Katalog

NİLGÜN GÜRKAN I ktışımlc ılgılı çalışmalaı sa deec konuyla İIÎTİ5İM d o g r u d a n ılgılı ÇALISMALARIN/ olanların dcğıl kıt GIRİŞ le ıletışım aıaçlaıı nın yaşamımı/da ışgal cttığı yeılc baülantılı olarak gıderck her kesı mın daha ra/la ıl gısını çekmeye başlaclı Helc hcı gun kaışısına geçılen tclevızyonun, kımı zaman d o r d u n c u kuvvet, kımı zaman guçlenen konumuy la yoksa bırıncı kuvvet mı denılen ıned yanın gucu derken ıletışım sozcuğu de cc^ıtlı boyutlaııvla tartışıhı olılu John I ıskc "lletışım (s alişmalaı ına Gırış" adıyla ya/clıgı kıtabına çoğu kcv doyuru cıı olaıak tanmılananıayan bu soztugıı tanınıJavarak gırıvor Hske'ın çı/dıöı ge nel çcrçeve ıçmdc ' ıletışım, herkesın bıklıgı atıcak çok a/ kışınm doyurucu olaıak tammlavabıklıgı bıı ınsaıı etkınlı £ıdıı îktışım \ıı/vıı/c konuşmadır, telc vı/vonduı cnıoımasyon \avmadıı, saç bıçimimı/elıı t t k b ı cleştıı ıdıı 1 ıstcvc sonsıız savıcla cklcme vapılabılıı (s 15) Bu sonsu/ eklemc vapılabılecek hstc de kulaöa hoş gckbılecek 'saç bıçımı mı/clır iafı geçıvoı Insanlar saç bıçıın lcııyle, gıvımkrıvk davranışlaı ı>la d<\ dığer ınsanlara bır şeyler soylcme/lcı mı' Fıskc ın ıletısım 'saç bıçımımızdır' dıyerck anlatnıak ıstcdıg'ı kuçuk detay u s t u t u k durıılın.ıdan oncmsenmıden geçılcn bu tıp vcıılcıın ınsanların bırbıı icıını dilanıada kcndılcrını anlatmada onemlı oldııgudur I ı p k ı A de Saınt E\upery nın Kuçıık Prcns adlı kıtabm da oldııgu gıbı Bırmı tanımak ıstegı nızde buvukkrın kelcbek toplar m ı ' dıyc sormamasını garıp karşılavabılırsı nız vc bıı kışıııın kclcbck toplaması o kı şi hakkında sı/c oncmlı bıı ıpucu vcrc bılır lletişim Çalışmalarına Giri okulun tcıiKİ ara^tırma vontemı gtıstt ı g(.bılımtlır 1 ıskt utuncu bolumcıc gos tcrgeler vt anlamın lolunu taıtı^maya gc ı,cı Bu bolumde gosttıgcbılımın knıam sal ttnıclını ortaya koyaı Dorduncu bo lumck ısc ıçınde gostergelerın du/cnlcn dıgı kodlarla ılgılenır Her ıkı okul da kodlarla ılgıknmektcdır Sureç okulu kodlaıı 'kodlama ve kod açma araçlan" olaıak goruıkcn gostcrgcbılım anlam s ı s u m k ı ı ' olarak goımcktcdıı Cıostn gcbılım kuıamı ılc ılgılı çalışma gostcı gclcıın bır kultıır ıçınde anlamlancıuılma bıumlerınm arastırıldıgı besıncı bolumde daha da gelı^tırılmektedır Cîosteıgcbılım toplumsal ttkılc^ınıı bııevı bclıılı bıı kulturun ya da toplumıın bıı uvcsı olaıak ın^a cdcn ctkılcşım bıçimı olaıak taııım lar Altıncı vc sckızınci bolumleı pıatık uvgulamalara ayrılmıştır Altıncı bokım clc gosttrgcbılımscl ço/umlemenm ço/u mımc sckı/ıncı bolumde ızlevıcı ve ıçc rık ço/umlcmeM ık ılgılı gorgul araşlırma ornekleııne ver vcnlmıştır Bu arastıı ın ı lar sureç okulunun uvelerı taıahndan gciçckkştmlmıştıı Ycdıncı bokım v.