Katalog

Blr çoctık vivici JEAN FREUSTİE ukemmel bır eser olan ılk romanı "Cııma ya da Pasıfık ArafV'yı (*) tahlıl cttmuiı îçin yazar tarafından ş,u sıtemc marıi7 Kalmı^tıni "Onun so/le ıınegııen humorıın payını kavrayamami!} tım ' Doğruydjı Uç yıl s,onıa tadından hıçbıı şey kaybetmeyen bıı kırabın ba/ı bolumlerını ycnıdcn okurken u anda bu na kebin olaıak ınanıverdım Bu dcmektır kı bu s,as,ırtıu vc hcyecan vcııcı csen, bır bın îçinde akan sımgclcr aracılığıyla gok yıı/unc ııla^an bu Yakup metdıvenını (ıç ıçe eırcrek u/ayıp kısalan mcıdıvcn), de ğışık mcelemelerc tabı tutulnıus bu "Kı zılağaçlaı Kıah"nı ıncelerkennekadarıh tıyatlı olduğumu gostcrmem gereluyor [ leı şeye rağmen kendımı genel bır yo rum yapmak zomnda hıssettığım ıçın Lu ma'nın Robınson ( rusoc'ya eşlik etmeye gelen açık rcnk go/Icrı olan satı^ın bır ço cuğun ortaya çikışıyla bıttığını hatırlata yım () /amandan bcrı, bana oyle gelıyoı kı yorulmak nedır bılmc? bır ımgelcmc gucuyle asjrı derete ^ırılım^ "Kızılağaç Lu Kıalı'nda kendısınıscven veyıycnbır yctı^kın karsısındakı çocıık teması, usta lıklı eşde&erlıklerle ortulıı "cınsellık" bır yanabırakılsabıleo/ellıkle"oğlanulık ' te ması yenıdcn clc alınmıs Bu dı/gcdc, be nım açımdan lııçbıı sakınca VOK Yazar gcrçck anlamıyla c ınsı llıktc' bıtmıs" olan s,eyden vazgeçeıek ktndını tkıncıderecc dc motıllerm oıtaya çıkıijivla anlamı duı madan gcnısjeven gerçek bır scnfonık ^ı ıre yonelmı^ bulunuyor Romanın hasju^ısı, Porte dos Tcrnes meydamnda ıjaraj ıs,leten, bır manıvela ko lunıın sağ bıleğını yaraladığı Abcl Tırfa ııgcs, 1938'dc, sol ılıylc ' sınıstıe=uğur su/' ılıye adlandudıgı ("sencstresol" dc gıl, çıınkıı ıkı so/tuğun dc Latınce koke ııı aynı vc çutıkıı kcndısının bır dcv oldıı M ğunıı fark ettı) bır gunluk kaleme almaya koyu lur Mıchcl Toumıcr'ın olağanustu /ckâ kıvrak lığının, kıtap bovunca sağ sol, canavarlık kav ramları vc sımge du/cyı Cuma ya da Pasıfık ne çıkarılmış yuzlerce fı Arafı/M;cM / fntrnıt r/ kır arasından ııeleı çıka Mıln Fu (.evıren /Ayrıntı racağım duşunmcyı sı/e V ayınları /224 Î bırakıyorum Abel Tıffauges, ktndı toplumunda, ger çekte Robın Crusoe ıssı/ adasında ne ka dat yalni7sa,odaokadaryalnı/bıı yas,am surmcktedır Bekâıdır, dostlan, akrabala rı yoktur Mctresı onu ycnı tcrk ctmıştır Yaralanması sayesınde sol elının çok yctc neklı olduğunu fark edivenr Aykırı yaıa tılışının kokcnı olan tuhaf bır geçmışe sı ğınıı Kııçıık yaşlarda kırılgan yapıiı ço tuktur, Beauvaıs'dekı Saınt ( nrıstophe papa? okulunda okurkcn, Ncstoı dıvc bı rını kuıdıne koıuyucu sccmı^tır Bu Nestor kapıtınındehasahıbi!;i!;kooğludut ve bır ka/ada olmeden oncc sirlarını vc guç lerını kcndısınc ıktmıs,tır Bu duıumda Abcl çok ırı ve guçlu olacaktır, dunyayı doldııran ımlcrı dthjlre cdccektır, gokyu /undcn ve yLİdı/laıdan daha aöır olan bır çotıık tsa'ya geçıtı geçıtten Azı/ ( hrıs lopliL gıbı \ocuk ta^ıvitı' olacaktıı Ga rajcı Tırraugcs'un nıesleğının yoltulaıa vaıdım ctmck olduğu anla^ıbyor lJnıı can sıkınbıı ıtıbarsı/lıgamarLi/kalanbumes legın ncyın ıt ındt, unlu gc<,ıt aştıran a?ı/ın bastonuna ı,i(,cklcı açtıııp mcvvelcr verdııtlı^ının gıınun bırındc anla^ılması ııı sa^lavaLa^ını kc^lctmek havlı gut, I a kat îy^H'dc ya/gı hcrkcst açıktıı Bıı ka ıncra vc ılk tuyplcı dcn bırıylc donanıp go rııntıı ve ses kayıtları yapmak ıı/cro Parıs lısclcrının cıkı^ kapıları onundc dıkılme ve ba^lar Cıcr<,ek karıycrı basjlamı^tır, sırf olaylarla yLlınılccck oluiha, namuslu hcr şeyerağmtn tchdıt altındakı bıı I raıısa L\A Çalı I Iorozu/ Mtthı l I vurnıı r/ (, evırt n Muslafa Baltl/Ayrıntı Vayınları 122* s Veda Yemcğı/ Mtıhet l ournıer/ Çevırcn Mu\lufa Ralel/Ayrtntı Yayınhm /I9f}\ Altın Damla/ Mtıhıl 1 ournıt r/ Çı vın n Mıiftafa Balel I Ayrıntı Yayınlart /2O6 ( Kmlaiaçlar Kralı/ Mııhıî Iournıt r/ Çatrın Hatan Anamur/ Ayrıntı Yaymlan 7379 < çok tehlıkelı bıı mcblektır thtıyatsı? bır bıçımde hcr gun cvınc do nujjunc c^lık ettığı on ıkı on dort yaşlan arasındakı bır ki7 çocugunun onu hayalı bır cınscl tacız olayıyla sutlamasının gere 1 ğı nedır' Bunıın ncdcnı ku^kusu?, yaza rın, her çocuğun ba^tan çıkaıdığı dcvının ıkılı gorunumunu ortaya koymak ıstcmc sıdır Dahası vaı, oyle bamyorum kı, daha ontcatiklanmısvckaynağınıkutsal kıtap tan aJan, kadınlann kelımenın anatomık anlamıyla cınscl organa sahıp olmayatak ları tcvını ınkâr etme pahasına, "kucuk kı/laı voktıır sadccc vesadcecku<,ukKadınlar vardıı" tezını seve sevc kabııllcnı yorum, bır olumsıı/ıı olumluya donu^tu ten bu akıl sıı crme/ ^eyde kaynağını ııs ta bır ya/.ırdan alan tuhat duijiınce Posta güverclni yeijştiren muhabere eri Polıs, evındc ı csımler ve ses kayıtları bulunca mahvolan Tıtlauges, sava^ patlayıp da askue alınınea patayı kurtatır dcv i;cklı£e yakalannıı^ olan bır uikenın zayıf (jirpınnıası olan Weıdman davası /ama nında\ı/ 1 akat geıçck dcvlcıın /anıanı baijlıvoı lJosta guvcrcını yetıştırmck u/c rc muhabere cıı olaıak askerc aiınır, son la hapse atılan Abel Tıffaugcs, ormanda yabanı havvanlatın koıuyutusuolat.