Katalog

FARUK OZTURK nsan soyu doga ıle arası açıldığı gunclcn bcıı oıuındckı getçeğın nlıış.dn dslubundan habcısı/ do ga ustu mucı/elere hcp değeı vermcyc basjamı^tu Koıluk bıvolojık bır ışlev yıtımı olaıak değıl aijina olduğu muke mellığe karş,ı duyarsi/ şaşıramayan, haytet edemeyen go/lerde oluşmuştur Ilk zamanlar dunyanın donduğune ınanmayan şa^ıran ınsan sonunda bu na hayret etmekten vazgcçtı Gerceklık duygusu /edelencn ınsan aşına olduğu ve şaş,ııtıeı bulmadığı her s,eye gerçek demcye başlamı^tır Efsanede, gucunu uzun saçlarından alan Samson'un yerıne, gucunu aklın dan vc aklının gıttıkçt uzayan gutun den alan ınsanın trajcdısı, I Oktay Anaı ın Kıtab ul Hıyel adlı romanında fantastık bır seruvcnle ışlenmı^tır Kı tapta ana tema olarak, ışjenen konu ınsanın doğaya hukmetme erkını clıne geçırme ve dolayısıyla sonsuzluğa ege men olma tutkusuna donuşen ussal ça basının, sonuçta ınsana mutluluğu ge tıremedığıne ısaret etmcktedır I Doğanın tutsak •• /. Oktay Anar'dan "Kıtabül Hıyel" Uctışjm Yavınlaıı ndan çıkan bu ro manda Yafes (selebı ( alııd vc U/cvır Bey ısımkrıylc kaıaktcrı/c edılcn ınsa noglunun doğasında vcı alan egemcn JSfmlmMMmlml olma vc sonsu/luk hırsı kendısinı yok etmcyc vaı ın bıı gucc donusmektedıt Kıtap, bana bu bolumunele ) Baud nllarti'ın, "kendı yaratığı tarafından yenılgıye uğıadığını goren tanıı bıle ol sa ıntıhaı tdeı yaklas.ık cumlesinı ha tırlattı Yafes Çclcbı nın seıuvenı de bovle Sahıp olddgu bıı ıktıdaı (3ele Yâfes Ceiebi nin Debbâbesı bı nın dııs, gueunu clbette azdııacaktı Bu duij gucıı onu bıı denız canavarı rak dtmıı altın gunıu^ clmasl.ırla ıcat ctmeyc ıtcı dolıı olan, sılahların tcnul gıdası olan üuijunduklcıını vapıp bu canavatla bıı gu(,lcr unıtormalı sılahlı vc la/l.ı dcnı/e daldığında ortava çıkan bır ak duijunmcven ınsanlar vc onun gıbılcıı sılık sonueu olumle buııın burunadır nın cmrındc olduklaıı SUKCC baijcdıl ve kafasında canlanan şeylcr kıtapta s,u mcsı /or bır kudrcttı tştc bu ıktıdaı ^ckılde anlatılır tcad cttıgı eanavarın susu/lugunu (,(kcn kcndısı dun>avı onu yııttugunu bu cjtkıın îçınde olecc vıllaıdır bu gucjcıin ccbıılcrın (yazaı gmı duş,undu Ovsaonun kendı benlı bıt ba^ka ycrde ccbıı kclımcsını Dcs gının bır naıçası olduguna ınanmıştı cartes ın C ogıto sunda olduĞu gıbı Dıgcr îeatları gıbt bcnlığının bır parça temehnde matematıksel kesınlık olan sı olan bır bas,ka eserı go/unun onunc geldı Bu, vaktıyle padışaha uysal bır kul ola rak takdım ctmc yı duşunduğu de mırden bır mu/ık kutusuydu Kutu açıldıgında ıçın den demırden yaprakları olan gul, nameler eslı ğındt çıkıyordu Bunu sağlayan g u t u n nc oldıı ğunu duşundu Bıı scy "kuvvet" ya cla "/or" ıdı Tabıatın kuvvet Icrı bu muzık ku tusunda esır edıl mıs,leıdı Bu esır kuvvetler aynı za manda kendılcn ne sahıp olan kı sjnın yanı Yafes (, clt bı nın kud retı ve ıktıdarıv dı Boylece o kendısinı yıllar dır mutsuz eden benlıgınt hukmc den 'jcvın bır ık tıdaı tııtkıısu ol dugunu anladı Atcs,, bahaı ma kıncsını çalı%tı uın, sıı bu ç.