ıpı sakılıgın tcmel kavıamlatmı tanıtn vc bu kavıamların nasıl uvgulanaca^mı gosteıır Dokuzuncu bolunı ısc gosk rgcbılımın uı sovut ılgı ılanına anlam urctmıtk ıdc olojimn rolunc yer vcımcktcclıı I ıskc bu plan ıçınde ıkı okulu kaışjlaştııabılmck ıçm lıcr lırsattan vararlannıava çalışlıgını bclııtmcktcdır (s 19) oldukça u/laşımsal bıı sanat turu ıiışkı amaçlı bır ışlcvı ycıınc getırır I Iıçbır ijcy bır halk tuıkusunckkı nakarattan daha çok tekıara dayalı olamaz, ama bız bu tuıkuvu soylemekle bellı bır gruba ya da altkufturc aıdıyetımızı yenıden onayla mış oluruz Altkulturleı tumuvle olmasa bıle sanattakı ortak bcgcnılerıyle tanım lanırlar (s 32) Ancak sanat urunlerı ko nusunda, ckııagan ya da cle^ışmeyen bır şcyle kaısı karşiva olmadı^ımı/ı untıtma malıvız Bır sanat bıçimı va da tar?ı varo lan u/laşımları vıkabılır ve dolayısıyla halıha/ır ı/levıcılerıne behrsi7 gclcbılıı, ancak /amanfa kendı ıı/lasımlarını olu% tuıabıhr ve bıı u/laşımlaı daha genış kıt Icler taıafından ogıenılclıkçc ve benım scndıkçc tckrara clavahlıgını artırabılır Pavlaşılan uzlaşımlaı sevenlermı bır alt kııltur ıçınde bıı arada tutar Bu u/laşım 1 ııdan ıı/aklaşıklıkça dıslannıa tchlıkcsı oıtava çıkar \anı bır gruna uvehğl onav lavan >cv mu/ıöın, dansın vb uzlaşımsal tckıaıa da\alı oovutlarının kullanımıdıı I ıskc bu konuda ı/lenımu rcsım tarzmı oınck vctmcktedıı Bu tarz başlangıçta ı/kucıdcn kabul gormenııştı ovsa gıınu mu/de bu sanatın çıkolata kutularmda \e takvım yapıaklaıında veı alması ka bıılıı konusunda ıvı bır oınck oluştur maktadır tktısımc gıımcve onem ver mcven bır sanatçı bıçımle daha çok ılgı lcncccktır Yanı tekrar doğrultık ve hata bulmavla kanal ve gurultuyle ıletının ya da ı/levıcımn dogası ılc ılışkılendııılcbı lır Tekrar' konusuvla ılgılı olaıak top lumsal ılışkıler de kıtapta ayrı bır baslık olarak ele alınmıştn (s î l ) Fıske gunluk hayatta hırkctmcckn kullandıöımı/ ya da kullanmadığımi7 bır sozcuk u/erındc tekrar vc toplumsal ılışkıler baglantısını clc alır ^ c r h a b a ' sozcuğu oldukça tekrar ıçeren bır ıletıdır Bu sozcuk hıç bır enformasvona ver vermeyen bır ıletı şim evlemı gıbı gorunebılır Ancak "mer haba dcmckle ınsanlar aıasında varolan kanalların açık ve kullanılabllıı tutulması varolan ılışkının surduıulmesı vc guçlen mcsı amaçlanır "Merhaba" ılışkıyı de ^ıştırmeycbılır ya da gelıştırmeyebılır, ancak merhaba " dememek ılışkıyı ke smlıkle zayıflatır Sosyal psıkologlar kendı varlı^ımı/ın farkedılme, tanınma \c kabul edılme gereksınımı anlamına gclcn bcn cluıtusundcn (egodrıve) soz edcrler Karşınızdakıne baktığınız halde "merhaba" dememenız bu gereksınımı engellemenı/ anlamına gelır ' Merhaba" demek toplumsal açıdan zorunludur, çunku ılışkılerı surdurerek vc yenıden onaylayarak gcrçeklcştırılcn ılışkı amaçlı ıletışım, bır topluluğu ya da bıı toplumu bır arada tutmada son deıecc oncmlıdır Vc ılışkı amaçlı ıletışım oldukça yuksek tckraı içcrır oylc de olmalıdır, çunku ve nı bılgılcrdcn çok vaıolan ılışkılerle ılgı lıdır Kışıkrarası ıhşkılerdekı selamlaşma gıbı uzlaşımsal davranışlar vc so/cukkr, toplumsal ılışkılcıı yenıden onavlayan ve guçlendıren ılışkı amaçlı tekrara dayalı ıletışımdır I ıskc buıada eklıyor 'Bı/ buııa ncvakct liıyoıu/ Kıtapta hcı bolumun sonunda "daha ıkıı çalışmalar ıçın oncrıler' verılmektedır Bu oncrıler sayesındc ışlenen konu lar u/ermdc duşunulmesı akademık bır vaklaşımın ve .