Katalog

Kapak konusunun devamı. tılı okulda geçirdiği kederli çocukkığunu anımsıyor. Sıradan olmayansa, onun sapkınlıkiarla lekelcnen iç dünyası ve ve onun gözüyle her şeyin imgelere dönüşmesi olayıdır. Çocukça bir şaka yüzünden disiplin kuruluna (şamara) çıkacağı sırada, Abel Tiffauges, kolejde yangın çıkması için dua ediyor. Onu kurtaracak olan bu ürkiınç olay gerçekleşiyor ve en değerli dostu Nestor'un ölümüneyol açıyor. Bu olaydan sonra, Abel kcndısinue kutsal güçler olduğuna inamvor vc yıllar geçtikçe, anlaşılamayan biri olan ve hocası olarak gördüğü Nestor'Ia özdeşleştiriyor kendini. Onun iştahına, şişrnan oluşıına, güçlü yapısına, miyopluğuna öykünüyor ve günlüğünü yazmaya başladığı zaman onun gibi sol elını kullanabildiğini keşlediyor. Bu "ürkıinç" yazıyla, Abcl yavaş yavaş kendini buluyor, dışkıya dııyduğu tutkulu eğilimlerinin, kasaplarda satılan etleri ve sakatatı şişireıı kana duyduğu ilginin yaralı kurban çocuğıı kollarında taşıdığı an yaşadığı esrime benzeri dtıygunun ayrımına varıyor. Çocukların kendisini nasıl etkilediklerini gördiıkten sonra, bir fotoğraf makinesi ve ses kayıl aygılıyla ilkokulların önüne sık sık gidip onların seslerinı kaydediyor. Ama bu alışkanlık bir gün, haksız yere bir kı/ çocuguna tecavüzden suçlannıa sına yol açıyor. Yazgının ikinci işareti: yeni başlayan savaşla birjikte, cezası kal dınhyor, böylece Abel Tiffauges hapse girmekten kurtuluvor. Kı/ılağaçlar Kralı'nın ılk bölümü işte böyle biriyor. ()kuyu<.u şaşkınlık ve merak içinde bırakılıyor çıınkıi yavaş yavaş kendi dogasını çözümlerken topluma baskaldıran neredeyseacınacak dıırıımdaki kahraman, sö/.cük oyunları ve karmaşık örneksemclcrle bir simgeler dizgebi oluşturuyoı. Ilk olarak 'euphorie' / 'erinç'ten den rüremiş olan 'nhorie' / 'taşıma' sözcüğü, insan mutluluğunu, ya Atlas gibi dünyayı, ya Saint Christophe gibi tannçocuğunu, ya Rasputin gibi kralçocuğıınu, ya da Michel Tournier'nin iki kilitKavranıı: körpeliği vc masumluğu simgeleyen o ilk doğan oğlan çocuğunu taşımakta olduğunu göstcriyor. Abel Tiflaugcs, bütün bu taşıyıcı kahramanlarla oluşturdıığu tapınağa düşscl bir müze ekliyor; oıada Çocuk taşıyan I lerakles'in yanında Bacchus'ü taşıyan 1 lermes'in heykeli Praxitele bulunuyor. Araba, başlı başına taşıma (phorie) aracı olduğuna göre, onun araba tamircisi olması kaçınılmazdı. Böylece, Michel Tournier'nin, anlatısında yer alan ögelcr kadar, kahramarıın başından geçen olay ları da bir bir ortaya koyan karşıtlılıklar ağını nereye kadar götürdüğünü görebiliyoruz. Fİdc edilensc, dini yatılı okulların özellikle de Katolik kilisesinin saygısızca payını aldığı kötucül ve alaycı niyet içeren, Raymond Queneau'vari bir komiktir. Bundan sonra, kitap tamamen yön değiştiriyor ve bu bölümle öbür beş bölüm arasında bir uçurum oluşuyor. Masum bir sapık ve çekingen bir anarşist (karşıtlıkların yan yana vcrilmesi, Tournier'nin yapıtında beliısi/liği göstermek için başvurduğu yollardan biridir), olan Abel lilfauges'un kisisel yazgısı tarihle karşı karşıyageldiğindeçokfarklıbirbo yut kazanıyor. Bu ilginç savaşla birlikte, güvercın sevcr bir er oluyor. Yine giilünç l)ir biçimde ya/ılmış olan bu bölümde, göçebe kuşların insanlar taralından sa vaşta kullanılmak ıı/ere nasıl yakalanıp, yetiştirilerek kuıbaıı edildikferi gözler önüne seriliyor. Ama heınen sonra Tif lauges, birincisineyankı olacak biçimde haska avlara yönefiyor. Birinci bölümü istila eden mitik kahramanların ardından armalarda yer alan hayvanlar sunu lııyor: ren geyiği, at, Avrtıpa ökiizü, geSAYFA 4 "•" Michel Tournier yik. Ancak, Tiffauges, simgesel bir hayvan masalı ya/.mak üzcrconlarla ili^kiye giıince, bir csir olarak Almanya'yı lcthediyor. Alman kültüriınden bcslcnmiş olan Michel