Katalog

Kapak konusunun devamı.. Eric Frank Russel Ve Sonra Hıı, Kalmadı, Ursula K. LeGuin Balik«,ıl Go/u, Rocannon un Dunyası Dunyaya Orman Dcıııı, Robert Sheekley: Mcvkı Uygaılığı, Robert A. Heinlein lkı/ Yıldı/ Kaybolan Mıras, Harry Harrison Paslanma/ (..clık Sı^an, Paul Anderson lkı Dunya Savaşıyor Ayııntı Yayınları ıse bıı dı/ı adı koy nıatlaıı bılımkıııgu tuıııııutı onemlı kıta plaıını vayımladı Ursula K. LeGuin'ın Kaıanhg'ın Sol Llı ve Gulıın Gunluğu, J. G. Ballard'ın Yakın Geleceg'ın Mıtoslan ve Smırsı/ Ruyalar Dıyarı, Yevgeni Zamyatın'ın Bız'ı Marce Piercy'nın Zamanın Kıyısındakı Kadın ı Ayrmtı'nın yayımladıgı kıtaplar Asagıda ver alan Asımov ve Pohl'den yapılniüj kısa çcvııılcıdc, bdımkurgunun polıtık onemı, msanhgın llerlemesınde bır edebıyat turu olarak ısjevlerı ve "kay naöı" ıısralarca o/etlenıyor Onlara ekle ncbılecek olan, belkı de, "lyı bılımkurgu ıyı edcbıyattıı' sloganının Tuıkıyc'de dc geçeılı oldug'uduı Anık, vcrlı ya/arlarm bılımkuıgulaıı da, ay.pi dı/ılcrdc yayınıla nabılıyoısa (Mufit Ozdeş, Son l'nyakı, Mctıs, Can Eryumlü Ben Zanıan Tanrısı Kavram, Adam Şenel, O/mos Kıonos, Avrıntı) artık bılımkurgu Turkıyc'dc dc nicktıı •" Bilimkurgu'nun İlk Yiizyılı ISAAC ASIMOV Sanatta luı lıeveıan, saygı goımcyı ıs tcr Saygı gornıenın bır yolıı da hcvccanın (veya hcvcs) cskı oldugunu hatta ,mtık çağİaıdaıı bcıı suregeldıgını kanıtlaıııak tır Lskı olan hcı şcy otomatık olaıak sav gı goıuı Pck ı,ok yaşlı budalaya, yalm/ıa beyaz saçlaıı vc vas,amda kalma veteneğı yu/undcn saygı gostcnhr Ba/ılaııııın da, bılımkurguyu edebıyat kadaı cskıye dayandıımafaıının scbcbı de aynı saygı gornıc hcvcsı olabılıı BK'yu cskıye davandıımak gıbı bıı ıstcgı mız vaısa, tanınıını genısjetmemı/ s.arttır Bılıınkurguyu, hayalı vc alıs.ılmışın dı smdakıleıı clc alan bıı edebıyat dall ola tak dııs,unclım Bu durumda, hcmcıı he nıen her lantezı hcr clsanc, lıcr gcvgın hıkâycsı, BK olacaktıı Insanlaıın ılk ko nusjııaya hasjadıkları /amanlarda, bıı kamp alcsjnm ctıahnda toplanan kabıle avulaıının o gunku ,ıv konusunda ııydııı duklaıı valanlaı cl.ı BK olacaktıı Veya rcsmı cdcbıvata baglı kalmak ıs tcrsck ve lesıııı cdcbıvatın kulturumıı/lc az çok bağlantılı olan bolumlcıını clc alıısak, MO 800'leıde yazılan Homeı'ın Odysseıa'sı ılc ba^layablhrı? Tck go/lu dcvlcrı, buytıtulcrı vc canavarlaıı BK'nun bır parçası olaıak kabul ctmcye ra/ıvsak, o /aman Odysscıa yalnı/ca ılk BK lomanı dcğıl, gelmıs, gcçnıı^ en ba^a ıılı BK orncğıdır 1 lcr sev bır yana, 27 yu/yıl soTiıa bılc klasık olaıak mtclcnecc gıııden cmın olabılctcğmu baijka BK bıı oıneg'ı gostcrcbılıı nııyız'' Bıı yandan da, daha dar kapsamlı bır tanım yapm.