ıraştnıcıhğın kavıanması amaçlanmaktadır Kıtapta ek alınan ko nulaıla ılgılı olarak verılcn ornekler medvanm etkılcrı uzcnnc duşunenlere ılgmç geleccktır (,eşıtlı açılardan ıncelc nen orneklerdcn bırı Daıly Mınoı gaze tesınde çıkan hıto^ratlı bıı haberdır Fo to^raha polıslc çatışan sıyahlar yer al maktadır Sıradan, bıçım açısından tek rara dayalı bır haber fotoğrafı gıbı go runse ele fotog'rahn ıçerığıne yakından bır bakış bıra/ daha temkınlı davranma vı gcıcktırmcktcdır Sorun bu fotografm nasıl okunması gcrcktı^ıdn I otoğraıta ıyı gıyınmış gcnç (sıvah) bıı kadın polıs tarafmdan çcmbcrc almmıştıı 1 otogıar ları koclaçmaya kalktıgımızda raıklı oku malar olabılır Olası bır okuma bıçımıne gore polısler saldıranlar sıyahlar da kur banlardır Daıly Mırıoı ga/ctesı fotoğra hn dramatık ctkısının bıııncı sayhıva ko naeak kadar buvuk olduğuna kaıaı vcı dığınde kuşkusuz bdırsızlıgı azaltmak vc tckraıı aıtıımak ıçın clc ba/ı şeylcr yap malıydı Başka bıı deyışle polıskım fo toğıattakı ımgesını polıslc ılc ılgılı uzla şımsal cluşuncclcrımı/e uygun halegctır melıydıkr Daılv Mırror un bır kıtfe ga zetesı oluşundan dolavı haberleıının ol dukca kestırılebıhr oldukça tekıaı ıçe ren bıı bıçımde olacağını ıınutmamak geıekıı Bu vuzclcn va/ıışlen mucİHiunun vaptığı şey bu fotofrah bır dıgcrı ılc ckngelemek ve etıalını sozcuklerk kıı şatmaktn I labcr başhkları bızleıı kmı lcrın saldırgan kımkrm kıırban oklııgıı konusundakı u/laşımsal duşuııcı. lcrc do^ru ıtcrlcr '^atışma" saldııı ıkngcsı nın ı. n azından cşıt oldugıı ı/knımını vcrmcktcclıı Sıyah gostcrıcıkı polıslc tatıştı başlıgı dcngcvı sıvahlar alcvhınc bozmaktadır \azıışlerı muduru ozgun fotojîrala uzlaşımsal tutum ve ınançlaıa uygun bır ba^lam varatmış daha yuksek derecede tckraı ogcsı dahıl ctmıştu Bu rada her ıkı tckıar ıııunu de gorebılııız Tcknık duzeycle baglam toto^raha daha kolavca kodaçmamızı sagiamaktadır Toplumsal ılışkıler duzeyınde ıse top lumsal bağları pekıştırdıgmı gorebılırı/ Bu okuyucuların aynı tutumları aynı toplumsal anlamları paylaşan bıı toplu luk oldu^unu gosterır, dıgerlcrıvle olan toplumsal baöları dunya goruşlcrının doğrukıöu hakkındakı duşuncclcrı pc kıştırır Tckıar genekle statuko yanlısı vc değışım karşıtı bıı guçtuı Bclırsızlık bcl kı de daha a/ rahatlatıcı daha harekete geçırıcı daha şaşırtıcıdır ancak onu etkı Iı bıçımde aktaımak daha guçtur (s 35) C.enış bıt alana vavın vapan kıtle ıletışım aracı ıçcrıktc gcncl ılgı alanlaıını go/ct mck /oıundadır Ivı bıı kıtk ıletışımcı toplumun dııvgulaıma vc ılgılcrınc ckı yarlık gostcıcn kışıdıı Içeıık ıletının yalni7ca ana konusu degıl aynı /amanda konunun clc alınma bıçımıdır Bu ıletı lcr, ıçınde olusturdukları kulturun ıçıne yenıden gırcrek mcvcut duşunce ve ka lıpları beskıler Daılv Mırroı ılc ılgılı ço zumleme mcvcut duşunce ve duygu K.ı lıplaıının, ılctının cdıtoryal ınşasını nasıl ctkılcdığını gostermektedır (s 103) Fıske, ıletışım açısından onem taşıyan kanal, kod, arac gıoı bazı kavramları aç maktadır Ornek olarak ses, yuz, beden, kıtaplar, resımkr yazılar rauyo, televız yon, telefon vb çeşıtlı duzeyde araçsal kategorılere gırerlcr Kod ıse, bır kultur y a dd altkulturun uyelerının pavlaştiğı b ır anlam olarak tanımlanmaktadır John Fiske'ten Ancak ınsanı ılctışmı konunun sadece bıı boyııtuduı () lıalde ıktışımın akade mık anlamı ık bır çalışma konusu dcğıl, çok dısıplınlı bıı çalışma alanı olduğu goruşu vaygındıı I ıske, ıletışım çalışma latının dogası hakkındakı bu anlaşma cksıklıg'mı kıtabında yansıttıöını baştan koyup kıtabı ba/ı varsavımlar u/erıne temelkndııcrck varolan karısıklığa bır uyum getırmeye çalışttğını belırtıyor (s 15) Bıı varsayımlaı ısc şunlardır llctı şım aıaştıımaya clvcıışlıdır, ancak kap saınlı bıı araştııma ıçın çok sayıda dısıp lıncr yaklaşıma gereksmım vardır Her tur ıletışım gosttrgeler ve kodlar ıçer mcktedır d o s t c ıgeler k e n d ı k r ı n d e n başka bır şeyc gonuermc yapan cylcmlcr ya da yapılardıı yanı anlamlandırma ya pılaııdır üosteıgeler kodlaıla sıstcmk s bırbın ıle ılışkılendırılcbılıı H s nın saptamasında şıı nokta oncmlıdıı Bu gosterge ve kodlann başkalaıına aktaıılması, başkaları ıçın ha/ır hale ge tııılmcsı, bıı başka eleyışle aktarma alm.ı bır toplumsal ıhşkıkr pratığıdır Dolayı sıyla ıletışım vaşamın kultuııın meıke /ındc yer almakta ıletışım araştıımaları da kcndısı ık butunleştığı kullur araştır malaıını da KjLimtkttdıı Iktı^ımsı/ bır kultuı olmek zoıundadır ' I lskt bu var sayıınlardan vola eıkaıak ıletı^ımın "ık tıkı aıacılığı ık toplumsal Ltkılc^ım ' seklıntk gcntl bır tanımını vcımcktcdır (s 16) I ıske kıtabm vapısını ılctüjim arastıı malarında temel olan ıkı okulun vakla sımlannı ııdclcmtk u/enne kurmu^tuı Kıtabm bırıncı vc ıkınu bolumlerındc ılctı^ımı ı k t ı k n n aktanlması , bıı kışı nın dığennın davıanı^ını ya da ZIHINSLI durumunu ttkıkmc surtti olarak gorcn suiLL okulıı taıahndan tartı^ılan ılctı^ım modclkrının başlıcaları ele alınmakta dır Iktışımı anlamların uretımı ve degı ^ımı olarak gorcn vt anlamların uretıl mesınde ıktılcıın motınlcrın kulturu muz ıçındekı rolu uzcrınde duran ıkıncı SAYFA 12 İletişimsiz bir kültür ölmek zorundadıp Ilctıjim aıaîjtıımalaımm scıpılın gclış tıgı tcmcl kaynaklarclan bırı olaıak kabul cclıkn Shannon vc Wea\cı ın Matcmatık scl Iletışım Kuramı (1949) ıletışımı ıletı krın aktarımı olarak goren bureç okulu nun belırgın bır orneğıdır Shannon ve Wcavcr enrormasvon kavramına ba^lı olarak tekrar ve u/laşım konusunu ele alırlar Bıı sanatçı, vaız ya da polıtıkacı duşunun Bu kışıleı dıj*crlcrıyle ılctışımc gırmeye oncm verırler