ya/aı, kos Bir tutkunun övküsti "S/yah Cıozler", ıııhbılımsel anlatının, Mehmet Rauf'un Eyful'unâcn sonra, ya/ınımı/dakı ıkıncı buyuk vapıtıdır Dılcıı? Nurı Akbayar ve Oğlak Yayınlaıı, ya/ann yınc 191Ü'da yayımlanmıs, olan lımsâl ı A\k adlı oyku kıtabını da yazınsever lere kazandırırlar. nul tutkuyu anlatma amacina renır Kadın bu duğıımu va uygun olarak, dclıkanlıyı yal delıkanlıdan kopmamak ıçın nızca olavın <,ıki!} noktası ıçın lıeı ^cyc ra/ı olarak <,o/ecck bır bahanc olarak kullanırken ama bu c,ozum kendısıne ılgısını kadın u/crınck yogun mulsuzluk getnccckrır ya da la^tırıı, vapıt adıııı cklıkanlı delıkanlının kı/daıı vazgc(, nın "sıyah go/kı ındcn alıı, mesı ıcjin ı,abalayacak onu \c ama aslında o go/kı ın çekıcılı kızı tehdıt edcccktn bu (,ozu &mın asıl kaynagı kadının ba mıın de ona nıulluluh gttır kıs, açisıdır vc bıı ncdenlc Sıyab miycccğı acıktır Kadın oyku (,ozlci aslında valnı/ca kadı boyunca, luhbılıınsel teıımıy oykusııdur le 'kar^ıtlaım bırlı^ı duru nın ^ ^ munıı ya^ar Bu dufctııt/u ^czi.ımdı^ııı Yapıt vcgınlıgı gıtgıdc artan sonunda dcn dc cınnct getııır vc sonsu/a dck sa patlanıa noktasına ula^an gclı^ım u/g)v>ı hıp olmak ıçın dclıkanlıyı olduıur O ı/kı tıpkı Ra\cl ııı Ick bıı krcs,cndodan gozlcnndc hcp o uııh^ı }« lc)L artıl la olusjaıı Bıılt ru su gıbı Bu gclıijim U/gısı mamıyla kendısının olan bıı ıııcudu / < nın ana mal/cmcsı, kadının trajık ı<,scl maşa tdıyor (s90), aslında oldurmek (,atı^masıdır I lalıt 7ıya nın romanlaıın ıstcdıgı dclıkanlı degıl ço/cmedığı tra da o/cllıkk Mchıııct Rauf un / y ]ik çatısmadır lıd undc vapıtın temel (,ıkı^ noktasını Tfaükiççatışma olu^tuı ın trajık i(,scl ı,atı^ma Sıyah CıOzlcrdL anlatının tumıınu olu^turan Yazar bu ıkı trajık ıç çatı^mayı anla ıkı a^anıalı bıı k ırabasan nıtclıgı ka/a tııken doğa bctımlenıcleıını olaya ta nır nık olan uçuncu bır ovku küjisı gıbı kul Bıııncı dij.ıııı.ı kadının delıkanlının lanır gcrçekçı, o/cllıklc doöakı loma oncrısını kabul cclıp ctmeınc konıısun nın olnıa/sa olma/ nıtciıkrekı doöanın dakı bocalamasıdır Kadın delıkanlının anlatı kışısının ruhsal duıumuna koşut kcndısıvk ılişkı kurma oncrılcrını onun olarak bctımlenmesı yontcmı, C cnııl sıvah go/lcı ının buyusunc kapıldıgı Sulevman a, ncrcdcyse I lalıt Zıya vc h ılclc toplumun gcnclgeçcr ahlâkına Mchmct Rauf la katşjlasjırılabılecek do avkırı bıı ılıs,kı olaca&ı ciuijunccsıylc rcd ga betımlcmelerı yapma olanağı tanır dcdıı vc dınnır Ovlc bır nokta gc'lır kı C $ \ınıio) un uzcrmdcn aym\ kıdın kaiMİabtigı