Katalog

buyıık dayanışmasını ve Mars'ta, yenı bır dunyada ozguıce yaşam ıstcklerını one çıkamr Otekı Llın Ko/u adlı oykusu yı nc ırkçı beya/lara yonelık bıreleştırı nı telığmdedır Mcrıh'cyerleşen zenctlerın buraya gelccek olan beya/laıa, tıpkı bır /amanlar kendılerıne yapılanların bır benzerını yapabılcceklcrını anlatır An cak c/ılenler nedetıse ezmeye hıç dc yat kın değıldır Bclkı dt yu7yılların verdıgı c/ıklıktcn olacak başkalannı ezmeyı ta savvuı bıle cdenıe/lci Lem'ın Solaris ındc kı sııyla kaph geze genın arastırmacıların karşısına gcçmış tekı scvdıklerını çikaı taı ak kc ndını savu nan do£al mekanı/manın bıı ben/erını Marslı adlı oykusıındc ınlatır Herınsa nın yıtırdıgı sevdıgının şeklınc buruncn bır Marslı bu clcğışımk aynı 7amanda kcndını dc tuketmektedır Yıne I em'ın gelecekledgılıkıtaplaundasıkcasozunu ettığı sanal dogal oıtamın bıı ben/cnnı de oykulcştııır ^ayır, çocuk odasında yaratılan bırortamda vahşı aslanlarla bu tunlesen çocukların kcndı aıJelcrınc ya bancılaşmasının oykusudur 1920 doğumlıı Ray Brıdbııry ılk ro manı olan F alırenheıt 451 ı 1953 yılında ya?madan oncc bır yığın oykıı yazmıştı 18 yaşında ya/ar olmaya karar verdığın de ılk oykulcrım genellıkle Mars u/erı ne yazar Gıımıış Çekııgeler (The Martıan Chronıcle, 1950) daha çok Mars'a gıden dunyalılann tıa]edıkrını konu eder Bılınmeyen bır dıınyada, kcndılc rını sevınçlc bekleyen ycrlılcrden ılgı du yulacağını sanırlaı Gerçekten de Mars lılaı dunyalılara ılgı gos>teıırler Kendı ul kclcrını başkalarına cchennem yaparak Kcnddeıını ve dunyalarını somurge yap malarına ızın vermc/kı Sankı Ametıka kıtasının ycılılcrının konuksevcrlığınden dcrs almış gıbılcr üıgcı taraltan Ra\ Bradburv c Marslı bır yazar da dıyebılırız, çunku dığer ya /atlar gıbı ıi7ayın cngınlıklcrınc açılm ı yı pek oecercmc/ gunes, sıstemının clışı na çıkmaya pck ecsaıctı yoktıır Kımbı lır, bclkı dc guneş, dızgcsındc olası oyku ler ona yctmektcdıı Yazaıın Maıslı olarak bctımledıgı ınsanlar da bi7e benze mtktc ama, vınc dc kuçıık farklılıklar gosteımektedır Isıınlcrı tck sozcuklu unlulerden oluşm ıktadır Bay lıı gıbı Gencldc Lizun boylu açık rcnk gozlu, cıltlcıı kahveicngı vc /ayıf oluılaı Kım bılır belkı de gezegenın yerçekımınden kaynaklanmaktadır Kendı ıradelcn ılc h/ıksel degışımc ugrayan vc lıatta cansız nesneler halını alabılmektedırler Tcle patı vc hıpnotızma ycteneklerı olan Maıslılaı Ateş Balonlaıı oykusunde ta savvufta sık sık adı geçcn ermışlere ben /cr o/cllıklcr tas,ırlar Bır /amanlar c lk ıı, kollaıı bcdcnkrı olan Marslılar arzu vc gunahlarından aıınarak ı^ık halınege lırltr Mal vc mulklc ılgıkn olmayan nu eımısjcr ycmedıklerı, ıçmcdıkkrı gıbı ureyemıyorlar lanrının kutsal ıstemın dc yaşıyorlar Mıstık yonu ağır basan ama, nıiımkurgu havası ıçınde anlatılan bıı başka oykusu de Adam adlı oykusu Bır başka pe/egende ınsanlara lyılık ya pan, haMaları lyılcştıren, mutluluk dağı tan bır adamı arayan bır uzay gemısının kaptanının dramını yansıtır Kaptanın subaylarından bırı bu arayışın nedenını sorar ' Ondan nc ısteyicckMnız^'K.dp tan yanır verır 'Ondan bır parça hari) vc cstnhktsttytLcfım 'Kaptanavcrılcnya nıt aynı zamanua bır sorıı nıtelığındedır Bunun ıçın htç uğrajtınız mı kaptan*'' Tum bunların vamnda, dunyalılann sadcce uzayda yolculuk yapabıleceklerı roketlerı vardır Ulai}im aracı yazann kı taplarında hcp rokettır LJstelık evınızın garajında sı/ kcndıni7 bıle yapabılırsı nız Bahçesınde toket yapıp Mars'a gı den bırçok oyku kahramanının serııven lennı okuyabılırsınız Ray Bradbury'ın CUMHURİYET KİTAP SAYI 450 Türkçe'de RAY BRADBURY 1 Fahrenheıt 451, Okat Yayınları 1971 2 I ahrcnheıt 451, Baskan Yayınları 1984 3 Cîumıış C ckırgclcr, Baskan Yayın ları 1984 4 Atcş vc Bıi7 Nısan Yayınları 1986 5 Son Yaya, Nısan Yayınları 1986 6 Delıler Mezarlığı, Nısan Yayınları 1992 7 Papa ıle Papağan Yılmaz Yayınla rı 1992 8 Resımlı Adam, Yılma/ Yayınları 1991 oykulerınde Yazarın edebıyat dunyasında Marslılar onemlı bır ycı tııtarkcn, dunya ıle ılgılı oykuleıındc gencllıkle tonlumsal clcştı rısozkonıısudur 1 ahrenneıt451'dego ruldtı|<u gıbı karamsar bır gelecek oyku lcrındc dc ağırlıklı yer kaplar ürneğın Son Yaya ullı oykusıınde bır akşam sa atındc yaptıgı yuruyus, yuzundcn polıs taıafmdan soıguva cckılen LeonardMc ad ın dramını anfatır Polısın sorgıı sonu cunda cdındı£ı ı/lcnım u/crınc Mead, GcçmtiL üzlenı Lğıltmlcrı Uzcrıne Psıkı yatrtk Araıtırma Merkezıne gonderılır Doğal bır akijam yuruyu^unu bılc boz gunculuk olaıak nıtelendıren bır polıs devletının gelecektc olabılırlığını tartış mak, gunumuzdc hııkuk dışılığı alışkan lık halınc getıren Turkıye'yt bakarkcn pek yadırgatıcı gelmemektedır Bunun yanı sıra gcrck Ku«,uk Katıl, Tırpan, ( c ııa/ecı, Dılek gıbı oykuleııyle bılımkur gıı sınırl ırı dışmda fantastık oyku ornek lcrınc dc ycr vcrmektcdır Ancak ya/ar lık karıycrını bclırlcyen bılımkurgu yo nu tartiMİmaz Kımı ko^c ya?arları gıınccllıgın peşın dc koşarkcn çogu zaman bcllcklcrındc ız bııakmı^ ya/aılaıın kıtaplaıından oy kulerındcn bahsctmcyı bır alıskanlıktan otc, ya/ısınm okur u/crındc bııakacagı etkıyı bır sure ıçın kalicilaştırma>ı amaç lar 7amanıngorcceg1ığı bılımselaçıkla malarda bır boyut olaıak gorulmcsı, ıl gınç paradoksların kurgulanmasınac^sız olanaklar sunması yu/undcn bu tema bı Iımkuıgu va/arların va/gcçcmcdıklcrı bır unsuı olmaktadır Ismet Berkan 31 Fahrenh8lt451 Aralık 1997 tarıhlı Radıkal gazetesınde kı kos,csınde 'Zaman Deaığınız Nedır kı? yazısında Ray Bradbury'ın Atei; ve Bu/ adlı oykusunden bahsederken /a manın bır yanılsama olduğunu soyleye rck en <,ok cdcbıyatçıların kafasını kur caladığını soyler Gerçektcn de Ray Bradbury dıger bılımkurgu yazarların cok rağbct ettığı zaman yolculuguyla pek ılgılenme/ Sadcce /amanın metabolı/ ma u/enndekı kurgulanımlanna ılgı gos tcrır Nıtckını soz konusu oykude dc, uzay gemılcu bozulan astıonotların to runlarının çok sıcak ve çok soğuk gun luk ısı farklılığı olan ınsan omrunun sc kı/ gune siğdmldığı bır gezegendekı dunyalılann oykusunıı anlatır Dıışman kabılcsının oiesındc bulunan uzay gcmı sınc gıtmc> ı amaçlayan ıkı ınsanın zama na karşı vcrdığı mucadelc aynı ?aman da bıırada ya^amak /orunda kalan ın sanların cskı ya^am surcrelerını kazan malarına vol açacaktır Sekız gunluk ya ^ m suresı olan ınsanların bu 7orlu doğa kos,ullarına ve duijnıan kabılesuıın sal dırılauna rağmen bunu başarmasi ola naksı? olsa bıle denenmcsı gerekmckte dır başkaları engellemeye çalı^sa bıle Bılımkurguda çoğu zaman uzay veya yabanu dunyalar onemlı atraksıyonlar dandır Bırçok yazar bunu oykusunun bılımkurgu ıçınde sayılması ıun kullan dıkları ucuz bır yontem olduklarını bıl melerınc kar^ın yıne de kullanmaktan çekınmezler Aynı sorunu yaşayan Ray Bradbury bu zaafı gıdermesını de ıyı bıl mektcdır C,oğu zaman fantastık unsur laı ı bılımkuı gu ıçınde sunarak okuru ş& s,ırtır Mavı ^ı^eadlı oykusundeMarsge /cgc nını fon olarak kullanıp fantezıyı on plana çikartır Bununla bırlıkte dınsellı ^ın ınsan uzerınde kolayca yok olmaya cağının bılıncındc olarak mıstık bır s,e kılde ve ozellıldc \ lırıstıyan kultuı un un surlarını d > fanre/ı havası ıçınde sunar Mars oykulerınde çoğu ke/ toplumsal clc^tııılcrmı clc okura sunan Bıadbury mılıtarızmı cle^tıren oykuler de kaleme almı^tır Tihta Parçası adlı oyku tama mcn bu amaçla yazılmüjtır dcnılcbılır Savaşları yok edebılecek bır buluşun sa hıbı gcnç bır askcr komutanından afc rın alabJcceğının lyımseılıgı ıçınde tum madenleı ı anında paslandırıp ışlevsiz bı raktıran bulu^unu anlatır Sılahlanmala rı vc sava^ı tamamcn yok edebılecek bır buluşu en çok askeıler destekler değıl mı > Ne de olsa savas,ın yıkıcılı^ını cn çok onlar ıyı bılıı Herkcs gıbı bu yanılgıya duşen genç asker sılahlarla savaşlarla mucadc le c tmesınden oncc mılıtanzmle hcsapla^ması gerektığmı kısa zaınanda anlar Savaş karşırı bır başka oykıısu ıse Rcsımlı Adam (The lllustrated Man, 1953)kıtabındayeı alan fılktvcOıman adlı oykıısu Zaman ıçınde gezıyı ıçeren bu oykude 2155 yılında erke^ın bomba tabrıkasınch kadının hastalık uretmc bı ıınıınde çalı^an evlı bu çılt sava^tan ka çarak 1938 yılına gelır Ancak peşlerın dc onları ı/leyen ve savas,a mal/emc urct meleıı ıçın gerıye goturmeye çalı^an bır zaman polısı vardır Buna benzcr bır te mayı ısjeyen Beton Karıcı adlı oyku ısc Mars'ta geçer, kıtap dıışmanlıĞı ve savaş karşıtlığını ışler Surgunlcr adlı oyku ıse kıtapları yakılan, yasaklanan yazarlardan soz eder Asımov un robotlaıı uç tcmcl yasayla sınırlandırılmış olmalarıyla suça pck bu laş,maz aynı /anıanda suçun yoneldığı kurbanı ua oynamazlar Robotlar ınsan lara saygılı oldukları kadar kcndı varlık larının da tehlıkeye atılmasına pek ızın vermezle r Ray Bradbury'ın robotları ıse ınsanların mutlıılukları veya kendı ego larını tatmın ıçın çok rahatlıkla kurban olmayı kabullenırleı Aneak var olan ya salar robotları korumadıkları surcce Ya da eınayctın ışlcnmesıyle, duşuneesı ay nı oıanda suç sayılmaması koşuluyla Ama bır de robotları oldurmenın suç sa yılması gerektığı yasalara ya/ılmış ıse George Hıll, boyle bır yasadan habcrı olsaydı eğer, Suç Karşılıgı Olmayan ( e 7a adlı oykude vaşamına mal olacak bıı hataya duşmezdı Mankcn Yapım A Ş oykusu ıse Suç Karşılığı Olmayan Ce/a oykusunun değışık nır versıyonıı Karı sından bıkan bıı adam kendı bcn/erı olan bır robot yapar, kcndısı de bır gc /ıye çıkar yanında karısı olmaksızın Her ıkı oykude de koeaları bekleycn bır surprız vardır PeterHyams'ınyonettığı Hukmeden ler(( aprıconOne, 1978 yapımı) adlı bı lımkurgu fılmı aynı /amanda polıtık me sajlar ıçermesıyfe oldukça ılgı toplayan bır f ılnıdı Merıh'e yollanan bır uzay gc mısının donıışte yanması ve yok olması planlanmıştı Gcmının ıçındekı astro notlar ve bu gezıyı televı/yonlardan ızlc yen herkes gerçekten de bu uzay gezısı nı gerçek bır gczı sanarak nefeslerını tıı tarak i7lemckteydı Oysa astronotlar da hıl herkes yanılıyorlardı tnsanlara gos terılen gorkemlı u/ay goruntulcrı sade ce basıt bır fılmdı Pcter Hyams'ın ken dı ozgun scnaryosuna dayanan bu fılm gerılım sınemasıyla polıtık sınemayı haı manlayarak bılımkurgu olarak seyırcıye yansımıstı Resımlı Adam kıtabında yer alan Roket adlı (»yku yonetmcn Peter Hyams'a csın kaynağı oldıı mıı bılınmez ama, Ray Bradbury, çocuklaıına bır Mars gezısı yaşatmak ıçın bır roketle sa nal bır gezıye çıkan Fıorellı Bodonı'nın muthış buluşunu okura anlatır Bılımkurgu olmayan Dclılcr Mezarlı ftı dışında, genellıkle oykulerı Turkçe leştınlen Ray Bradbury'ın bılımkurgu anlayışı Aınerıkan egemen kultuı unebo yun eğmesını reddeden ısyanı sımgele mcktcdır Duzenc uygun olmanın dışında seyredeı Her zaman ası ve devrımei • MHitarizmi eleştiren oyküler Nazım Üniversitesi PAZARTESİ 20.00 * Edebiyattmızm Sorunları Halıl Hacıalıoğlu SALI20.00 * Türkiye Solu: Geçmişten Yarına Aydemır Guler ÇARŞAMBA 20.00 * Türkiye Kapitalizmi ve Bunalım Dinamikleri Dunya Armağan PERŞEMBE 20.00 "* Reel Sosyalizmin •* Çözülüşü " Ray Bradbury'e Manlı bır yazar da dıyebılırız, çunku dıger yazarlar gıbı uzayın engınlıklenne açılmayı pek becercmcz, guneş ustcmının dışına çıkmaya pek cesaretı yoktur Kımbılır, belkı de gune$ dızgesınde olası oykuler ona yetmektedır Yazarın Marslı olarak betımledığı ınsanlar da bıze benzemekte ama, yıne de kuçuk gostermektedır CüMA 20fljcP\ 5 * Bilimsei Sosyalizmin Doğuşu ve Gelişimi Semıh Çağlar farklılıklar Hazım Kültürevi Tel: (0 216) 414 51 50 Kayıtlar, 3 Eklm 1998 Cumartesi, saat 19 OO'a kadar yapılacaktır Dersler Nazım Kulturevı'nde 5 Ekim 1998 Pazartesi başlayacak, toplam 6 ders olmak uzere 6 hafta surecektr