ıktır, Prusya nın Romınten kentındckı ara/ıdc, buvukavcıvı. dıv (lorıng'ınnıutevazıyaı dımcısı oluı Kıtabın en garıp metınlerı bu portresıdır bu Tıffauges'un gorevı, ırı yapılı oku/kr olan aurochlara dokun madan, atlaıı kesıp yabandomu/larına vedırmckrı Bu tam manyak nflauges'a lavık bır ıs,tı I akat hayvan kral Romın ten kutıılan tuzağa doğru kıs,kısjanmak surctıyk avlanan ve Cjoııng taratından hem aifk, hem kutsallık objcsı, hem de gı <\A madcksı halınc gctırılen gcyıktı Rcıch maıe^alı yanında bır arslanla RomıntcnY Kclır vc akşamleyın, lıifa ugcs onu lark etleı eğer kafasından uy durmadıvsa, uçuk mavı s,ık bır kımono gıymııns, ve bu budunu I lerkul'un pazıı su gıbı gtrmıs olan bır yarı domu/un onundc masa ba^ına oturmu^tur, yanın da oturan aislan ıse kralın kopeklı av takımının gelısjmını ı/lemektcdır bonun da kıalın kopeklı av takımı gorevlısını orada afıyetle yenır vc yu/u devasa bu dun arkasında gozden kaybolur Sonra ağ7i dolıı bır bıçımde onu arslana uza tır Veadam,siyah ct paıçalarını çığner ken sevgıyle bırbırlerının yu/unc bakan ıkı dev arasında elden clc geçer Geı cek olsa fa/lasıyla guzcl olurdu Fakat bu, Tıffauges'un bıze çı/dığı Cıorıng gorun tulerınden bın olmaktan oteye gcçmır yor tnsan, bunıın bır I ransız yazaıının k endı efsancMnden yaıarlanarak ortaya koyduğu bır başarı olmayı^ına ıı/ulmc ycbasjlıyor Kendısını hayalgueunun akı ^ına bırakan Tıffauges'un, 1 Iıtlcr Alman ya'sını bıze, her yıl Fuhrer'ınc beş yu/ bın oğlan çocuğu ve tcnı ınci çıçeğı kokan be!} yu/ bın çıplak kız çocuğu sunar gostermesı pek nosuma gıtnuyor Kızılağaçlar Kralı'nda daha ıyı bukiijlar var Bır ke7 daha yınelıyorum ( Mağanustu, kelı menın cn guçlu anlamıyla alışılmamış bır roman Kmlağaçlar Kralı • Kıonıuurt Akademtu nden Le Figaro dan Iurk(,aı Mustafa Balel bolumde ycr almaktadır Bızım dev, cskı garajcı, hayvanların ve çocuklann korktı larını yatıştırmak ıçın elındc artık tam ge rektığı kadar yumuşaklığa, hatta ermıslı &.*sanıptır Buradabasjığa konulan so/, I» lındığı gıbı, Mareijal FVtaın'ın bakanlaı konscyınde, savası guvercınlcrın buluıı mayısı yu/unden kaybettığımı/ı duyuı ur ken kullandığı so/duı Mıclıel louıııı er'nın orduda posta guvcrtını yetnjnun lerın cğıtımıylc ılgılı el kıtaplaıını ınccle dığı, buna sevındığı ve hcr /aman son de rece şaijirtıu olan surek avı kıtaplaıı okıı dıı^u hıssedılıyor Sonunda dcvın ellcıı vumu^uvor vt. bu genıslıkte bır kıtabı (vetlemek so7 konıı su olmadığından, ıomanın Dogu Pıus \d\\.\ "Napolas adı vcrılcn hanı ^11 askt n okullardan bırınde sona eıdığını bılııı Yazar Almanya'ya scvdalı Onun go/ıın de Almanya açık ımlcıın ıılkcsıdıı olup bıtenlerıntumuvlesımge olduğu, olııpbı tenlerın tumuyle mesel olduğu katıksi/ ozutlerulkesı" Na/i7mınvol açtığı toıın len îbjedığı sayfalaı son dcıeceba^aı ılı Bıı goruntulerı vorıımlııyor ve analı/ cdnoı Bununla bırlıkte ımgcden ımgeyc bu ozektcn yonetılmeven ve bıı çırpıda \oıu tüen,ıçıçegeçmışcemberlerdcnyapılnıı^ eğrısmı takıp edeıek, yazar bı/ı son vı koı kunç sımgesıne goturuyor Tıffaugcs taı .1 hndan seçılmi!; uç "|ungenmannen ' Rus bırlıklerı tarafından eskı Kallcnbom k 1 lesı olan okulun doğuya bakan cn vuksck kulesınde eskı Toton şovalyelcrının u/ııtı kılıçları u/crıne ka/ığa oiurtulmuştuı J Fvet ama ya Tıffaııges mıı dıyorsunıı/Neyaptığınıbılcnbıı Vahudıçocuğıı (10 ethe'nın baladındakı korkunç kanraman Kızılağaçlaı kralının bekledıgı bataklifi olumun tckicılığıtK tloğru kaçar ()ı ı\,ı gomulur, ne vaı KI onun tasjdıgı Isa dı gıl dır, bu ncdenle dt A/ı/(,hııstophc kaılaı mutlu değıldır, bataklıkta kaybolur, hav 1 tının baijinda ^oyle bır ara gozune ılı^mı^ olan yazgisına kavuşur Kıtabınkarmaijikyapisıhakkındabıı Iı kırvermeyeçalış,tım Yapıtın bcrckeiı 10 ğu zaman okurun kafasmı karı^tırıyoı Av nı /amanda da buyuluyor Her !;ey sankı bıı tuı sahnc onu perdesınıngerisiiKİc gc çıyorgıbıdır Mıchel rournıcr'nın pt'jpt i}C araladığı laıklı ^ekıldc boyanmı^ baska J perdclcrı de var Şıı haldc gosterı nert ık Ln sonunda, gosteıı yok Burada boyun eğmıs, kurbanları oldıı ğumuz sıstem tanımlanınaya calışılmak is tenseydı,onungerçcğınçıplaklığını,açıııa veya açmama ya da kısmen aralama o/gııı luğune sahıp okluğumıı/ farklı fatklı kıı ma^larlaoıttuğu soylcnebılııdı Ya/aı bıı yerdc elbısenın, vııcudun bır "paınıaklı ğı", daha doğru bıı deyısje bu "çerçıv<. sı" olduğunu soykıyor Ama ijiınu da ık lıyor "ıncelıkten uzak, çenesı duşuk, ııyı rı, sımgesel dcğcrı olmayan" Tournıu ııı sanatı, /atcn cksıksı/ olan bır metnı, anla^ılması guç perdclerlc gı/lıyor, u/ak bır geçmışten geıcn ve baijka dunyalartlan geldığımız ıçın bı/lt re /orunlüolarak "bıı !;ey" natırlatan değeılıkumajjlarlagıvdııı yor Yer yer harıkalaşan bır oyun • Le Nouvel Observateur lurk<,cst Mus/ıi/a [iıi/ıi (") Cuma ya da Pa\ıfık Arafı, Mıchel loın nwr, Çev Mtlıs bte Ayrınlı Yaymhn SAYFA 5 Mpazharika kolcjındc ogıeiKi>kcn, ınsanlığı, çotuk taşıyıtılaıla (krıstoforlarl otckılcr dıye ıkıyc ayırıyoı Sılah altına alınıp muhabere sınıfına verılıyor vc posta guverunlıgıne ayıılı yor ĞuveKinleıe adeta asık oluyor vc noylccc onda tııhal bıı tutku daha belı ııyoı Ve onu okuıken, kendisinden gu vercınkılc ılgılı olaıak, daha oncc aklı nıı/dan bıle getitmedıgımı/, Lyon'da, Tcrrt aııx alanmda onlarla i(,lı diijlı ya^a dığıından kcndılcıınt hıtbıı /aman fa7 la bır dostluk hıssctmcdığım bu ku^ tu runu bı/e sevımlı kılacak ijeylet oğrenı yoruz Bcn bu kıısjara hıcbır kotuluk yapma/dını, fakat eğcr etrafındakı olay lar ba^k.ı tuılıı gelışmış olsa Tıffaııges ıçın aynı şcyı yanacağına kalıbımı basa mam Bu manyak, son deret e gaddar bı ıı Kızılağaçlar Kralı bııgun ba/ı cdebı yatcılarda geçtrlı olan gaddaı ıuh anla yışınınçok tıpık bırornc^ı Derken,Tıf fauges, Dogu Pı usya'da tutsak duijuyor ve Âlnıan ve 1 tansı/ psıkolojılcrının kar şılaş.tırılmalı olarak vcrıldığı mukcmmel bıı yazı kaleme alıyor "Okyanus kıyısındaki, sislere boğulmuş toprak Fransa'nın tersine, daha acımasız, daha basit kıta Almanyası, desteklenmi^, basitlcştirilmiş, stilize edilmis, kolay okunan ve engellenmiş planın üfkesiydi..." Par ça ıyı Bu gun lırfauges'u bır rcn geyıfiı 7iya ıct cdcr, cunku aalıba orada gcyıklcr var dır vc Tıffaugcs boylece, onun bır gu\ er cın sever olduğunu ogrcnınce "Bu en soylu askerı sınıftı, tabıı suvarılcrdcn sonra " dıyehaykııanbıı oımangorcv lısıyle ılışkıye gırer Bır antropolo)i pro fesorunun ıntclcmcsı bıze, bolgedekı turba bataklıklaı ında, tevrenın asıt ozel lığı gostermcsı sayesındc bo/ulmamış, ıkı bın yaijinı a^kın cesetler olduğunu CUMHURİYET KİTAP SAYI 462 açıklamaktadır Ve bu bızc, bu cebetleı den bırının, olasılıkla bır krala an olan bır cesedın mıdesındekı sıvı ılc bclkı de aynı gun, ycnı bıı dın kuruLiısıı ve ço me/lerı arasında gcçcn sahnc arasında ılgınt bır yakınlık kuıma olanağı saglı yoı Ve bu c eset kuçuk bır kızılağaç ko rulu^unda bulunduğu ıcın, prolesoı soz konusu (.esedın 'kı/ılaöaçlar kralı" dıyc anılmasını oncrmıstır Bu ncdenle kıtap boyle anılıyoı Uzak ama anlamlı bır ılı^. kı Bır an cvvel, bu kıtabın, btnım ıçın çok o/cl tazıbesını lıak.lı gosteıcn cn dık kat çekıtı bolume yanı Romınten devı Cıorıng'e ve ona ayıılan boluıııc gelme ye tan atıyotum Doğu Pıusya'dakı ha pıslığı sırasında, Tıffaugts, gerçektcn Cîorıng'ı vakın tarıht ınıaldı^ Buna ınan makta sakınca gormuyorum, bu bır okurun ya/ara gostcrcce^ı en gu/el saygı olurdu, ya/arın Cıoııng portresı gcrçek ten olağanustu Bır portrenın, Reıch ma resalının haıcket halındekı.eylem halın tlekı poıtıcsı, daha kesın bır şekılde be lırtmck gcrekırse, sanat escrlcrının, ken dısıylc bırlıkte geyığe ve otekı vahşı hay vanlara atcs ctmeye çağırılmı^ konukla rın ortasında kralın kopeklı av takımına bakmakla gorevlı gosterışlı kahramanın