ııkı d o n d u ı t n top Tahtelbahırvesılahları (ustte) Duşahinın mermi yolları (yanda) UMHURİYET KİTAP SAYI 3 3 7 Yafes Çelebi'nin serüvenl •1 Efsanede, gucunu uzun saçlarından alan Samson'un yerine, gucunu aklından ve aklının gıttıkçe uzayan gücünden alan ınsanın trajedısı, I Oktay Anar'ın Kıtabul Hiyel adlı romanında fantastık bir serüvenle ışlenmiş. Kıtapta ana tema olarak ışlenen konu, ınsanın doğaya hukmetme erkini elıne geçırme ve dolayısıyla sonsuzluğa egemen olma tutkusuna donuşen ussal çabasının, sonuçta ınsana mutluluk getirmemesı. ğı şey onun sonıı gclmc/ tutkulaıı dır Dcvlc^en tut kulaıı ncfret cttıgı /aallarını da oıta dan kaldırarak benhğındekı son ınsanca kırıntıları da yok etmıştı Oysa zayıflık de nen şey nayat, ık tıdar ıse olum dcğıl mıydı' O doğanın guçjerını tutsak etmeyc gelmış ama ay nı guçjer onu, yarattığı canavarın ıçın ck kıstırmışlardı Dıger bolumde aynı seıuvenı devam cttıren Calud'un da aynı tutkuya bu laştıöını gormekteyız Aynı sonsuzluk, ebeclılık, ıktıdar hırsı Hıçbır yakıt al madan sonsuza kadaı ışleyebılecek bır makıne (kıtaptakı ısmıyle devrıdaım) makınesı ıcat etme pc^ıne duşen Ca lud, bu guçle, sonsu/ ıktıdarla dıınyaya yenı bır nı/am vcıcccktı Romanda kurgusal bır yılan olarak betımlenen ınsan, do^ayı egemenlığı altına alma tutkusuyla kt>tuye kullanıp coğaltılmı^ butun bılgılcrın kcndıne navranlığının ı,(.lıktcn sımgesı olan kuyıuğunu yuta vut.ı kuçuluı U/evır Bey ın planladıgı \c ınsanlıgı yok cclccck gucu clınclc tutan dev vılan pıojcsını kafasında eanlandııdıg'ı vcı ( alııd un evının kaıanlık mah/cnı so/ konusu cgemcnlıgı, ıktıdaıı vc bu ugurda her %c"vı yok etmevc kadaı go turebılccck olan ınsanın bılın^altını kars.ılamaktadıı Insanın kiıanlık dun vasından ınsanı tıkraı dogava dogallı ga tum cksıklık /aa! ve probkmluınc kaı^ın ınsan olma/ o/clhgınc gcrı clon mcsını U/cyıı Bcv tıpkmcsıvk saglaı Ya/ar kıtapta ınsanoglunun hayatla rının havaldcn ı,ok hılcleıle dolu oldıı ğunu doğanın, gerceğın 'cebn' yolu ıle kopya cdılmcsınc kar^ın aslmda gerçekleşmiş bir hayal olan gerçeği (kıtapta konuya Islâm kIsefesı aijisın dan yakla^ılarak, Islâm felsefesınc goıe varlığın yaratılmadan once tanrıda ta sarı halınde mevcut olduğu gorıı^une gonderme yapılmaktadıı Doğa, tanrının mucı?cvı bır goster gesı olarak dusunulmcktedır) ornek alıp onu ve uslubunu taklıt ederek yenı hayaller yaratmayı daha sevımlı ve ger <,eğe daha yakın bulmaktaclır Çunku ona gore gerçek, mucızenın tam da kendısıdır Bu kadar tekduze, bu kadar ger^ek dı^ı, bu kadar alışılmı^ dunyanın dıs,ın dakı şeylere ^aşırmayı, muhayyılcnın dennlıkleııne clalmayı goze alabılen ve Lskı Turkçe sıkıntısı ^ekmeyecck olan lar ıçın okunması gcreken bır roman • Kitabul Hiyel Eski şaman Mucitlerinin inanılmaz Hayat Öykuleri / Ih \an Oktay Anar / ILtışım Yayınları / 144 s msanm karanhk dıinyası bılımsellıgı zor" anlamında ccllatla ıın tcbırı ıle rıva/ıyat^ıların cebırı ara sında bır tark go/ctmtycrek eijle^tır nuktedıı Insan aklının bu scıu\cnde antık donenıdcn bcıı tcmel gıdası olarak ce bııc duyulan aı/usu Flaton un ge onıcirı tutkusuna dıkkatı cekmektedır) kuvvcderın toplamı olarak gormuş ve ona hakım olmak ıstemı^tı O, dunyadakı butun gu^lerın ve fııllerın oznesı olma peşinde koşmuş, boylece bır demır kulçesını muzık ku tusuna donubturduğu gıbı, dunyayı ve ıçındekılerı de bır makıneye donustur meye çalışmıştı lktıdar makınesı aedı SAYFA 7