bu ılk duğum nokta şı ahdın golgelcn uzamaya baslamii sında ya dclıkanlıyı kcsm bır kararla tı Ba^tnı pcnccrcnın kenanna dayadı, rcddcdccck, o zaman "sıyah gozler'ı cndujC'h nazarlarla ak^amlann csmcr \ı\ soıibuza dek yıtırccek ve duğumun bu lerındc kayholarak ufuklara daldt ( ) ço7umu kendısıne mutsuzltık gctırecek Gozunun onunde \ema gıtlıkçı alc,alı tıı va da butun benlıgıyk kcndısını sı ynr âteşın bır daın ıçındc tedrıcen erıvah go/lcr"c teslım cdccck vo toplumun yen mcnâzır dağlar ağaçlar, cvlır, nyah tcpkısını goğuskmcvc yonckcck ama bır volkamn \<mmu$ lâvları ^ıklınde bı duğumun bu co/ıımu clc »ıtıt\uzlukla rer hırc r dc mzc yuvarlanıyor dc nızlc bır sonucjanaeaktır kadın nıcc duraksa lc^crck, gccenm zalâm ı csrannda kaybo malardan sonra bu ılk ı,atı^mayı toplu luyor, ( ) gıbıydı Ihr şe\ sonmu), hcr mıın tepkısını go/c ılarıkvc 'kındıu şey crtmij her şey ka\bobnu$, hcr $ey ytişlandığuıdıi Jtlıhanlının hcnuz nlgun hıtmıştı " (s22) Übette kı bu betımle bır adatn olaı<tğ,ı #( m, hızlarla ılışkıyı vı melerde, ruhbılımsel roman yontemının rtceSı' duşunccsını yenerck «,ozumıcr ctkısı vardır ve clclıkanlının oncrısını kabul cdet Bu Sıyah Cozler'm dıl vc anlatını bakı to/umun getırdı^ı mutluluk gc(,ıcıdır mından L\A Scrvet ı Funun'un bır sııreğı vc sorun ço/unılcnnumış valnı/ca ustu oldugu soylenebılır Cıcrck kibilerını oıtulnıubtur canlandınrken (orneğın evınde bır hi7 Karşıtların birliği mctçı vc bır aşçıyla yaşayan kadının ya da butun gunlerını nıç çalı^madan, ka Ikıncı a^ama kadının dclıkanlıvla se dının gonlunu yapmak ıçın harcayan vı^mcye ba^ladıktan sonıa kaı^ıla^tı^ı delıkanlının nasıl gcçindığı konusuna, ac,ma/dır kadının korktuğu babina gclıı oykudc tek bu aniştırma yoktur), gerek vc delıkanlının gcnc, bu kı/la ılışkısı ol se "olay"ı orerken, belkı yıne doğakı dıığunu vc onuııl ı cvkncbıkcc jjını oğ Fransız romancının da etkısıyk, ya/ar yalnı/ca çıki!} noktasını (kadının cınscl tutkusu yu/un den delıkanlıyı bogması) on pla na almı^, yarattıgı dunyanın (ro man 191ü'da yayımlanmıstır) toplumsal boyutunu ıhmal et mıştır Sıyah Cozlcr, ruhbılımsel anla tının, Mehmet Rauf'un Ey lul undcn sonra, yazınımızdakı ıkıncı buyuk yapıtıdır Dılerını Nurı Akbayar vc Oğlak Yayınla rı, yazarın yıne 19İ0'da yayım lanmış olan lıntsâl ı A$k adlî oy ku kıtabını da yazınseverlere ka /andırırlar • (1) Cemıl Suleyman, Sıyah Gozler, Çcvrımya/ı Nurı Akba var, Oğlak Yavınlart tstanbul 1997 90 sayfa SAYFA 13 Cemtl Süleymari'dan Sıyah Gözler" Gerçekçidoğalcı anlatı