Tournier, büyüleyici ama aynı za manda gaddar olan bu "an özler ülkesi'ylc he saplaşıyor. Abel Tiffauges, "te nobur dcv" cğilimini Doğu Prusya'da doyasıya yaşıyor, o sırada isinı yapnıış Alınan asıllı iki önemil "tenobur dcv"in sayesinde: kitaba büyüleyici bir biçim dcgiriş yapan gcyik katili oüyük Avcıbaşı Go ering vc çocuk katilı ilitler. Böylece Tiffauges da, Kaltcnbom'un "tenobur dev'i olarak isim yapıyor. Bu düşsel kalede, çiçeği burnunda genç nazılerin, biı yük katliam için toplanıp yctıştirildiklcri bir harp okulu, bir "napola" bulunuyor. Go ering'in Romirıten mali Michel Tournier, filozof oiduğu kadar sanatçı oimayı da ba$arıkanesinde, av sürücüsü yor, öyle kl, slmgesel değer ne yasama ne de eserin şlirsel bütünlügune zarar veriyor olarak calışan Tiffaugeb., Kallenborn'a geldijSinde, anla^ılsi oluyor. Mitin kara yüzünü çizen Kızımaz ırkçı ölçiitlerle seçilen çocuklann lağaçfar Kralı'nın karşısında, mitin beyaz avını sürmc görevini üstleniyor. yüzünü çizen Pasifik Aralı bulunuyor. 'PhorıeVtaşıma sö/.cuğünden söz Böylece, öykü söylcnceylc iç içc gırı yor. Ayinleri, bayramları, şarkıları, sert egzersizleri, uruz kahramanlıklarıyla bıze tanıtılan "napola" yaşamında, içine girdiğimiz bu dünyada kendimizi nazizrnin tam ortasında buluyoruz, atalann geçmişini, toprağa dönüsü anlatan bir düşünccnin içinde: onur, kan vc ölümlc ANDRE BİLLY' harnoş eden bir düşünce, soytarı kuklaların cıegişik SS tiplemelerini sunduklauncel edebiyattaki durgunluk ki rı bir yerde. Koıkunç atlı Tiffauges'sa, .bu entelektüel ve sanatsal üretitatlı scsi, atı vc köpeklcriylc, kapı kapı min tüm dallarında, tüm kesimdolaşıp, duydu^u yoğun çocuk sevgisiylerinde de hüküm sürüyora benziyorle, onlarıölüme götürdüğünü bilmeden, konusunda defalarca yazmış olduğum oğlan çocuklarını anııe babalanndan koşeylerden hiçbir çıkarma yapmayacağım. parıp alıyoı Son iki savaştan ilcri gelcn parlak döTüm insanlığın ağırhğı nemleri yaşayan birinin karamsarlığını Deöisken bir siluete sahip olan bu il hoşgörmek gerekiyor; karşılaştırıldığınginç kanraman, son olarak bir değişime da, içinde bulunduğunıuz döncm edebidaha uğruyor. Bitiş sahnesindc, Rııslar yatı daha sadc vc pasif, fakat sıra dışı izsaldırdığında, kahramaııca karşılık velenimi veren bir kitap vayımlandığı anrcn Napola, yenik düşüyor vc üç çocuk da, yaşlı borazancı atı tiernal kulaklarını kalenin amblcminin bulunduğu ycrde diker ve keyifie kişnemeye koyulur. Mickazık üstünde masumların katledifmesihel Tournier'in Kızılağaçlar Kralı'nı ni siıngeleyen kanlı armayı oluşluruyorokurken, bana da öyle oıdu işfc. lar. Auschvvitz'ten kaçan Yahudi çocuk Bu olağanüstü kitap, hangi türün kapEfraim'in ilahi açıklamalarıylagözleri aysamına giriyor? Belki bir roman, belki dınlanan Abel Tiffauges, onu omıızla bir itiralname, belki de bir rapsodi, kısrında taşıyarak kaçmaya çalışıyor. Nasıl men yaşanmış ve kısmen biraz hastalıkSaint Christophe'un taşıdığı çocuk dünlı bir nayalgücünden çıknıış masallar kayanın a&ırlığına cşdeğersc, tüm insanlırışımı. Yazarı tanımıyorum, ama çok sa^ın agırlıgını taşıyan Tiffauges da yavaş yıdaki yolculuklarına rağmen, zamanını ça bataklığa gömiilüyor. Böylece, KızılaORTF (F'ransa Radyo Televizyon Kuruğaçlar kralının lıayaleti siliniyor, yerine mu) ile bir yayınevi arasında pavlaştırdıdaha yumuşak olan Christophore'un göğına göre, ona yaklaşmak zor ofmasa ge rüntüsü gcliyor. rek. Michel Tournier, bir canavar kılığına Kızılağaçlar Kralı bize neyin ne oldusoktuğu ve gizliden gizliye şaşırtıcı bir ğunuöğretti. Fakat Cîoethe'nin ünlübayakmlık duydufiu bu kanramanını ko ladı ile 1940 ilkbaharında birçok insan layca kaybetmek istemiyor. Bu "tenobur gibi hapse atılan Ternes'li gaıajcının hidcv", tınkı Robinson