ık ıstersck, BK'yu hayalı vc alısılmı^ın dı^ındakılcıın 'bılımkuıgusar olaıak kabul cdılcn yanlaıını cle alan bır edebıyat dalı olaıak tanımlayabılırız Bıı tanınıı kabul edersek, Samosatalı Lutıen'ın Ckıçek Taııh'ını (Homcr'den yakla^ık 1000 yıl sonra ya7ilmı^) ılk BK lııkâycsı olaıak kabul edeceğı/ Gci(,ck Taııh'te, kahramanınu/ bır su hoıtunıuyla aya gıdıyor Her turdcn ha yalı canavarın ayda yaşadığı anlatılıyoı Dunyanın çevrcsındc dolaşan bır uyduya yapılan yolculuktan sonra bılımkurgusal bıı ^cy olabılır nıi'1 Aıııa bu da yeteılı değıl çunku Lucıen, hcr ^cydcn oncc bır seyahatname yazı yoıdu Kahıamanının ındıgı garıp ulkeyı Ay olaıak adlandırmı^tı Âma Ay ycıınc Ahıka vcya ba^ka hcıhangı bıı ısını dc SAYFA 4 Bilimkurgu Türkiye'de uyduıabılııdı Dıvclını kı, bılınıkuıguvu havalı \c alı şılmısjn dısınclakılerı clc alan bıına raj> nıcıı gcr(,ckı,ı olmaya (,aba gostcıcn vc e\tenı oldugu gıbı bctımluriL\ı dtnc\en bıı edebıyat dalı olaıak tanımlamak ıste dık Alman Astıonoııı lohanıı Kcplcı Geı (,ek Tarılı ten 15 vuzvıl soıııa Somnıum adında bıı hıkâyc va/dı Kcplcı ın lııkâ ycsındc kahramammız kendım Av'da bıı luvoı Ibıı ke/ onu Aya goturen ruhlaı) Bu oyku dc garıp ve canavarımsı yaijanı bı<,ımleııyle dolu Ancak ıkı hıkâyenın arasında belırgın bır tark var Kcplu'm hıkaycsınde Ayda gcçen bıı hatta ıı/unlıı gundakı 2 gun vc 2 gece astronomık bır gcıçek Bu, tamamıyla haval urunu olabı lccck bıı (,alı^nıanın iı,ındc geıçek go/ lemlcıın ılk kcv kullanılmasıılır Ancak bu da vctcılı dcgıl Cîuneş ışı£ının Av u/Liındc ılcrlcnıcsı vcgcıılcmcsını anlamak ııın gcıckcn nc bılını nc dc tck nolop valnı/ca nıantıklı vonlcndıı ılmış bıı goııiK kabılıvitı yctcılı (îeıçek bılınıkıırgıı ııısan bılınıını clc alıı Suıcgclcn bıı bılgı ılcılcmcsını ınsa nog'Iımıın l u ı ı ı ı anlamak ıçın gostcrdığı çaba vc bcccııklı fıkıılcrı ılc cvıcnın ba/ı bolumleımı dc^ı^tıınulcı ını bctımltı L^cı dııııım bovlcysc o /aman bılımkuı gıı modern bıı olguduı vc cskılık k bıı lıktc gclen saygınlık uzeıınde bır hak ıd dıa cdcmez Pekı neden boyle^ lnsano^lu ılkel çağ laıdan bcıı çevıcsını de^ı^tırıp yenı ^eyler ogıcnmıyor m u ' Gıybinın ılk ne zaman kııllanılcfığını veya ılk Ap,aq dalı vcya kalça kcniıöınm ılk nc zaman sılah olarak kullanıldıgını kım bılehılır1 Atcijin ılk bulu% masına gelıncc, bu Homo Sapıcns'laıdan oncc, çunku atcş kuçuk bcyınlı Homo Lıcttııs'un keşfıdır Ama, tum msanlık tarıhı boyunta bu tıp ılcılcmclcr (,oğu /aman vavaij kaydedıldı tlk baijladıkları noktadan (veya noktalardan) vayılnıalaıı o denlı yavas ol du kı ınsanlar ya^am suıeı,k'rı ı«,ındc her hangı bır dcğı^ım oldu^unun larkma var madılar Kullandıkları tcknolo|inın en ta7İa bıı tanrının veva efsanevı bır kahra manın clınden <,ıktı^ını duijunduler Bır bakıma haklıydılar da, <,unku teknolo|i bıı anda \c soniKjanmı^ ^cklıylc cllcımc geçerdı Ancak teknolojının bır o/ellığı de gı dcıek aıtmasıdıı Nc kadaı ı,ok gclışırse o kadaı hı/lı ılcılcmc gostcııı Ayııca nc kadaı çok ılııleıse, c\ıcnı go/lcmlcmenın vcnı \c daha ustun voll.ııma olanak vcııı 17 \u/vıla gılındığındc teknolojı mo dcrn bılımı doğmıııu'jiu vc bılını nc ka daı ı,ok ıleıleısı tcknolojının daha da ıltılcmcsınc o denlı kolay rehberllk ede bılııdı Ln sonunda bıı bııdııbır ovunıı, tekno lojınm ılerlemesını o denlı hı/lı bır d$d maya gctııdı kı dcgışım, ınsan vaijamı su rcsınce tark edılebılır dıı/eye geldı Bırey leı, dunvanın deöı^tıümı ve bu degışımı oıtaya (,ıkaıan faktorlcrın dc ınsan fıkır lcrı vc yctcnc^ı olduöunu tark ettller Bır kcv bu geı<,ekle^tı£ınde dc^ı^en bır dunya hakkıncla va/ınak ya da henuz gcr ceklesmemıs, tleğı^ımlcrı ongormek veya bu gıbı degjşjmleım ınsan vaijamını nasıl ctkılıvıcegını anl.ıtm.ık mumkıın oldu Oyfesse bılınıkuıguvu bılını vc tekno lo|i scvıvclcı ındckı dcgıijimlcıc ınsanın gostcrdığı tcnkılcrı elc alan cdcbıvat dalı olarak tanımlavabılııız (l.ıbıı soz konu su dcğışımlcı bılını, tcknolo|i vc ınsanlar bağlammdakı mcvcut bılgıvlc tcrs duş mcvcn dcgıijinılcı olmalı ) Cıcr(,ck bilimkurgu modcı n tanımla maya gorc (veya en a/ından benım modern tanımıma gore) 19 yuzyıldan once ya7ilmış olamaz Bunun ncdenı de, Endııstrı Devrımrnın ancak son 10 yılında tcknolojık gelı^me hızının yaşama geçmesının, bır ınsanın ya^am suresı ıçınde farkedebılecegı du/eye erışmesıdır (Tabu Endustıı Devıımrndcn ctkılenen bolgelerde) Gerçekten de, ılk BK oykusunun Mary Shclley'nın Frankenstcın'ı (1881Somnıumdan yaklaijik ıkı yuzyıl sonra yayım landı) oldug'ıı genel olarak kabul cdılır Tum bunlar, bılımkurgunun, yaşı yal ni7ta ıkı yu/yıl olduğu ı«,ın basjnı utançla eğecegı anlanıına gelme/ elbette, tam ter sıne Insano^lunun en onemlı ba^arısına modern bılım vc teknolojıye verılcn ede bı tcpkı olduğu gcrı,cğıy!e gurur duymalı Vc gunumuzun en buyuk gerçeöı olan hızlı dcğışımı ele aldı^ını yuksek sesle soylcmclı Bılımkıııgu henıı/ gcnçtıı ı,unku BK bugunun cdcbıvatı, bugunclcn dc otc va ıının cdcbıvatıdıı Ancak BK nun teıml aldıgı bılım u tcknolo|i gunclcm dıs.ı kaldıkı^a cskımevlt. kars,ı karijiva k.ıl.ıc.ıgı da bıı geıçektıı Bu vu/den gıııcllıklc BK u/cıınc vogunla'ji lırken Bk nun ılk uı/vılına aıt bııvuk va ?aılaı ıhmal cılılıı 19 vu/vılm heıkcsm bıldıgı en buvuk BK ya7aıı )ulcs Vunc'dıı lulcs Vcınc, ılk proresvoncl BK va/arıdır Butunuvlc BK'ya adanmı^ bır karıverle hayatını ka zanan ılk yazaı oydıı Ilk buvuk başarısı Balonla Bes. I latta ronıanıydı Yıne de Verne, 19 yuzyılm cn buyuk ya7arı olmasına ragmen, tek BK tek de gıldı Cndustrı Devrımrnın berabermde getırdığı gelı^meleı Amcrıka vc Avrupalı îaı'ın hayalgucunu atesjedı Çoğu, ongo rulen de£ıs,ımler hakkında hevcsle bazen de kaygıyla vazdılaı 19 yu/yılın bılım kurgu ya/arlarının cscrlerı gcncldc ılgırn, sosyal dokumanlaı, avnı /amanda da 20 Yu/yılda kars,ıla:;aca£ımız bılımkuıgunun onculen olduğu ıçın dıkkatc değeı Politika ve Bilimkurgu FREDERİC POHL Sıyası BK terımi kulafiınıza bıraz sıkıcı gelebılır Aslında sıyası BK'lar, BK yazını nın en canlı ve en ıyı omeklendır Sıyası BK tcrımını 'ukaldlık' olarak nı telendıren bazı muhafazakaı eles,tmnen ler de var Yanı, /orunlu kalmadıkça BK okumayan, ba^kalarının da neden BK okuduklarını bır tıırlu anlayamayan ın sanlar Bu ınsanların katasında oluşan so rıı genellıkle ijiıdur Bu sevıyesız, ucuz ro nun ya/aılarının sıyası sorunlar gıbı cıddı seylerı tartı^maya ne hakları var'' Bılını kurgudan pek hosjanmayan bu eleştır menlcr yanılıyorlar Ancak butunuyle ya CUMHURİYET KİTAP SAYI 332