ve ıletılerıne tek rarlar eklerler Tekrar, belırsızlığın karşı tıdır, yenıden kodlamanın doğru bır bı çımde yapılmasına yardım eckr vc vanlı^ ları belırlemede kontrol ışlevını gorur So/gelımı, bır ımla hatasının farkına val nı/ca dıklekı tckraıla vaıılabılır Bır ıletı yı paylaşılan kalıplara ya da u/laşımlara gorc yapılandırmak bclırsızlı|Sı azaltma nın vc tekrarı artırmanın vollarından bırı sıdır Aldı^ımı/ bır ıletının doğruluğunu olası dığer ıktılere gorc daıma kontrol ederı/ ve neyın olası okluğu kodlar, bağ lamlar ve ıletı turlcrı ık ılgılı dencvımlcn nıı/ce dıgcı bır deyışle uzlaşımlaı vc kul lanımlarla ılgılı deneyımlerımızce belıı l e n m e k t e d ı r Uzlaşım ( c o n v e n t ı o n ) onemlı bır tekrar ve kolay kod açımı kay nağıdır U/laşımsal kullanımın uı^ına çı kan bıı ya/ar kolayca anlaşılmayı ıstemı yoı demektır Okurlarıyla kolay ıletışım kuımayı aı/ulayan vazaılaı bıldık ıı/la sımlaıı kullanırfaı (s 28) Ickrar yuksek Kcstırıkbılırlıjİın, bcllısı/lık ısc dıışıık kcstırıkbılıılıgın bır sonııcucluı Bu nc dcnk kcstırıkbılırlığı dusuk olan bır ık tının btlırsı/ vc enroımasvonu yuksek ol dıığu sovkncbılır Icısınc vuksck kcstırı kbılıılıgı olan bıı ıletı geıckcnden ta/la tckıaı ıceıır ve vcıdlğl cnkıım.ısyon da azdıı Izlevıcı açısından duşunuklugunck daha gcnış, avrışık bır ızlevıcı kıtlesınc ııla^mak ıstıvorsak vuksck du/eydc tck idia dayalı bıı ıletı oluştuımalıvı' Hığcr yandan kııçuk tuıclcş ve O7cl bır ı/kyıcı grubuna daha bclırsızlık taşıyan bıı ılc tıyle ulaşılabılır Nıtckım p o p u k r sanat vuksck sanattan daha çok tckıar îçcııı 13ır sabun ıcklamında bır bılgısavaı rek lamından daha çok tekrar vardır Bır sa nat urunu ne kadar populeı ve crışılebılır ıse, bıçım ve ıçeı ıçınde o kadar çok tck rar bulunacaktır Gclencksel halk tuıku lcrı ya da bır tclevızyon dızısı bu konuda açık ornekler sunar Halk turkusu gıbı Uygulamadaki iletişim sorunlapııu çözmede "tekrar" "Merhaba"nın önemi Göstergebilim ve Catherine Deneuve'un göstergeye dönüşümü tumuylc larklı bakan bn yaklaşım ılctışı mı bır surcc olaıak dcgıl, anlamın okış turulması olaıak ele alır Hske, gosterge, anlamlandıı ma goıuntusel gosterge (ıkon), belııtısel gostcıge (ındex), du zanlam/ yananlam gıbı anlam yaratma yollarına gondermede bulunan yenı tc rımlerın kullanıldığı yapısal modcllcrın dayanağını şoylc açıklamaktadır "Sızınle ılctışımc gırdı£ıiTidc ıletımın nc ıtade et tığını az ya da çok doğru olarak anlaya bılırsını/ tletışımın gerçekleşmesı ıçın gobtergekrden bıı ıletı vaıatmam gcre kır Bu ıletı sızı benım ıfk anda oluştur duğum anlamla şu ya da bu şckılde ılış kısı olan kendmı/e aıt bır anlam yarat maya teşvık cder Aynı kodları paylaştığı mı/ ve avnı gosterge sıstcmlcrını kullan dıöımi7 surcec, ılctıye ıkımızın yukledığı anlamlar bırbırıne yaklaşaeaktır ' (s 61) K İ T A P S A Y I 36 1 I l e t ı ş ı m ç ı l ı s m ıl ıı ın ı d i t , c ı k ı ı n c l c n C U M H U R İ Y E T