gibi, insanın mitik kâyesi arasında ne gibi bir oağlantı var? imgesidir, gclcceg'in çocukla simgelenen Garajcının sıradan bir insan olmadığı insanım oluşturmaya adamıştır kendisigerçek. "Sen bir devsin", diyor sevgilisi ni. Ama bu yolda, zaman zaman ışıklaona, ayrıca o da, olayların akışına derinrın, zaman zaman da karanlıkların prenlemesine karışan kişisel serüveninin et Bir 'Filozof Sanatçı' ederken, Michel Tournier'nin kendi simgclerini yaratmak için sözcük oyunlarına başvurduğunu gördük. Kızılağaçlar Kralı, Kötüyü lyinin ters yüz edilmiş yanıtı olarak tanıttıgına aörc, kahramanın eşcinsel olması kaçınılmaz oluyor. Çünkü ciddi şcyleri alaycı bir biçimde söylemeyi, korkunç olanı gülünç duruma düşürmeyi, hatta daha da ileri gidersek, rehfikcli görüntülerle neredeyse ilahi sayılabilecek seyleri övmeyi seviyor. Filozof vc peygamber diyebileceöimiz bu yazarın tek arzusu, ölmüş mitotojilerden yeni bir din yaratmak. Gerçek peygamber mi? Yoksa sahte mi? Amaen azmdan, nazizmden yola çıkarak, rııhsuz ve aşksız kaldıöı için, ço cuklannı parçalayıp sonra da sindircn canavarlaşmış her türlü uygarlığa lanct ler yağdırıyor. Usu canlı tııtan çift değerliliklerle yüklü simgeler piramidini oluşturan Kızılağaçlar Kralı, çaörışımlarla ses getircn, yansımalar vc bakışımlarla ışıldayan gülü bir yapıttır. Tarihten aldığı güç ve kahramanın romansı ama oldukça gcrçckçi seriivenleri sayesinde soğuk ve yapay bir oyunolmaktan uzakta. Yazarın, mitikolmasına karşın et ve kemikten olan kahramanına derindcn bağlı olduğunu hissedebiliyoruz. Michel Tournier, filozof olduğu kadar sanatçı olmayı da başarı yor, öyle ki, sinıgescl değer ne yaşama ne dc eserin şiirscl bürunlüğüne zarar veri yor. Uyumsuzluğuıı çok sık görüldüğü bu zcngin yapırta, özelliklc kızılağaçlar la kaph ve göllerin böldüğü DoğuPrusya'nın nostaljik görüntülcrinden doğan şiirscllik, korkunçla konıik arasında kendine bir yer buluyor. Yapısıyla barok, sahneleriıı cüretliliği ve şiddetivle dışavurumcu, ancak rümcede klasik, sözdizimindc nıodern kopmalardan çok l'Iaııbert'vari biçcmiyle, Kızılağaçlar Kralı Rabelais'nin esin kaynağına wagner'in zengin coşkıınluğunu ekliyor. • Çev. Hülya Yılmaz Lc Mondc 7 / 9 70 FHozof ve sanatçı Körpelik ve masumluk Olafianüstü bir roman kisinde bir yaratılış olarak görüyor kendini. Belki kitabı okuduğunuzda bile açıklık kazanmıyor, ama bizler burada simgeler krallığında değil miyiz? Çocuk yiyen bir masal deviyle uğraşmak pek de güven vcrici olmasa gerek. Simgesel bir dev kullanılıyor, tutkusu çocuktara yönelik, her ne kadar onları yemeye değilse bile, en azından onları gözlemlcmcyc, izlemeye, onlara eşlik etmeye, fotoğraflarını çekmeye hevesli manyak bir dev. Bu arada garajını işletmeyi, yapabildiği kadar sürdürmektedir, bu konuda herhangi bir bilgi verilmiyor bizlerc. Bu devin birbaşka tutkusu da ayakkabılar, büyiik bir coşkuyla cilalayıp durduğu kendi ayakkabıları ve çöp bidonIarından topladığı ve kullanmadığı eski ayakkabılar... Küçük kızlara olan ilgisi sadece fotoğraflarını çekmeyle sınırlı platonik bir ilgi, en azından biz böyle olduğuna inanmak istiyoruz, onu can sıkıcı bir maccraya sürüklüyor. Kötülüğe eğilinıli kü çük Martine, onunkcndisinetecavüzcrmek istediğini açıklar. Bunun üzerinegarajcı tutuklanır ve savaşın ilanı üzcrine kovuşturmazlık kararı alınır. Reuilly'deki scferberlik merkezine çağrılmış ve tcpeden tırnağa donatılmıştır. Bu hiç de kolay değildir, çünkii ço cuk severbu insanın devasa bir bovu vardır ve gözlerine şişe tabanı kalınfığında gözlükler gcrcklidir. Adı Tiffauges'dur, Mavi Sakal'ın çok kuvvetli bir parfümünü yayan isim. Işte belki de tamamlanıyor... Hayır, şunu da söylemem gerekiyor SaintChristophe 1 CUMHURİYET KİTAP SAYI 462 G: